«Τουλάχιστον εκείνος έχει μια καλή δουλειά». «Αυτή τουλάχιστον απέκτησε μια οικογένεια». «Αν είχα κι εγώ την οικονομική της άνεση, θα έβλεπες τι θα έκανα». Πώς γίνεται, πώς είναι δυνατόν όλοι να τα έχουν καταφέρει λίγο ή πολύ καλύτερα από εμάς; Γιατί όταν μπαίνουμε στη διαδικασία της σύγκρισης με τους άλλους, οι χαμένοι είμαστε πάντα εμείς; Τι κάναμε τόσο λάθος που οι άλλοι το έκαναν τόσο σωστά;
Κοιτάς την καλύτερή σου φίλη και τη βλέπεις ευτυχισμένη στη σχέση της. Αμέσως το μυαλό σου πάει στο χθεσινό καβγά με το δικό σου άνθρωπο, στα βαριά λόγια που ειπώθηκαν κι απ’ τις δύο πλευρές.
Ο συνάδελφός σου απ’ τη δουλειά μόλις πήρε προαγωγή. Μπράβο του, του άξιζε, είναι και πολύ καλό παιδί, αλλά εσύ γιατί παλεύεις ακόμα με αυτό το βαρετό project και νιώθεις ότι δεν πρόκειται να εισπράξεις ούτε μισή καλή κουβέντα απ’ το αφεντικό σου;
Ο κολλητός σου πήρε πτυχίο. Εσύ χρωστάς ακόμα 10 μαθήματα, αν θεωρήσουμε ότι έχεις περάσει τα 3 απ’ τα 5 που έδωσες στην τελευταία εξεταστική, άρα συνολικά, άσε, ζαλίστηκες.
Αυτός που μέχρι πρότινος αποκαλούσες «αγάπη μου» και το εννοούσες απόλυτα, αποκαλεί «αγάπη του» έναν άλλο άνθρωπο, έναν ξένο άνθρωπο και μάλιστα με τόση γλύκα που μαζί σου δεν του περίσσευε ποτέ.
Ήττα. Κι άλλη ήττα. Κι άλλη μία, ακόμα μεγαλύτερη. Γιατί, ξέρεις, αυτός ο άτιμος μηχανισμός που λέγεται «σύγκριση» μόνο εκεί μπορεί να σε οδηγήσει. Στην αυτολύπηση και στην αυτοαπόρριψη.
Κάθε φορά που το μυαλουδάκι σου μπαίνει σε αυτή τη διαδικασία, κάνει το εξής μαγικό: παίρνει μια γόμα και σβήνει κάθε επιτυχία σου, κάθε όμορφη στιγμή, κάθε σωστή επιλογή. Δεν μπορεί να τα εξαφανίσει, αλλά τα αφήνει να φαίνονται τόσο αχνά, που με δυσκολία τα διακρίνεις.
Αντίθετα, τονίζει με έντονα χρώματα κάθε αποτυχία σου, κάθε λάθος, μικρότερο ή μεγαλύτερο, σε τέτοιο βαθμό, που μόνο αυτά μπορούν πλέον να τραβήξουν την προσοχή σου. Στις ζωές των άλλων, βέβαια, ακολουθείται η ίδια διαδικασία με τον αντίστροφο τρόπο. Κάθε επιτυχία τους υπερτονίζεται και κάθε σφάλμα τους πετάγεται στον κάδο των αχρήστων.
Τα αποτελέσματα σε αφήνουν ράκος κι εσύ θεωρείς ότι απλά έκανες την αυτοκριτική σου. Αν κάποιος προσπαθήσει να σου πει ότι έχεις οδηγηθεί σε λάθος συμπέρασμα, αυτόματα ακυρώνεται με το επιχείρημα ότι δεν έχεις ανάγκη από παρηγοριές, τώρα που βλέπεις την αλήθεια κατάματα. Βλέπεις, όμως, την αλήθεια; Βλέπεις ολόκληρη την εικόνα ή μόνο ένα μέρος της;
Ξοδεύουμε τη ζωή μας στήνοντας παγίδες στον εαυτό μας και πέφτοντας μέσα σε αυτές. Συγκρίνουμε και συγκρινόμαστε, μας φαίνεται τόσο απλό και φυσιολογικό, άνθρωποι εμείς, άνθρωποι κι οι άλλοι, ας ανέβουμε στη ζυγαριά να δούμε τι θα δείξει.
Να ανέβουμε στη ζυγαριά, εντάξει, αλλά να είναι μια ζυγαριά δίκαιη κι αντικειμενική. Να μπορεί να συνυπολογίσει όλους τους παράγοντες. Να μπει στα παπούτσια του καθενός από εμάς και να παρακολουθήσει βήμα-βήμα την πορεία της ζωής του.
Να εξετάσει τα πάντα, από την αρχή. Γονίδια, οικογενειακό περιβάλλον, σχολείο, φίλους, παρέες, όνειρα, φόβους. Να μας δείξει τι έχουμε κερδίσει και τι έχουμε χάσει έχοντας όλα τα δεδομένα.
Δεν είμαστε αξιόπιστοι κριτές του εαυτού μας, μη γελιέσαι. Μας είναι απίστευτα εύκολο να τον ακυρώσουμε κι απίστευτα δύσκολο να τον παραδεχθούμε. Στους άλλους δικαιολογούμε τα πάντα κι εμάς μας καταδικάζουμε για ένα πταίσμα. Δε σου φαίνεται λίγο άδικο;
Είναι ύπουλος μηχανισμός η σύγκριση. Και διπρόσωπος. Αν δε σε διαλύσει με τον έναν τρόπο, θα σε πολεμήσει με τον άλλο: με το κλασικό και χιλιοειπωμένο «υπάρχουν και χειρότερα». Θα μου πεις, γιατί, δεν υπάρχουν;
Σαφώς κι υπάρχουν χειρότερα. Όπως υπάρχουν και καλύτερα. Τι σημαίνει αυτό για σένα; Τι αξία έχει; Τα χειρότερα να σε αφορούν μόνο αν μπορείς να τα βελτιώσεις και τα καλύτερα μόνο αν σε βοηθάνε να θέσεις τον πήχη πιο ψηλά.
Συγκρίνοντας τις ζωές σου με των άλλων, απλά αποφεύγεις να βάλεις το δάχτυλο στην πληγή. Αν θες να κάνεις μια ουσιαστική σύγκριση, τόλμησε να βγάλεις τους άλλους από το παιχνίδι.
Σύγκρινε τον άνθρωπο που ήσουν με αυτόν που είσαι τώρα και με αυτόν που θα ήθελες να είσαι. Αυτά τα αποτελέσματα είναι τα μόνα που μετράνε.
Επιμέλεια Κειμένου Ζωής Ναούμ: Πωλίνα Πανέρη
Συντάκτης: Ζωή Ναούμ
