Όλοι οι άνθρωποι έχουμε πέσει θύματα ή έχουμε γίνει θύτες συναισθηματικού εκφοβισμού, έστω μία φορά στη ζωή μας. Πολλές φορές δεν μπορούμε να διακρίνουμε εξ αρχής αυτή τη λεπτή γραμμή που μπορεί να ξεπερνά κάποιος ώστε να καταλήγει να ελέγχει το συναίσθημά μας. Ίσως ακόμα να έχουμε παρατηρήσει τον εαυτό μας να προσπαθεί να χειριστεί μία κατάσταση προς όφελός του, αδιαφορώντας για τη συναισθηματική κατάσταση του συνομιλητή μας.

Σύμφωνα με την ψυχολόγο Μαρία Πιπίνη: «Ο συναισθηματικός εκβιασμός αναφέρεται σε μία μορφή ψυχολογικής χειραγώγησης που συμβαίνει μέσα στα πλαίσια στενών προσωπικών σχέσεων: μπορεί να είναι η σχέση ανάμεσα σε μία μητέρα και το παιδί της, η σχέση μεταξύ συζύγων, αδελφών, ακόμη και μεταξύ πολύ στενών φίλων. Σε αυτές τις σχέσεις, το ένα μέλος χρησιμοποιεί ψυχολογική πίεση προκειμένου να επιτύχει τους σκοπούς του, ενώ το άλλο μέλος υποχωρεί μπροστά στον φόβο των συνεπειών. Ο συναισθηματικός εκβιασμός είναι μία μορφή ψυχολογικής κακοποίησης με πολύ δυσάρεστες συνέπειες».

Συνήθως, οι άνθρωποι που αποσκοπούν να ελέγξουν το συναίσθημα του ανθρώπου που βρίσκεται απέναντί τους χρησιμοποιούν κάποιες μεθόδους, ακόμα και αν αυτό συμβαίνει ακούσια.

Τι κάνει λοιπόν ένας δικός σου άνθρωπος όταν προσπαθεί να σε χειριστεί συναισθηματικά;

 

1. Δημιουργεί ενοχές

Οι ενοχές αποτελούν έναν εύκολο, θα έλεγε κάποιος, τρόπο για να μπορέσει να ελεγχθεί το συναίσθημα. Ο χειριστής προσπαθεί να ρίξει το φταίξιμο μίας κατάστασης ή ενός γεγονότος στο άλλο άτομο, ακόμα και αν εκείνο δεν έχει απολύτως καμία ανάμειξη. Σκοπός είναι να νιώσει το “θύμα” αμφιβολία για τον εαυτό του, χαμηλή αυτοεκτίμηση και ντροπή. Με αυτό τον τρόπο, αντί να γίνεται ένας ορθός διάλογος που να καταλήγει σε ένα συμπέρασμα με τα υπέρ και τα κατά και των δύο πλευρών, καταλήγει μόνο ο ένας να απολογείται.

 

2. Βρίσκει πάντα έναν λόγο για να φταις

Το αλάθητο του Πάπα αποτελεί το ευαγγέλιο των χειριστικών ατόμων. Είναι οι άνθρωποι που τα κάνουν όλα τέλεια, είναι εκεί για να δίνουν λύσεις, αλλά όταν κάτι πάει λάθος δεν ξέρουν τίποτα, και κάποιος εξωγενής παράγοντας έχει την ευθύνη. Αν είσαι άτυχος και βρίσκεσαι εκεί κοντά τους, πολύ πιθανόν να σε κάνουν να νιώσεις πως εσύ έπρεπε να κινητοποιηθείς και όχι εκείνοι. Αδυνατούν να αναλάβουν τις ευθύνες τους- πάντα φταίει κάποιος άλλος για τις αντιδράσεις τους. Δε δέχονται συμβουλές και δε λογοδοτούν πουθενά, παρά μόνο στον εαυτό τους.

 

3. Υποτιμά τα συναισθήματά σου

Καθώς ο κόσμος πλάστηκε μονάχα γι’ αυτούς, οτιδήποτε κι αν συμβαίνει, το άτομο που θα προσπαθήσει να σου μειώσει το συναίσθημά σου έχει πάθει ταυτόχρονα μ’ εσένα κάτι πολύ πιο σοβαρό. Αν, για παράδειγμα, δε νιώθεις πολύ καλά την ώρα της δουλειάς, συμπτωματικά κι εκείνος αισθάνεται μια τρομερή αδιαθεσία από το πρωί αλλά δεν είπε τίποτα για να μην πέσει ψυχολογικά η ομάδα. Οι άνθρωποι που προσπαθούν να σε χειριστούν συναισθηματικά, αφουγκράζονται το δικό σου πρόβλημα, αλλά μόνο για να γίνει το μέσον τους να γυρίσουν τη συζήτηση πάλι προς τον εαυτό τους. Τρέφονται από το να αισθάνονται ότι έχουν την προσοχή των άλλων, ενώ εσύ νιώθεις πως το δικό σου συναίσθημα είναι λιγότερης σημασίας αφού κανείς δεν ενδιαφέρεται να σε ακούσει.

