Υπάρχουν φεστιβάλ και υπάρχουν οι Κάννες. Ένα όνομα που σήμερα φέρνει εικόνες από κόκκινα χαλιά, φώτα φωτογραφικών φλας και αστέρες του σινεμά που σαγηνεύουν τα πλήθη. Αλλά, στις 20 Σεπτεμβρίου 1946, όλα ήταν διαφορετικά. Η μικρή πόλη στη γαλλική Ριβιέρα, με τα κύματα να σπάνε στις ακτές και τον ήλιο να καθρεφτίζεται στη θάλασσα, δεν ήταν ακόμα σύμβολο λάμψης. Ήταν απλώς ένα μέρος όπου μερικοί άνθρωποι πίστεψαν ότι η τέχνη μπορούσε να ξαναφτιάξει τον κόσμο.
Ο κόσμος μόλις είχε βγει από τον εφιάλτη του πολέμου, κουρασμένος και καχύποπτος, αλλά πεινασμένος για όνειρα, εικόνες και ιστορίες που θα τον ξανασυνδέσουν με την ομορφιά. Οι αίθουσες γέμισαν για πρώτη φορά με ανθρώπους που ήθελαν να νιώσουν κάτι πέρα από τις εφημερίδες και τις ειδήσεις· ήθελαν να ζήσουν την κινηματογραφική μαγεία. Και τότε, όταν ο προβολέας άναψε και η οθόνη φώτισε τα πρόσωπα των θεατών, γεννήθηκε κάτι παραπάνω από ένα φεστιβάλ: γεννήθηκε ένας μύθος, μια υπόσχεση ότι το σινεμά μπορεί να ενώσει, να συγκινήσει και να προκαλέσει.
Από εκείνη τη μέρα, οι Κάννες έγιναν σημείο συνάντησης ανθρώπων και ιδεών, όπου οι ιστορίες από όλο τον κόσμο συναντούν τα όνειρα και τις φιλοδοξίες κάθε θεατή. Κάθε εικόνα, κάθε φιλμ, κάθε προβολή φέρνει μαζί της την ίδια υπόσχεση που ξεκίνησε το 1946: ότι η τέχνη δεν είναι μόνο για να δεις, αλλά για να νιώσεις, να αμφισβητήσεις, να ζήσεις. Και από εκείνη τη στιγμή, καμία άλλη πόλη στον κόσμο δεν κατάφερε να συνδυάσει τόσο έντονα την ομορφιά, την αμφισημία και τη μαγεία του σινεμά όπως οι Κάννες.»
Η ιδέα πριν τον πόλεμο
Η σκέψη για ένα διεθνές φεστιβάλ στη Γαλλία εμφανίστηκε ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’30. Στόχος ήταν να δημιουργηθεί ένας θεσμός που θα έδινε βήμα σε δημιουργούς από όλο τον κόσμο, χωρίς πολιτικές παρεμβάσεις. Εκείνη την εποχή, η Μόστρα της Βενετίας είχε αρχίσει να επηρεάζεται έντονα από το φασιστικό καθεστώς και πολλοί καλλιτέχνες ζητούσαν μια εναλλακτική.
Το πρώτο φεστιβάλ είχε οριστεί για τον Σεπτέμβριο του 1939, όμως λίγες μέρες πριν την έναρξη ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, ακυρώνοντας τα σχέδια. Οι Κάννες έπρεπε να περιμένουν, αλλά η ιδέα είχε ήδη ριζώσει.
Ξανά από την αρχή
Μετά το τέλος του πολέμου, η Ευρώπη αναζητούσε τρόπους να ξανασταθεί στα πόδια της. Ο πολιτισμός και η τέχνη έγιναν τα καλύτερα εργαλεία για να ξαναγεννηθεί η ελπίδα. Έτσι, το 1946 αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί επιτέλους το πρώτο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών.
Η πόλη μετατράπηκε σε ένα τεράστιο κινηματογραφικό σκηνικό. Το φεστιβάλ φιλοξενήθηκε στο Casino de Cannes, αφού το γνωστό Palais des Festivals δεν είχε ακόμη κατασκευαστεί. Παρά τις δυσκολίες της εποχής, οι διοργανωτές κατάφεραν να συγκεντρώσουν συμμετοχές από 21 χώρες, στέλνοντας το μήνυμα ότι η τέχνη μπορεί να ενώσει τους ανθρώπους ακόμα και μετά από μια περίοδο καταστροφής.
