Φοβόμαστε ο ένας τον άλλο;

Όλη μας η ζωή ένα «και τι θα πει ο κόσμος», «τι θα σκεφτούν για μένα», «τι να φορέσω για να αρέσω ή για να μην προκαλέσω», «τι να πιστέψω για να μην ενοχλώ», «με ποιον να μοιράζομαι τη ζωή μου», «πόσα κιλά να είμαι για μη με βομβαρδίζουν με λεκτικά καρκινώματα». Θα είναι ψέμα αν κάποιος πει πως έστω και για μια φορά δεν πέρασαν από το μυαλό του αυτές οι σκέψεις ή δεν έπραξε βάσει του τι θεωρεί η κοινωνία αποδεκτό.

Ας πούμε -γιατί μας ξεπλένει και λιγάκι- πως ως άνθρωποι είμαστε φτιαγμένοι έτσι ώστε συνεχώς ν’ αναζητούμε την επιβεβαίωση, ανεξάρτητα από το πόσο μοναχικοί ή απελευθερωμένοι προσπαθήσαμε να είμαστε. Έχουμε την ανάγκη οι γύρω μας να μας χειροκροτούν ή να μας συγχαίρουν. Θέλουμε η εικόνα μας να είναι αποδεκτή. Τρομοκρατούμαστε με οτιδήποτε «διαφορετικό». Φοβόμαστε να ξεφύγουμε από τα παλαιολιθικά πρότυπα και να ενταχθούμε σε νέα, δικά μας.

Η κοινωνία είναι σαν ένας απρόσκλητος επιτηρητής που θέλει να μετρήσει τα βήματά σου σε κάθε σου αγώνα. Κάθεται στις κερκίδες και παρακολουθεί από απόσταση κι αν τολμήσεις και γυρίσεις πίσω ή επιβραδύνεις, ή σταματήσεις να πάρεις μια ανάσα, θα σε χτυπήσει τόσο σκληρά που δε θα έχεις άλλη επιλογή από το να συνεχίσεις. Δεν τη νοιάζει αν εσύ θέλεις να περπατήσεις κι όχι να τρέξεις ή αν έχεις τραυματιστείς ή αν θέλεις ν’ αλλάξεις άθλημα. Το μόνο που βλέπει είναι εσένα να χάνεις τη γραμμή τερματισμού. Έτσι, εσύ συνεχίζεις με τα δικά της μαστιγώματα στους δικούς της ρυθμούς. Συνεχίζεις επειδή δεν αντέχεις να παρεκκλίνεις, φοβάσαι τις συνέπειες, επειδή τρέμεις μπροστά στον πόνο που προκαλούν.

Τι σημαίνει όμως κοινωνία; Η λέξη προέρχεται από τη γαλλική λέξη société κι από την άποψη της κοινωνιολογίας, αντιπροσωπεύει ένα σύνολο ανθρώπινων όντων. Άρα, η κοινωνία αποτελείται από ανθρώπους σαν εσένα κι εμένα. Άρα, φοβόμαστε ο ένας τον άλλον;

Είσαι χωρίς δουλειά. Έχεις χαμηλό εισόδημα. Είσαι ελεύθερος. Είσαι άτεκνος. Είσαι πλούσιος. Είσαι διαζευγμένος. Είσαι γυναίκα. Γυναίκα ελεύθερη με παιδί. Δεν έχεις σπίτι. Δεν έχεις κατασταλάξει σχετικά με τον επαγγελματικό σου προσανατολισμό. Είσαι queer. Έχεις περισσότερα κιλά. Έχεις λιγότερα κιλά. Είσαι πολύ ψηλός. Είσαι πολύ κοντός. Ντύνεσαι «προκλητικά». Τότε ναι, θα κριθείς και θ’ αντιμετωπιστείς από την κοινωνία σαν να είσαι κάτι χαλασμένο, σαν να έχεις μια ασθένεια που δε θέλουν να κολλήσουν. Λες κι έχουμε έρθει με μια καθορισμένη διάπλαση και νόηση, λες και βγήκαμε από εργοστάσιο μαζικής παραγωγής. Λες και πρέπει να ζήσουμε τη ζωή μας βάσει ενός εγχειριδίου γεμάτο σκοτεινές γραμμές που έχει γράψει ο Όργουελ στο 1984.

Είναι εξουθενωτικό να προσπαθείς συνεχώς να ανταποκριθείς σε όλα τα άψογα, κατασκευασμένα πρότυπα. Είναι κουραστικό ν’ ακούς συνέχεια ποιος πρέπει να είσαι, τι πρέπει ν’ αλλάξεις, τι πρέπει να λες, όταν απλώς θέλεις να είσαι εσύ. Γιατί είσαι πολλά περισσότερα απ’ όσα λένε. Είσαι κάτι παραπάνω από τις καμπύλες στο σώμα σου ή τον σεξουαλικό σου προσανατολισμό. Είσαι περισσότερα από αυτά που βάζεις στο πρόσωπό σου ή τα σημάδια που προσπαθείς να καλύψεις. Είσαι κάτι περισσότερο απ’ αυτό που φοράς. Είσαι περισσότερα από τα βλέμματα όταν διασχίζεις τον δρόμο το βράδυ, χωρίς να έχεις κάνει τίποτα άλλο από το να περπατάς, μα ακόμη κι αν έκανες, είσαι πολλά περισσότερα κι απ’ αυτό. Είσαι μια θάλασσα από θαύματα, με κύματα που μόνο κάποιος αρκετά γενναίος θα μπορούσε να βουτήξει και να σερφάρει.

Απόψεις του τύπου «γιατί να αλλάξω εγώ; Δεν έχω κάνει τίποτα κακό», «μα δεν ευθύνομαι εγώ» κι άλλα πολλά, δε θα φέρουν καμία αλλαγή. Γιατί είσαι κι εσύ υπεύθυνος, είμαι κι εγώ. Είσαι υπεύθυνος για τον εαυτό σου. Μπορεί να μην είσαι άδικος ως προς τον τρόπο που βλέπεις τους άλλους -που όλοι πάνω κάτω είμαστε με κάποιο τρόπο-, αλλά φταις αν πίστεψες πως έτσι θα είναι ο κόσμος και τα παράτησες. Δεν εξαιρούμαστε από τους ανθρώπους τους οποίους κρίνουμε. Δεν εξαιρούμαστε από την κοινωνία. Γιατί η κοινωνία είναι εμείς κι εμείς είμαστε η κοινωνία. Σίγουρα είναι πολύ πιο εύκολο να καταδικάζεις τους δράστες του αδικήματος και να υποστηρίζεις πως αυτοί πρέπει ν’ αλλάξουν, ενώ ταυτόχρονα και τα δικά σου χέρια είναι λερωμένα, για μια άλλη πράξη, για έναν άλλο άνθρωπο, για μια άλλη συνθήκη. Τραγική ειρωνεία να θέλουμε ν’ αλλάξουν όλοι εκτός από μας. Γιατί τότε, ποιος εν τέλει θα αλλάξει;