FOBI: Αν είσαι κλειστό τυπάκι θα έχεις νιώσει σίγουρα αυτή τη φοβία

Σάββατο, αργά το απόγευμα – εκεί κατά τις 8, χτυπάει το κινητό και η πρώτη σκέψη που σου περνάει απ’ το μυαλό και κατευθείαν σε λούζει κρύος ιδρώτας είναι: “ελπίζω μόνο μη μου πούνε να βγούμε τώρα”. Και όταν βλέπεις ότι σε καλεί η μαμά σου, σαν να γυρνάει η καρδιά σου από την Κούλουρη ένα πράμα. Όχι, δεν είναι βαρεμάρα. Ούτε τεμπελιά. Είναι pure φόβος.

Μήπως το έχεις πάθει και εσύ; Σου έχω νέα! Δεν είσαι ο μόν@ και όλο αυτό το feeling έχει όνομα! Θα το πω στα ξένα όμως γιατί είναι πιο πιασάρικο• Fear of being included (FOBI). Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή για να δούμε τι είναι αυτή η φοβία.

Καταρχάς πρέπει να αναφέρουμε το αντίθετο του FOBI, το FOMO (fear of missing out), που μεταφράζεται ως ο φόβος να χάσεις κάτι πχ. μια δραστηριότητα. Το FOMO δεν είναι νέο είδος φοβίας, τουναντίον υπήρχε από κτίσεως κόσμου, απ’ όταν οι άνθρωποι άρχισαν να οργανώνονται σε ομάδες όπου όλοι συμμετείχαν σε δραστηριότητες και εργασίες αναγκαίες για την επιβίωση. Με το πέρασμα των χρόνων, τη ραγδαία αύξηση του πληθυσμού και όλες τις αλλαγές που έχουμε βιώσει σαν γένος, η φοβία αυτή εξακολουθεί μεν να υπάρχει απλά στη σύγχρονη εποχή δεν κινδυνεύουμε να πεθάνουμε επειδή μπορεί να απέχουμε,φερ’ ειπείν, από μια εκδήλωση όπως το κυνήγι. Εν έτη 2025, το FOMO αφορά το άγχος που βιώνει το άτομο όταν σκέφτεται ότι οι άλλοι περνούν καλύτερα ή ότι οι άλλοι μοιράζονται μια φοβερή εμπειρία εν απουσία του.

Στον αντίποδα του FOMO βρίσκεται το FOBI, το οποίο απαντάται συχνότερα σε εσωστρεφείς ανθρώπους που προτιμούν μοναχικές δραστηριότητες και που δυσφορούν όταν βρίσκονται σε κοινωνικές εκδηλώσεις μαζί με άλλους. Νιώθουν ότι απειλείται η αυτονομία τους, που θεωρούν εξίσου πολύτιμη με το χρόνο που περνούν μόνοι τους. Το FOBI τροφοδοτείται και επιδεινώνεται όταν κάποι@ βιώσει μια αρνητική εμπειρία σε κάποια δραστηριότητα ή εκδήλωση, με αποτέλεσμα να αποφεύγει παρόμοιες μελλοντικές καταστάσεις. Σε πολλές περιπτώσεις η φοβία εδράζεται στη φύση και τις απαιτήσεις που μπορεί να συνοδεύουν την κοινωνική εκδήλωση • αν κάποιος προσκληθεί σε έναν αγώνα ποδοσφαίρου, ενώ δε γνωρίζει ποδόσφαιρο, είναι πιθανόν να νιώσει FOBI επειδή σκέφτεται ότι δε θα τα καταφέρει, ότι η ομάδα θα χάσει εξαιτίας του κλπ. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το άτομο συχνά κρίνει αυστηρά τη δραστηριότητα (πχ. το ποδόσφαιρο είναι ανούσιο άθλημα), την υποτιμά προκειμένου να αποφύγει μια πιθανή αποτυχία ή την απόρριψη των υπολοίπων. Οι άνθρωποι που υποφέρουν από FOBI συχνά απαντούν θετικά σε μια πρόσκληση λόγω ντροπής, αμηχανίας ή αδυναμίας να απαντήσουν αρνητικά και στην πορεία μπορεί να ακυρώσουν τελικά τη συνάντηση βρίσκοντας μια δικαιολογία. Ένας τύπος FOBI, πιο συγκρουσιακός, είναι όταν το άτομο αρχικά θέλει να συμμετέχει κάπου και όταν τελικά φτάσει να συμπεριληφθεί τότε να βιώσει άγχος και δυσφορία.