Το πρώτο φεστιβάλ και οι νικητές
Η ατμόσφαιρα το 1946 ήταν γιορτινή. Ο κόσμος είχε ανάγκη να συγκινηθεί και να εμπνευστεί μέσα από τον κινηματογράφο. Το Μεγάλο Βραβείο μοιράστηκε σε 11 ταινίες, ανάμεσά τους το Brief Encounter του Ντέιβιντ Λιν και το La Symphonie Pastorale του Ζαν Ντελανουά. Η επιλογή αυτή έδειχνε ότι η χαρά της δημιουργίας ήταν πιο σημαντική από τον ανταγωνισμό.
Από το μακρινό χθες μέχρι σήμερα
Το πρώτο βήμα είχε γίνει και οι Κάννες δεν άργησαν να γίνουν σημείο αναφοράς. Το 1955 θεσπίστηκε το βραβείο Χρυσός Φοίνικας (Palme d’Or), που σήμερα θεωρείται το πιο σημαντικό βραβείο στον κινηματογράφο. Σκηνοθέτες όπως ο Φρανσουά Τρυφώ, ο Μάρτιν Σκορσέζε, ο Φράνσις Φορντ Κόπολα και ο Κουέντιν Ταραντίνο έχουν φύγει από τις Κάννες με τον Χρυσό Φοίνικα στα χέρια, γράφοντας ιστορία.
Πέρα όμως από τις βραβεύσεις, το φεστιβάλ έγινε σύμβολο λάμψης. Το κόκκινο χαλί στις Κάννες είναι από τα πιο διάσημα στον κόσμο, με αστέρες, σχεδιαστές μόδας και δημοσιογράφους να στρέφουν τα φώτα πάνω τους κάθε χρόνο.
Κατά καιρούς, το φεστιβάλ έχει γίνει βήμα για κοινωνικά και πολιτικά μηνύματα. Το 1968 διακόπηκε λόγω των φοιτητικών εξεγέρσεων στη Γαλλία. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, αποτέλεσε πεδίο συζήτησης για ισότητα, ανθρώπινα δικαιώματα και το ρόλο των γυναικών στον κινηματογράφο. Έτσι, οι Κάννες δεν περιορίστηκαν απλώς στην τέχνη· συνδέθηκαν με την κοινωνία και τις αλλαγές της.
Η έναρξη του Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών στις 20 Σεπτεμβρίου 1946 ήταν η σπίθα που άναψε μια τεράστια πολιτιστική φωτιά. Από τότε έχουν περάσει σχεδόν οκτώ δεκαετίες, αλλά η μαγεία των Καννών παραμένει ίδια – ίσως και πιο δυνατή. Σήμερα, το φεστιβάλ δεν είναι μόνο ταινίες και βραβεία. Είναι κόκκινα χαλιά, φωτογράφοι που «πολιορκούν» τους σταρ, εντυπωσιακές εμφανίσεις που γίνονται viral μέσα σε δευτερόλεπτα και συζητήσεις για το τι σημαίνει τέχνη στον 21ο αιώνα. Στις Κάννες βλέπεις την παράδοση να συναντά την εποχή του TikTok – και αυτή η μίξη είναι που το κρατάει ζωντανό και φρέσκο.
Η αλήθεια είναι πως, αν ζούσαν οι διοργανωτές του 1946, ίσως να έμεναν άφωνοι βλέποντας πόσο έχει εξελιχθεί ο θεσμός. Από το Casino de Cannes σε μια διοργάνωση που σήμερα μπορεί να κρίνει καριέρες, να εκτοξεύσει άγνωστους δημιουργούς και να κάνει μια ταινία «talk of the town» πριν καν βγει στις αίθουσες.
Το σίγουρο είναι ένα: εκείνη η πρώτη μέρα απέδειξε ότι ο κινηματογράφος δεν είναι απλώς διασκέδαση. Είναι δύναμη, λάμψη και –ας μην κοροϊδευόμαστε– λίγη δόση ματαιοδοξίας. Αλλά ίσως αυτό ακριβώς είναι που τον κάνει τόσο ακαταμάχητο. Χωρίς λίγη υπερβολή και μυστήριο, ούτε οι Κάννες ούτε το σινεμά θα είχαν την ίδια γοητεία.
Συντάκτης: Τζοάννα Λέκα
