Καλάβρυτα: Ηγούμενος θα πούλαγε Ευαγγέλια του 1700 και 17 βυζαντινές εικόνες

Μια είδηση από τα Καλάβρυτα δημιούργησε ερωτήματα σχετικά με τη σημασία του να είναι κάποιος «θεματοφύλακας». Η Ελληνική Αστυνομία συνέλαβε τον ηγούμενο μιας ιστορικής μονής στην περιοχή των Καλαβρύτων, ο οποίος φέρεται να ετοιμαζόταν να πουλήσει δύο Ευαγγέλια  εκ των οποίων το ένα χρονολογείται  του 1737 και το άλλο του 1761, μαζί με δεκαεπτά βυζαντινές εικόνες. Το ποσό που ζητούσε υπολογίζεται   στα 200.000 ευρώ. Μαζί του συνελήφθη και ο βοηθός του, ενώ οι αρχές εξετάζουν την εμπλοκή κι άλλων προσώπων.

Η υπόθεση έγινε γνωστή όταν γυναίκα αστυνομικός, προσποιούμενη την αγοραστή, συνάντησε τον ηγούμενο για να «κλείσει» τη συναλλαγή. Και σαν να μην έφτανε αυτό, οι πρώτες έρευνες δείχνουν ότι τουλάχιστον ένα από τα Ευαγγέλια και μία εικόνα είχαν κλαπεί πρίν από 2 χρόνια  από την περιοχή της Σπάρτης. Τα ευρήματα τώρα ελέγχονται από το Υπουργείο Πολιτισμού, για να διαπιστωθεί η προέλευση και η αξία τους.

Κάποιος θα μπορούσε να χαρακτηρίσει την “κίνηση” αυτή ως μια κλασική υπόθεση αρχαιοκαπηλίας. Κι όμως, η αίσθηση που αφήνει δεν είναι η ίδια με μια «απλή» εγκληματική είδηση. Γιατί εδώ δεν πρόκειται  για έναν τυχαίο συλλέκτη που παραβίασε μια εκκλησία. Αντί αυτού πρόκειται  για τον άνθρωπο που όφειλε να προστατεύει αυτούς τους θησαυρούς. Τι συμβαίνει λοιπόν όταν ο φύλακας γίνεται απειλή για τα αντικείμενα με ιστορική και θρησκευτική αξία;

Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει περιστατικό με βάση την αρχαιοκαπηλία στην Ελλάδα. Ο τόπος γύρω είναι γεμάτος μνήμες και κειμήλια, και δυστυχώς δεν είναι λίγοι εκείνοι που θέλουν να τα δουν ως εμπόρευμα με σκοπό το προσωπικό τους κέρδος. Το σοκ εδώ είναι αλλού, στο πρόσωπο του δράστη. Ένας ηγούμενος, κάποιος που οι πιστοί έβλεπαν ως πνευματικό στήριγμα, παρουσιάζεται να διαπραγματεύεται εικόνες και Ευαγγέλια σαν να ήταν αντικείμενα σε παζάρι. Πόσο εύκολο είναι για μια κοινότητα να ξαναχτίσει την εμπιστοσύνη της μετά από κάτι τέτοιο;

Κι αν το καλοσκεφτεί κανείς, αυτή η ιστορία δεν αφορά μόνο τη μονή των Καλαβρύτων. Τοποθετεί όλους τους ανθρώπους  μπροστά σε έναν καθρέφτη. Πόσο σίγουροι είμαστε ότι τα κειμήλια που φυλάσσονται σε εκκλησίες ή μοναστήρια της επαρχίας είναι πραγματικά ασφαλή; Πόσο οργανωμένη είναι η πολιτεία ώστε να τα προστατεύσει; Και τελικά, πόσο ανθεκτική είναι η πίστη μας στους θεσμούς και στα πρόσωπα που θεωρούμε «άτρωτα», όταν βλέπουμε τέτοιες ειδήσεις;

Μέχρι στιγμής εκτός από τον ηγούμενο της Ιεράς Μονής Καλαβρύτων, συνελήφθησαν ακόμα 4 άτομα. Μεταξύ των  οποίων ένας ενεχυροδανειστής, η σύζυγος του, ένας μεσάζων και ένας ιδιώτης που εμπορευόταν αρχαία νομίσματα. Τα πρόσωπα αυτά φαίνεται να διευκόλυναν την απόπειρα πώλησης των 17 Βυζαντινών εικόνων και των 2 Ευαγγελίων του 18 ου αιώνα έναντι 200.000 ευρώ. Παράλληλα, το Υπουργείο Πολιτισμού προχώρησε σε έλεγχο των κατασχεθέντων αντικειμένων, με σκοπό τον προσδιορισμό της ιστορικής και πολιτιστικής τους αξίας. Όπως επίσης και η προέλευση, διότι σύμφωνα με στοιχεία το ένα εκ των Ευαγγελίων και μια εικόνα έχουν κλαπεί από τη Σπάρτη.

Δεν ξέρουμε πώς θα καταλήξει αυτή η ιστορία. Η δικαιοσύνη θα αποφανθεί αν υπήρξε πρόθεση πώλησης, αν πρόκειται για μεμονωμένο περιστατικό ή για μέρος κυκλώματος. Αυτό που γνωρίζει κάποιος όμως είναι ότι, ακόμη κι έτσι, η είδηση αφήνει μια αίσθηση απώλειας.  Σημαντικής απώλειας, γιατί κάθε φορά που ένα κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς κινδυνεύει να χαθεί, νιώθουμε  λίγο φτωχότεροι.

Και το ερώτημα παραμένει, αν ένας ηγούμενος μπορεί να λυγίσει μπροστά στον πειρασμό των 200.000 ευρώ, πόσο βέβαιοι μπορούμε να είμαστε για την ακεραιότητα οποιουδήποτε από εμάς; Μήπως τελικά αυτό που χρειάζεται να προστατέψουμε περισσότερο δεν είναι τα κειμήλια, αλλά την ίδια την αξία της εμπιστοσύνης;

Ίσως η υπόθεση στα Καλάβρυτα να είναι μια ευκαιρία. Όχι μόνο για να ενισχυθεί η προστασία των μοναστηριακών θησαυρών, αλλά και για να ξαναθυμηθούμε τι σημαίνει ευθύνη. Γιατί το να είσαι φύλακας, είτε σε μια μονή, είτε σε μια κοινότητα, είτε απλώς στη δική σου ζωή, δεν είναι τίτλος. Είναι στάση. Και όταν την προδίδεις, δε χάνεις μόνο αντικείμενα. Χάνεις και την ψυχή της εμπιστοσύνης που σου είχε δοθεί.