 

4. Σε κρατάει στην αναμονή με κενές υποσχέσεις

Συνήθως χαρακτηρίζονται από ανευθυνότητα, καθώς δεν τηρούν τις υποσχέσεις τους. Παρ’ όλο που δείχνουν πρόθυμοι να βοηθήσουν, αν αλλάξουν γνώμη, ακόμα και την τελευταία στιγμή, θα σου ακυρώσουν. Μέχρι τότε όμως, θα έχουν φροντίσει να σε κάνουν να αισθάνεσαι ότι έχουν κάνει τα πάντα για να προσπαθήσουν να σε βοηθήσουν, χωρίς ουσιαστικά να έχουν υλοποιήσει ούτε τα ελάχιστα. Έτσι, όταν στο τέλος δεν τηρήσουν την υπόσχεσή τους, εσύ νιώθεις ότι ήδη έχουν κάνει ό,τι μπορούσαν για σένα, άσχετα αν προτεραιότητα έχει ο εαυτός τους και μόνο, και αγνοούν εντελώς αν εσύ αισθάνεσαι περιθωριοποιημένος και αβοήθητος.

 

5. Ρουφά τη δική σου ενέργεια

Από τους πιο δύσκολους τρόπους για να καταλάβει κάποιος αν δέχεται συναισθηματικό εκφοβισμό, ωστόσο δείχνει τον τρόπο που σε αντιλαμβάνεται ο εκβιαστής. Ο κάθε άνθρωπος έχει τη δική του προσωπική ενέργεια που τον ακολουθεί στην καθημερινότητά του. Αυτή η ενέργεια αλλάζει ανάλογα με τη διάθεση του προσώπου, κρατά όμως κάτι από την ποιότητά του. Την ποιότητα αυτή μιμείται και ρουφά ένας ναρκισσιστής, καθώς έχει χάσει τη δική του. Δεν ενδιαφέρεται να σε μάθει και να σε γνωρίσει, αλλά να αρπάξει από σένα ό,τι μπορεί. Για τα άτομα αυτά αποτελείς ένα ακόμα θήραμα που θέλουν να γευτούν. Από την άλλη πλευρά, εσύ βιώνεις μια οικειότητα και συντροφικότητα που καμία σχέση δεν έχουν με την πραγματικότητα και σε καθιστούν ευάλωτο απέναντι στις ορέξεις τους. Έτσι, όταν σε χρειαστούν θα είσαι ήδη αρκετά αδύναμος και εξαρτώμενος, για να σε κάνουν ό,τι θέλουν.

 

6. Διαστρεβλώνει τα λόγια σου

Πάνω σε μία κουβέντα, ενώ εσύ υπερασπίζεσαι τη θέση σου, παρατηρείς να αλλοιώνεται το νόημα των λεγομένων σου. Ενώ η θέση σου ήταν ξεκάθαρη, τώρα προσπαθεί πάνω στα δικά σου λόγια να αντιστρέψει τη συζήτηση και να την οδηγήσει εκεί που θέλει. Θέλοντας να υποστηρίξει τη δική του άποψη, προσπαθεί να χειραγωγήσει τον λόγο σου και τα καταφέρνει. Έτσι, θα παρατηρήσεις ότι σταδιακά θα αρχίσει να θολώνει η οπτική σου, μπερδεύεσαι, χάνεσαι μέσα στη συζήτηση και ξαφνικά, βρίσκεσαι χωρίς επιχείρημα.

 

7. Στενεύουν τα περιθώρια χρόνου

Ένας άνθρωπος που θέλει να σε εκβιάσει συναισθηματικά, προσπαθεί να μειώσει τις πιθανότητες να επεξεργαστείς νηφάλιος όσα σου λέει. Έτσι, δε θα σου δώσει χώρο και χρόνο και θα σε πιέσει θέτοντάς σου τελεσίγραφα, που θα σε φέρουν σε μια θέση πανικού και θα σε ωθήσουν προς την απόφαση που θέλει να πάρεις. Γιατί, μέσα στην αγωνία μήπως “είναι πολύ αργά” είναι πολύ πιθανό να υποκύψεις σε όσα σου ζητάει.

Ο συναισθηματικός εκφοβισμός μπορεί πολλές φορές να είναι αόρατος και πολύ καλά κρυμμένος στις διάφορες καθημερινές συμπεριφορές των ανθρώπων. Πολλοί, ίσως χρησιμοποιήσουν τη συναισθηματική χειραγώγηση όχι για να κάνουν κακό, αλλά για να συνδεθούν (με παράδοξο τρόπο) με άλλα άτομα, καθώς δεν έχουν μάθει από το οικογενειακό τους περιβάλλον άλλη μέθοδο. Από την άλλη πλευρά, οι ναρκισσιστές εις γνώσιν τους προσπαθούν να αντιστρέψουν τα πράγματα προς την οδό που τους συμφέρει. Κι επειδή ο ρόλος του θύτη και του θύματος μπορεί να αλλάξει πολλές φορές, έχει πολύ μεγάλη σημασία να αναγνωρίζουμε τι ζητάμε, και γιατί το ζητάμε. Ίσως ξεκινώντας με την απάντηση σε αυτά τα δύο ερωτήματα, να είναι όλα πιο ξεκάθαρα.

Συντάκτης: Άννα Κοκολάκη