Στην εποχή των ψηφιακών ταυτοτήτων, η σχέση ανάμεσα στον χρήστη και τις διαδικτυακές πλατφόρμες γίνεται όλο και πιο περίπλοκη. Η ευκολία πρόσβασης και η λειτουργικότητα έχουν ένα κόστος, αυτό της ανταλλαγής προσωπικών πληροφοριών. Για να απολαύσει κανείς τις παροχές μιας σύγχρονης πλατφόρμας, χρειάζεται να εκθέτει σε μεγάλο βαθμό τα προσωπικά του δεδομένα, ενώ ακόμα πιο σημαντικό είναι το ποιος έχει τον έλεγχο αυτής της ροής πληροφοριών.
Με τις τεχνολογικές εξελίξεις να αυξάνουν τις απαιτήσεις για επιβεβαίωση ταυτότητας και αποθήκευση δεδομένων, πολλοί χρήστες αρχίζουν να αναζητούν εναλλακτικές μορφές υπηρεσιών που δίνουν προτεραιότητα στην ανωνυμία και την αυτονομία. Το ερώτημα πλέον δεν είναι μόνο το τι μπορούμε να μοιραστούμε, αλλά και τι θέλουμε να κρατήσουμε για εμάς.
Όταν το παιχνίδι δεν απαιτεί ταυτότητα
Στον χώρο των online casino, το ζήτημα της ταυτοποίησης είναι ιδιαίτερα επίκαιρο. Πλατφόρμες στοιχηματισμού και παιχνιδιών ζητούν συνήθως πλήρη προσωπικά στοιχεία, αποδεικτικά ταυτότητας και σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμα και selfies με επίσημα έγγραφα. Τα τελευταία χρόνια όμως, έχει εμφανιστεί μια νέα γενιά επιλογών, όπως τα casino online χωρίς ταυτοποίηση, που λειτουργούν με εντελώς διαφορετική φιλοσοφία.
Αυτά τα καζίνο επιτρέπουν στους χρήστες να κάνουν εγγραφή και να παίξουν χωρίς να περάσουν από χρονοβόρες διαδικασίες KYC. Συνήθως λειτουργούν με κρυπτονομίσματα, αποκεντρωμένα πορτοφόλια ή συστήματα πληρωμών που δεν συνδέονται με τραπεζικά ιδρύματα. Έτσι, δίνουν στον χρήστη την αίσθηση ελέγχου πάνω στην ψηφιακή του ταυτότητα, χωρίς να θυσιάζουν την ασφάλεια ή την εμπειρία.
Η αυξανόμενη προτίμηση προς αυτά τα καζίνο δεν έχει να κάνει μόνο με την ταχύτητα ή την ευκολία, αλλά με κάτι βαθύτερο, την επιθυμία δηλαδή για αυτοδιάθεση στον ψηφιακό χώρο. Για πολλούς παίκτες, το δικαίωμα στην ανωνυμία είναι εξίσου σημαντικό με το ίδιο το παιχνίδι. Και αυτή η αλλαγή νοοτροπίας δεν περιορίζεται στα καζίνο, αλλά είναι μόνο η αρχή μιας μεγαλύτερης συζήτησης για το ψηφιακό απόρρητο.
Ποιες άλλες πλατφόρμες ζητούν προσωπικά στοιχεία;
Η συλλογή προσωπικών δεδομένων δεν περιορίζεται μόνο στα καζίνο που προαναφέραμε, τα social media ή τα e-shops μέσω των οποίων πραγματοποιούμε τις αγορές μας. Στην πραγματικότητα, ένας μεγάλος αριθμός από τις καθημερινές μας online δραστηριότητες απαιτεί την καταχώρηση στοιχείων που σχετίζονται με την ταυτότητά μας. Για παράδειγμα:
- Εφαρμογές τραπεζών και fintech ζητούν πλήρη στοιχεία ταυτότητας, διευθύνσεις, ΑΦΜ, ακόμη και φωτογραφία ή βίντεο για επιβεβαίωση ταυτότητας.
- Online marketplaces όπως το Skroutz ή το Amazon, εκτός από τις αγορές, καταγράφουν το ιστορικό επισκέψεων, τις προτιμήσεις προϊόντων και πολλές φορές ζητούν ταχυδρομική διεύθυνση ακόμη και για την έκδοση απλής απόδειξης.
- Streaming πλατφόρμες όπως το Netflix, το Spotify και apps για streaming μουσικής, ζητούν email, τρόπο πληρωμής και ελέγχουν τη συμπεριφορά παρακολούθησης για προσωποποιημένες προτάσεις.
- Gaming platforms και ειδικά υπηρεσίες τύπου cloud gaming, απαιτούν συνδρομή, συνδεδεμένους λογαριασμούς (π.χ. Google ή Facebook) και καταγραφή της δραστηριότητας μέσα στο παιχνίδι.
- Πλατφόρμες delivery όπως efood ή Wolt, καταγράφουν τόσο τα στοιχεία όσο και τις συνήθειες παραγγελίας, τη γεωγραφική τοποθεσία και τις προτιμήσεις κατανάλωσης.
