Η Μαρίνα κοίταξε εξαντλημένη το βρέφος που κοιμόταν στην κούνια του. Είχε προηγηθεί ένα τρίωρο που προσπαθούσε να το ταΐσει, να το αλλάξει και να το ηρεμήσει, έχοντας να αντιμετωπίσει κλάμα, γκρίνια, κλάμα και γκρίνια.
Ο Παύλος πήρε μια βαθιά ανάσα κοιτώντας αγχωμένος γύρω του ποιοι τον είδαν που κρατούσε τον μικρό του γιο που κυλιόταν στο πάτωμα της υπεραγοράς ουρλιάζοντας γιατί ήθελε μια σοκολάτα. Δεν υπήρχαν τα χρήματα να του την πάρει.
Ο Κωνσταντίνος κοίταξε τις κόρες του που κοιμόντουσαν όλες μαζί στο μεγάλο κρεβάτι και σκέφτηκε ότι είχε έρθει πλέον ο καιρός να τούς μιλήσει για το καινούργιο στάδιο της ζωής τους, τις προκλήσεις της εφηβείας και τους κινδύνους που παραμόνευαν.
Η Νίκη κοίταξε το άδειο ψυγείο και τα μισοάδεια ντουλάπια της κουζίνας. Δούλευε 16 ώρες σήμερα και δεν είχε χρόνο να πάει σούπερ μάρκετ. Τα τρόφιμα ήταν ελάχιστα, τα παιδιά της θα επέστρεφαν σύντομα και θα ζητούσαν μακαρόνια με κιμά.
Θα μπορούσα να απαριθμήσω δεκάδες τέτοια σκηνικά με αγχωμένους, πανικοβλημένους, απεγνωσμένους γονείς που κάνουν ό,τι μπορούν με όσα μέσα διαθέτουν για να προσφέρουν το καλύτερο στα παιδιά τους. Γιατί η γονεϊκότητα έχει και μια άλλη, αθέατη πλευρά. Που δεν έχει να κάνει μόνο με παιχνίδι, μαγεία, ανεμελιά. Την πλευρά που συνδέεται με κούραση, τύψεις, ενοχές, αρνητικές σκέψεις.
Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότεροι γονείς νιώθουν έντονη ματαίωση λόγω των πολλαπλών ρόλων που έχουν στην καθημερινή ζωή τους. Καλούνται να διαχειριστούν μια πραγματικότητα που μπορεί να είναι πολύ μακριά από αυτή που είχαν φανταστεί. Είναι σύζυγοι, σύντροφοι, εργαζόμενοι, γονείς, φίλοι, παιδιά των γονιών τους, και ίσως καριερίστες. Κάνουν τις απαραίτητες εργασίες για το σπίτι, τρέχουν όλες τις εκκρεμότητες, παλεύουν να ανταπεξέλθουν στα καινούργια δεδομένα. Συχνά πελαγώνουν, δεν ξέρουν πώς να χειριστούν μια καινούργια συνθήκη ή κάτι που δεν είχαν προβλέψει.
Περνούν από το μυαλό τους πολλές και αντιφατικές σκέψεις, όλες αποτέλεσμα της κούρασης που βιώνουν. Κι επειδή ακριβώς η πρόκειται για μια σχετικά καινοφανή συνθήκη αλλά ταυτόχρονα άκρως ανησυχητική, διάφοροι ερευνητές, ψυχολόγοι και άλλοι, αποφάσισαν να ρίξουν φως στα αίτιά της. Και ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι το αποτέλεσμά της. Πρόσφατη έρευνα που έγινε στο Ηνωμένο Βασίλειο κατέδειξε ότι περίπου ένας στους 12 γονείς μετανιώνουν που έχουν κάνει παιδιά ενώ ένα επιπλέον 6 τοις εκατό το είχε μετανιώσει στο παρελθόν αλλά όχι πλέον. Παρόμοια αποτελέσματα έδειξε και έρευνα στην Πολωνία, την Αμερική και τη Γερμανία, με τη μόνη διαφορά να είναι τα ποσοστά των γονέων που δηλώνουν ότι αν είχαν την ευκαιρία να γυρίσουν τον χρόνο πίσω, θα το έκαναν.
