Μιλάμε ανοιχτά για το «σύνδρομο της άδειας ζωής»: Όταν τίποτα δε σου προσφέρει ικανοποίηση πια

Κάποια στιγμή μπορεί να νιώσεις δυσαρέσκεια για όλα όσα σου λείπουν από τη ζωή που κάνεις. Αυτό είναι κάτι φυσιολογικό και αναμενόμενο, καθώς πολλές φορές ερχόμαστε αντιμέτωποι με τα όνειρα που δεν εκπληρώνονται ποτέ. Όμως υπάρχει και μία μερίδα ανθρώπων που, ενώ φαινομενικά έχουν ό, τι θέλουν, στην πραγματικότητα οι ίδιοι δηλώνουν ότι δεν είναι ικανοποιημένοι με τίποτα. Μιλάνε συνήθως για ένα κενό, παρόλο που έχουν σχεδόν τα πάντα στη ζωή τους. Αν μιλήσεις με αυτούς τους ανθρώπους, ίσως δώσουν την εντύπωση ότι υποφέρουν από κατάθλιψη. Όμως αυτή η έκφραση του ανικανοποίητου για τη ζωή έχει αρχίσει και παίρνει τη μορφή ενός φαινομένου, που σύμφωνα με τους ψυχολόγους, ονομάζεται «σύνδρομο της άδειας ζωής».

Σαν όρος το σύνδρομο της άδειας ζωής δεν έχει αποκτήσει ακόμα επιστημονική οντότητα. Οι θεωρίες και έρευνες είναι ακόμα σε πρώιμο επίπεδο. Παρόλα αυτά οι ψυχολόγοι το συναντάνε συχνά τα τελευταία χρόνια. Σαν έκφραση θυμίζει λίγο το σύνδρομο της άδειας φωλιάς, αυτό που νιώθουν οι γονείς, όταν τα παιδιά τους έχουν μεγαλώσει και φεύγουν από την οικογενειακή εστία. Μόνο που το σύνδρομο της άδειας ζωής έχει αρχίσει και παίρνει δραματικές διαστάσεις τα τελευταία χρόνια.

Γάλλοι ψυχολόγοι ως σύνδρομο της άδειας ζωής ονομάζουνε μία κατάσταση που βιώνει ένας άνθρωπος,  ο οποίος αποσυνδέει την πραγματικότητα από τα όνειρα, τις επιθυμίες και τις προσδοκίες του. Εκφράζει σε καθημερινή βάση τη δυσφορία του για το ότι δεν έχει νόημα η ζωή του και ότι δεν είναι ευτυχισμένος, παρόλο που μπορεί να έχει πλέον αποκτήσει ό, τι έχει ονειρευτεί παλαιότερα. Το οξύμωρο της κατάστασης αυτής είναι στους άλλους απέξω φαίνεται ότι έχει μία ειδυλλιακή ζωή και η εικόνα του -που βγαίνει προς τα έξω- είναι η εικόνα ενός ευτυχισμένου και επιτυχημένου ανθρώπου. Στην πραγματικότητα όμως ο ίδιος είναι εντελώς διαφορετικός. Σε γαλλικό επιστημονικό περιοδικό η ψυχολόγος Amelie Boukhobza δίνει τη δική της ερμηνεία, μιλώντας για μια περίεργη αίσθηση που έχει ο άνθρωπος με αυτό το σύνδρομο. Σύμφωνα με αυτή την αίσθηση, είναι σαν να έχει κάνει disconnect με την πραγματική του ζωή και δεν τη ζει ο ίδιος αλλά κάθεται σαν θεατής στη δική του σκηνική παρουσία. Θυμίζει λίγο το «The Truman Show» μόνο που αυτή τη φορά ο ίδιος ο Truman παρακολουθεί τη δική του ζωή να εξελίσσεται μπροστά στα μάτια του και ενώ έχει τα πάντα, ο ίδιος δηλώνει ότι δεν έχει τίποτα.