Ακόμα και όταν το ζητούμενο φαίνεται απλό, όπως μια γρήγορη παραγγελία ή μια δωρεάν εγγραφή, η ποσότητα δεδομένων που συλλέγεται είναι σημαντική. Η ουσία είναι ότι στις περισσότερες πλατφόρμες, το τίμημα της ευκολίας είναι η πρόσβαση σε προσωπικές πληροφορίες. Όσο περισσότερη επίγνωση έχει ο χρήστης γι’ αυτό, τόσο καλύτερες επιλογές μπορεί να κάνει.
Ποιες πληροφορίες ζητούν οι πλατφόρμες και γιατί
Η πλειοψηφία των ψηφιακών πλατφορμών, κοινωνικά δίκτυα, e-shops ακόμα και εφαρμογές streaming ή gaming, συλλέγουν προσωπικά δεδομένα για πολλούς λόγους. Ορισμένα στοιχεία, όπως email, τηλέφωνο ή ταυτότητα, ζητούνται για λόγους ασφαλείας και ταυτοποίησης. Άλλα, όπως το ιστορικό αγορών, η τοποθεσία και η συμπεριφορά πλοήγησης, χρησιμοποιούνται για εμπορικούς σκοπούς, όπως η στοχευμένη διαφήμιση, βελτίωση UX ή πώληση σε τρίτους.
Το πρόβλημα ξεκινά όταν τα δεδομένα αυτά δεν διαχειρίζονται με υπευθυνότητα. Πολλές εταιρείες δεν εξηγούν με σαφήνεια πού αποθηκεύονται οι πληροφορίες, ποιος έχει πρόσβαση σε αυτές ή πώς θα χρησιμοποιηθούν στο μέλλον. Αυτό αυξάνει την ανασφάλεια των χρηστών και την ανάγκη για επιλογές με λιγότερη γραφειοκρατία και μεγαλύτερη ανωνυμία.
Το κόστος της ευκολίας – Τι δίνουμε για να έχουμε πρόσβαση
Η χρήση μίας εφαρμογής μπορεί να φαίνεται δωρεάν, αλλά στην πραγματικότητα πληρώνουμε με κάτι πολύτιμο, τα δεδομένα μας. Εταιρείες τεχνολογίας μετατρέπουν τις πληροφορίες σε προϊόν, δημιουργώντας προφίλ χρήστη που βοηθούν στη στόχευση διαφημίσεων και στη χειραγώγηση της συμπεριφοράς μας. Το τι διαβάζουμε και τι αγοράζουμε, εκθέτει την ιδιωτικότητα της ψηφιακής μας ταυτότητας
Αυτό το αόρατο και ανώνυμο αντάλλαγμα είναι που ωθεί όλο και περισσότερους χρήστες να αναζητούν υπηρεσίες που δε ζητούν πολλά ή να χρησιμοποιούν εργαλεία ανωνυμίας, όπως VPN, προσωρινά email, browsers με ενσωματωμένη προστασία. Η επιθυμία για έλεγχο της online παρουσίας μας γίνεται τάση.
Τα εναλλακτικά μοντέλα – Ανωνυμία χωρίς συμβιβασμούς
Αν και η πλήρης ανωνυμία είναι δύσκολο να επιτευχθεί, εμφανίζονται όλο και περισσότερες πλατφόρμες που την δυναμώνουν. Εκτός από τα online casino, παρατηρούμε αύξηση σε:
- Μηδενικού tracking search engines όπως το DuckDuckGo.
- Peer-to-peer αγορές χωρίς λογαριασμό.
- Decentralized apps (dApps) που λειτουργούν με blockchain και smart contracts.
Αυτά τα μοντέλα δεν απαιτούν εκτεταμένη συλλογή στοιχείων, αλλά προσφέρουν ίδιου ή και ανώτερου επιπέδου υπηρεσίες. Μάλιστα, είναι η απόδειξη ότι η προστασία απορρήτου δεν σημαίνει απαραίτητα απώλεια ποιότητας.
Νομοθεσία και κανονιστικό πλαίσιο στην Ε.Ε.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει προχωρήσει με τον Κανονισμό Γενικής Προστασίας Δεδομένων (GDPR), θέτοντας αυστηρά όρια στη συλλογή και επεξεργασία προσωπικών δεδομένων. Ωστόσο, οι περισσότερες πλατφόρμες εξακολουθούν να ζητούν τη συγκατάθεση των χρηστών, με κείμενα πολιτικής που είναι συχνά δυσνόητα και ασαφή.
Παράλληλα, οι χρήστες δεν αξιοποιούν πάντα τα δικαιώματά τους, όπως τη δυνατότητα διαγραφής δεδομένων, την απαγόρευση επεξεργασίας ή τη φορητότητα πληροφοριών. Η νομική προστασία υπάρχει, αλλά η πραγματική ισορροπία εξαρτάται και από το πόσο ενεργά θα την διεκδικήσει ο χρήστης.