Όπως μπορεί να φανταστεί κάποιος, το μεγαλύτερο ποσοστό των γονέων ανήκει στην κατώτερη κοινωνική και οικονομική τάξη και αντιμετωπίζει πληθώρα προβλημάτων, όπως αυτό του βιοπορισμού και της καθημερινής επιβίωσης. Χαμηλοί μισθοί, παρατεταμένη ανεργία, αδυναμία εύρεσης αξιοπρεπούς εργασίας, συντελούν σε ένα βιοτικό επίπεδο που δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως ικανοποιητικό. Οι γονείς αδυνατούν να προσφέρουν στα παιδιά τους τα απαραίτητα με αλυσιδωτές συνέπειες.
Οι μονογονεϊκές οικογένειες αντιμετωπίζουν, εξίσου, πολλαπλά προβλήματα, όχι μόνο οικονομικής αλλά και πρακτικής φύσεως. Ο ένας μισθός που μπαίνει στο σπίτι κάποιες φορές δε φτάνει ούτε για τα απαραίτητα και οι καθημερινές δυσκολίες (αρρώστιες, τσακωμοί, εκρήξεις θυμού) δε διευκολύνουν καθόλου την κατάσταση. Ο γονιός είναι στα όρια σωματικής και συναισθηματικής εξάντλησης, με την υπομονή του να δοκιμάζεται καθημερινά.
Υπάρχει και μια ομάδα γονέων που πέρασαν τραυματικά παιδικά χρόνια με συνθήκες που τούς άφησαν στίγματα και ανεπούλωτες πληγές και τώρα, που έγιναν οι ίδιοι γονείς, δεν μπορούν να ξεπεράσουν τα όσα έζησαν. Η βία, η απόρριψη, η εγκατάλειψη, η συναισθηματική απουσία των δικών τους γονέων έχουν επιδράσει τόσο καταλυτικά στον ψυχισμό τους που τούς έκαναν να νιώθουν και οι ίδιοι ανεπαρκείς. Δεν αναρωτιούνται, είναι βέβαιοι ότι τα κάνουν όλα λάθος κι ότι τα παιδιά τους θα μεγαλώσουν με τις ίδιες ελλείψεις που μεγάλωσαν και αυτοί.
Το φαινόμενο παρατηρείται εντονότερα σε χώρες με πολύ χαμηλές έως ανύπαρκτες υποστηρικτικές, προς τον θεσμό της οικογένειας, δομές (παιδικοί σταθμοί, γονεϊκή άδεια, ευέλικτο ωράριο) αλλά και σε κοινωνίες που ασκούν έντονη κριτική και πίεση απέναντι σε νέους γονείς. Οι ίδιοι οι γονείς βρίσκονται μπροστά σε αδιέξοδα, σε δεδομένα ξένα προς αυτούς αλλά και δυσεπίλυτα. Πρακτικά προβλήματα όπως ποιος θα φροντίσει το άρρωστο παιδί, ποιος θα πάρει το παιδί από τον παιδικό, ποιος θα τον φροντίσει το καλοκαίρι, δεν έχουν τη λύση που εκείνοι θα ήθελαν, γι’ αυτό και βουλιάζουν στην απελπισία.
Εάν σε όλα αυτά, προστεθεί η φυσιολογική εξουθένωση των σύγχρονων κοινωνιών, λόγω άγχους, πολλών ωρών δουλειάς και συνεχούς πίεσης, αντιλαμβάνεται κανείς το φορτίο που κουβαλά ένας νέος γονιός. Δεν είναι καθόλου δύσκολο, καθόλου απομακρυσμένο σενάριο ένας γονιός να σκεφτεί, φευγαλέα ή μη, ότι μετάνιωσε που πέρασε σ’ αυτό τον ρόλο. Και θεωρώ ότι είναι ένα ζήτημα που χρήζει περαιτέρω διερεύνησης και ανάλυσης από τους αρμόδιους για να αντιμετωπιστούν, όσο γίνεται, οι λόγοι που το προκαλούν.
Μέχρι να γίνει αυτό, ας βοηθήσουμε όσο και όπως μπορούμε. Ένα βλέμμα καλοσύνης, ένα ενθαρρυντικό χαμόγελο, μια γλυκιά κουβέντα, μια χείρα βοηθείας σε όποιον βλέπουμε ότι βουλιάζει, είναι αρκετό, έστω και στιγμιαία, για να ανακουφιστεί από το χάος που επικρατεί στο κεφάλι του.
Συντάκτης: Χριστιάνα Δεμέναγα
