Η Δήμητρα Παπαδήμα δε γουστάρει το #metoo κι έχει ενδιαφέρον το γιατί

Μια άκρως ενδιαφέρουσα κι ανατρεπτική διάσταση στο πολυσυζητημένο κίνημα του #metoo έδωσε η ηθοποιός Δήμητρα Παπαδήμα στη συνέντευξη που παραχώρησε στην εκπομπή Ενώπιος Ενωπίω και στον δημοσιογράφο Νίκο Χατζηνικολάου, με τον σύντροφό της, Γιάννη Μποσταντζόγλου.

«Δε μου αρέσει καθόλου το Metoo, δεν το δέχομαι. Καταρχάς δε μου αρέσει η ονομασία. Υπάρχουν γυναίκες και γυναίκες, θηλυκά και θηλυκά, δεν είμαστε όλες ίδιες. Θα μπορούσα να πάω σε δίκες που με φωνάζουν αυτές τις μέρες. Ποιον να υπερασπιστώ, αυτόν ή αυτήν; Και οι δύο είναι σκουπίδια, τα κάνανε μαντάρα. Δεν ήθελα να πάρω θέση γιατί είχα έναν Γιάννη, μία κόρη.»

Μια πολύ αυστηρή και ψύχραιμη άποψη, από μια γυναίκα που έχει υποστεί σεξουαλική παρενόχληση: «Φυσικά έχω ζήσει παρενόχληση. Σχεδόν πάντα παριστάνεις πως δεν καταλαβαίνεις κι όταν φτάνει ο κόμπος στο χτένι εγώ έδινα μια σφαλιάρα ή έφευγα από τη δουλειά κι έμενα άνεργη. Και ο Γιάννης δεν ήταν ο κουβαλητής του σπιτιού. Οπότε δε βάζω τον εαυτό μου στο Μetoo. Η κόρη μου θα δυσανασχετήσει με αυτό. Ξέρω και γυναίκες που κακομεταχειρίζονται άντρες. Εγώ έχω υποστεί κακομεταχείριση και από γυναίκα. Δεν είμαι με το #Μetoo γιατί αυτή είναι στο Metoo κι εγώ είμαι απέναντι. Μου συνέβη κάτι τώρα; Γιατί να περιμένω 10 χρόνια. Έβγαλα το βιβλίο μου και περιέγραφα καταστάσεις για τα παιδικά μου χρόνια. Έφτασα να παίρνω ηρεμιστικά χάπια, να μην το λέω στον Γιάννη. Είχα πειστήριο το σκισμένο σορτς αλλά δεν πήγα να το καταγγείλω. Ήμουν διαλυμένη, γιατί πίστεψα σε αυτή την ομάδα. Ήταν ένας νέος άνθρωπος. Από την άλλη, η ζωή έχει και αυτά» είπε για την παρενόχληση από νεότερο ηθοποιό πάνω στη σκηνή.

Αν θέλουμε να σχολιάσουμε τα λεγόμενα της Δήμητρας Παπαδήμα θα δούμε ότι μιλάει αποστασιοποιημένα, μακριά από συναισθηματισμούς και ρητορικές εξάρσεις. Είναι εκτός του κινήματος #metoo γιατί ο τρόπος με τον οποίο προβλήθηκε και παρουσιάστηκε χώριζε τους ανθρώπους σε καλούς και κακούς, ανάλογα με το φύλο τους. Ας το παραδεχτούμε, πως πέρασε αρκετός καιρός για να διευκρινιστεί ότι στη θέση του θύματος μπορεί να ήταν και κάποιος άντρας και στη θέση του θύτη μια γυναίκα. Διότι η παρενόχληση δεν έχει να κάνει με το φύλο ή τον σ3ξουαλικό προσανατολισμό, έχει να κάνει με τις σχέσεις εξουσίας και τους δεσμούς εξάρτησης με ένα πρόσωπο ή μια ιδέα.

Ναι, υπάρχουν «θηλυκά και θηλυκά», όπως υπάρχουν «αρσενικά και αρσενικά». Η άποψη της ηθοποιού είναι μια ειλικρινής θέση απέναντι σε ένα κίνημα που αναμφίβολα λύτρωσε πολλές και πολλούς με την ύπαρξή του και την επικράτησή του, αλλά από την άλλη πλευρά, ικανοποίησε την ανάγκη, επίσης, πολλών να επιστρέψουν στον πολιτισμό της «κλειδαρότρυπας». Το ότι είναι χωρίς καμία δεύτερη σκέψη καταδικαστέα κάθε μορφής παρενόχληση έδωσε το ελεύθερο σε τηλεπερσόνες, σε δικαστές των πρωινάδικων και σε κάθε είδους πρόσωπο με δημόσιο βήμα να δικάζει, να καταδικάζει και να αθωώνει ή να ενοχοποιεί αναλόγως φύλου τον εκάστοτε εμπλεκόμενο ή εμπλεκόμενη, κάνοντας κορδελάκια το τεκμήριο της αθωότητας.