Συνοψίζοντας μπορούμε να πούμε ότι το FOBI σχετίζεται:

• Με τη φύση του ατόμου, αν είναι εσωστρεφές ή όχι. Όπως είπαμε και νωρίτερα, οι εσωστρεφείς άνθρωποι συχνά βιώνουν FOBI γιατί προτιμούν να περνούν χρόνο μόνοι, νιώθουν ότι απειλείται η αυτονομία τους κλπ.
• Με την επιβεβαίωση και την αυτοεκτίμηση. Σε πολλές περιπτώσεις κάποιος με FOBI μπορεί να βιώνει περιστασιακά και FOMO. Η συμμετοχή σε μια ομάδα ή η πρόσκληση σε μια εκδήλωση ενισχύουν την αυτοεκτίμηση και δίνουν επιβεβαίωση στο άτομο. Ωστόσο όταν πάρει την επιβεβαίωση, κατόπιν ακολουθούν δυσάρεστα συναισθήματα, οπότε το άτομο ακυρώνει τη συμμετοχή του ή γίνεται επικριτικό και υποτιμά το γεγονός προκειμένου να προστατευθεί.

Τελικά δεν είναι τόσο απλό όσο μπορεί να φαίνεται με μια πρώτη ανάγνωση και σίγουρα επηρεάζει σημαντικά το άτομο που το βιώνει. Το καλό της υπόθεσης είναι πως μπορεί να τεθεί υπό έλεγχο και να ελαχιστοποιηθεί η επίδραση του στην καθημερινότητα. Πέρα από την αναζήτηση βοήθειας από επαγγελματία, που είναι η προφανής απάντηση, κυκλοφορούν στο διαδίκτυο ιστορίες ανθρώπων που μοιράζονται τον αγώνα τους απέναντι στο FOBI και διαβάζοντάς τες σίγουρα δε θα νιώθεις μόν@ και ίσως βρεις κάποια τιπς που μπορεί να σε βοηθήσουν κιόλας. Εμείς εδώ συγκεντρώσαμε ορισμένα και στα παρουσιάζουμε ώστε να πάρεις μια ιδέα.

• Η συμμετοχή σε μια ομάδα ή δραστηριότητα δεν μεταβάλλει την αξία ή την ταυτότητα του ατόμου. Νιώθεις ότι “χάνεις” προσωπικό χρόνο με τον εαυτό σου ωστόσο “κερδίζεις” κάτι άλλο. Οργανώνοντας αποτελεσματικά το χρόνο μπορείς να τα έχεις όλα χωρίς τύψεις.
• Μικρές δοκιμές και πειραματισμοί είναι βοηθητικοί. Ενδεχομένως το γεγονός συμμετοχής κάπου να μην είναι τόσο ακραίο και δραματικό όσο το φαντάζεσαι. Μείνε ανοιχτός σε προτάσεις αλλά για μικρή διάρκεια και χωρίς δεσμεύσεις, θέσε αυτά τα όρια εξαρχής.
• Προσπάθησε να εστιάζεις σε θετικές σκέψεις και όχι στις αρνητικές που μπορεί να γίνονται μερικές φορές αυτόματα. Μείνε ανοιχτός απέναντι στα γεγονότα γιατί μπορεί να εκπλαγείς ευχάριστα με τα αποτελέσματα.
• Σκέψου πριν αποφασίσεις. Πάρε λίγο το χρόνο σου πριν απαντήσεις σε μια πρόσκληση. Κάνε ένα βήμα πίσω και δες το από απόσταση. Με αυτό τον τρόπο μπορείς να αποφύγεις άβολες στιγμές και περιστάσεις.

Για την ιστορία…προσωπικά πρέπει να έχω περάσει από κάθε είδος FOBIAS (sic) αλλά είμαι εδώ, διαβάζω, γράφω και ενημερώνομαι για αυτά σε μια προσπάθεια να τα ξεπεράσω. Μάλλον.

1. Το τελευταίο μπορεί να είναι και bonus tip…εσύ θα το κρίνεις.

Όλα καλά θα πάνε, trust the process ❣️