Τα συμπτώματα που εμφανίζει αυτός που διακατέχεται από αυτό το σύνδρομο είναι κυρίως τρία, με βασικότερο τη διαρκή αίσθηση που νιώθει ότι υπάρχει ένα κενό μέσα του, το οποίο και δυσκολεύεται να ερμηνεύσει και να δικαιολογήσει. Δεύτερο σύμπτωμα είναι η έλλειψη ευχαρίστησης για το οτιδήποτε ακόμα και για πράγματα που κάποτε μπορεί να τα ευχαριστιόταν. Και όταν ένα άτομο δεν βρίσκει ευχαρίστηση σε τίποτα, δεν εκφράζει και τα συναισθήματά του. Δίνει λίγο την εικόνα στατικού ανθρώπου που δε γελάει και δε λυπάται για τίποτα, η οποία συνοδεύεται από το ότι δεν τον ικανοποιεί τίποτα απολύτως. Στον συνδυασμό όλων των προηγούμενων ενδείξεων έρχεται να προστεθεί και η ανάγκη της προσοχής. Το άτομο αυτό επιζητά συνεχώς την προσοχή των γύρω του και κατ’ επέκταση την επιβεβαίωση σε ό, τι κάνει, ακόμα και αν ο ίδιος δε βλέπει τις επιτυχίες του και τα πόσα έχει καταφέρει. Πώς όμως κάποιος μπορεί να «ξαναγεμίσει» τη ζωή του, φεύγοντας από το άδειο του κλουβί;

Δυστυχώς, εκεί που την πατάει ο περισσότερος κόσμος είναι στους υψηλούς και μακροπρόθεσμους στόχους που βάζει. Όσο πιο πολλές απαιτήσεις έχεις, τόσο πιο πολύ δυσκολεύεσαι να φτάσεις στον στόχο σου. Κάπου στη διαδρομή απογοητεύεσαι που δεν έχεις φτάσεις ακόμα και παρόλο που μπορεί να έχεις καταφέρει άλλα πράγματα, δεν ικανοποίησε και προσπαθείς να πετύχεις ακόμα και το ανέφικτο. Όσο λοιπόν δε βλέπεις τι έχεις καταφέρει πραγματικά και αναλώνεσαι στο μακρινό και στο ανέφικτο, σχηματίζεται ένα μεγάλο ρήγμα που δε σε αφήνει να δεις καθαρά την πραγματικότητα. Όσο μεγαλύτερο το ρήγμα, τόσο μεγαλύτερη η αίσθηση του ανικανοποίητου. Κάπου εκεί βρίσκεται και το κλειδί, για να απαλλαγεί κάποιος από το σύνδρομο αυτό. Οι ψυχολόγοι συνιστούν ότι θα πρέπει το άτομο αυτό να αναθεωρήσει μέσα του τι θέλει και τι είναι σημαντικό για αυτόν και όλα αυτά από τη σκοπιά της πραγματικότητας. Μπορεί να χρειαστεί να επαναπροσδιορίσει τα πιστεύω και τις αξίες του στη ζωή και να τα εντάξει σε real life mode.

Όταν κατεβεί λιγάκι ο πήχης των προσδοκιών, τότε το μυαλό «καθαρίζει» και κάπως ενεργοποιείται η αίσθηση της ικανοποίησης. Σε όλο αυτό βοηθάει και η σύνδεση με άτομα που επιτρέπουν στο άτομο αυτό να είναι ο εαυτός του. Το σύνδρομο της άδειας ζωής θεραπεύεται μόνο, όταν το άτομο που πάσχει, βρει την αυθεντικότητά του. Όταν βρει δηλαδή ευχαρίστηση σε κάθε τι μικρό που πετυχαίνει κάθε μέρα που περνάει. Κάπως έτσι θα έρθει πληρότητα και θα μπορέσει να «γεμίσει» τη ζωή του με ευχάριστες στιγμές που δεν αποτυπώνονται στα social media αλλά πρωτίστως στην καρδιά και στο μυαλό.