Αυτό είναι το πρώτο σκέλος της απάντησης της ηθοποιού. Υπάρχει, όμως, κι ένας δεύτερος και ένας τρίτος λόγος γιατί η ίδια δε θεωρεί τον εαυτό της μέλος του κινήματος, ακόμα κι αν έχει υποστεί σ3ξουαλική παρενόχληση κι ακόμα και αν υπήρχαν τεκμήρια, όπως το σκισμένο σορτς. Αρχικά, αναφέρει και περίπτωση παρενόχλησής της από γυναίκα, η οποία είναι, μάλιστα, υπέρμαχος του κινήματος, άρα η ίδια δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να τοποθετηθεί στο ίδιο στρατόπεδο με αυτή (κι έτσι γκρεμίζει και την ψευδαίσθηση της έμφυλης διάστασης). Την ίδια στιγμή, δεν είναι στο #metoo γιατί, όπως ομολογεί, αυτή τότε δε μίλησε γιατί, είχε ανάγκη τη δουλειά, γιατί δεν είχε κάποιον να στηριχτεί οικονομικά και γιατί όταν έφευγε οικειοθελώς μετά έμενε άνεργη. Οπότε έχοντας την επίγνωση ότι έβαλε άλλα πράγματα σε προτεραιότητα, δεν μπορεί να θεωρήσει ότι είναι φορέας αυτού που εκφράζει αυτό το κίνημα: «Κι εγώ».

«Δεν ήθελα να πάρω θέση γιατί είχα έναν Γιάννη», είπε έπειτα. Ο δικός της Γιάννης έτυχε να ανήκει λόγω φύλου σε μια ομάδα (αυτή των αντρών) που ναι, ας το ομολογήσουμε, στην περίοδο της μεγάλης έντασης του κινήματος λερώθηκε και σπιλώθηκε γιατί κάποιες φορές, ο υπέρμετρος ενθουσιασμός μας και ζήλος μας μάς ανάγκασε να βάλουμε αυτόματα τη γυναίκα στη θέση του θύματος και τον άντρα στη θέση του θύτη. Η Παπαδήμα μοιράζει τις ευθύνες και στους δύο, και συνδυάζει φαινομενικά αντιφατικές απόψεις, που ίσως κρύβουν κάποιες προβληματικές, ή έχουν ως αποτέλεσμα ανάγκης άμυνας ένα υφέρπον victim blaming, που ναι, μπορεί να γίνει επικίνδυνο και δεν πρέπει να κανονικοποιείται. Λατρεύει τους άντρες μεν, αν και τους θεωρεί κάπως προβληματικούς, έχει απόλυτη επίγνωση της παρενόχλησης που υπέστη, αλλά αναρωτιέται αν «έδωσε κι αυτή δικαίωμα», παλεύει να μη δώσει μια ανατροφή στην κόρη της που επίσης θα σκέφτεται συνεχώς αν «προκαλεί τους άντρες», από την άλλη όμως τη συμβουλεύει να βάζει πιο μακριά φορέματα.

«Τώρα θα συμβούλευα ένα νέο κορίτσι να του μιλήσει στα ίσια και να φύγει από τη δουλειά. Έχω σκεφτεί για μένα ότι ίσως έδωσα δικαίωμα. Μεγαλώνει η γυναίκα και μαθαίνει να αρέσει, να προκαλεί. Έτσι μας μαθαίνουν, ότι έτσι θα μας ανοίξει πόρτα αν προκαλέσουμε. Γι’ αυτό εγώ δε μεγάλωσα έτσι το κορίτσι μου. Οι περισσότεροι άντρες είναι προβληματικοί, εγώ που τους λατρεύω. Η κόρη μου ξέρει τα πάντα για μένα, τι έχω περάσει, οπότε είμαι σχολείο για εκείνην. Με το όνομα που έχει συνήθως κάθονται σούζα, εκτός από μία περίπτωση. Αν δεν πεις στο παιδί σου ότι μπορεί να έχω κάνει λάθος γιατί φορούσα κοντή φούστα… Σε εκείνη λέω να βάλει πιο μακρύ φόρεμα» ανέφερε, σε δηλώσεις που έχουν αντιφάσεις, κρύβουν σύγχυση και προσπαθούν να δημιουργήσουν την αίσθηση ενός δυναμικού και συγκροτημένου ανθρώπου, που όμως μπορεί και να έχει θολώσει λίγο.

Όλες αυτές οι αντιφάσεις, όμως δείχνουν και τη σύγχυση που βιώνει μια ανθρώπινη φύση και την πλήρη αδυναμία να χαρακτηριστεί ένας άνθρωπος εξ ολοκλήρου καλός ή εξ ολοκλήρου κακός. Η επιτυχία του κινήματος του #metoo επέτρεψε στα θύματα –άντρες και γυναίκες– να μιλήσουν, να αποτινάξουν το μυστικό που χρόνια που κουβαλούσαν και ναι μας έκανε όλους να σκεφτόμαστε μία, δύο και τρεις φορές πώς θα εκφραζόμαστε προκειμένου να μην παρεξηγούμαστε. Αυτό είναι καλό, το θέλουμε, το κρατάμε. Από την άλλη, δυστυχώς εργαλειοποιήθηκε, η γυναικεία αλληλεγγύη πολλές φορές έγινε ένα δριμύ κατηγορώ απέναντι σε όλον εν γένει τον αντρικό πληθυσμό ενώ παράλληλα έβγαλε στην επιφάνεια κι έναν μισογυνισμό και μια παρανόηση για την αξία και την ουσία του.

Όλα αυτά, λοιπόν, πρέπει να τίθενται προς συζήτηση και η αλήθεια είναι ότι είχαμε καιρό να ακούσουμε μια άποψη που ανοίγει εκ νέου το ζήτημα προς όλες τις κατευθύνσεις. Με τη νομική έννοια των όρων, θύτη σε κάνουν οι επιλογές σου, θύμα η μη ύπαρξη επιλογών, αλλά τελικά τίποτα από τα δύο δε σε κάνει απλά και μόνο το φύλο σου, η εθνικότητά σου, ο σεξουαλικός σου προσανατολισμός ή οτιδήποτε άλλο όρισε για σένα η φύση και η τύχη.