Στο σχολείο ή στο πανεπιστήμιο, όταν ακούγαμε για πρότζεκτ, κάπου η καρδούλα μας πιανόταν για λίγο. Τι σχέση έχουν να κάνουν όλα αυτά με τις σχέσεις, τον έρωτα και το όλο κόνσεπτ; Κοιτάξτε, υπάρχει μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στο «αγαπώ κάποιον όπως είναι» και στο «θα τον αγαπήσω περισσότερο όταν αλλάξει». Αλήθεια, πόσες φορές δεν έχουμε βρεθεί να λέμε: «Έχει θεματάκια, αλλά αν μείνει μαζί μου θα βοηθήσω να γίνει καλύτερος άνθρωπος»; Κι έτσι, χωρίς να το καταλάβουμε, η αγάπη παύει να είναι συναίσθημα και μετατρέπεται σε άλλο ένα… project. Ίσως να μη χρειάζονται βιβλία, σημειώσεις και chatgpt –αν και κάποιοι το χρησιμοποιούν ακόμα και για αυτό– είναι όμως μια «εργασία» γεμάτη ψυχολογικά παιχνίδια, αφού στην ουσία μιλάμε για ένα extreme makeover ενός ανθρώπου. Και ο τίτλος αυτής: Το λάθος του να θέλουμε να «φτιάξουμε» τον σύντροφό μας.
Η εικόνα είναι γνώριμη: να μπαίνουμε σε μια σχέση και να στήνουμε, στο μυαλό μας, ένα μικρό «before & after». Να βλέπουμε τον σύντροφό μας σαν ακατέργαστο μάρμαρο που εμείς, με υπομονή και αγάπη, θα «σμιλέψουμε». Ακούγεται όμορφο και ηρωικό, αλλά στην πράξη είναι το γρηγορότερο μονοπάτι για απογοήτευση. Γιατί όμως μας συμβαίνει αυτό; Από πού πηγάζει όλο αυτό;
Τις περισσότερες φορές κρύβει βαθύτερες ψυχολογικές ρίζες. Θέλουμε να νιώσουμε σημαντικοί, απαραίτητοι, σαν να είμαστε η λύση στα προβλήματα κάποιου άλλου – γνωστό και ως «σύνδρομο του σωτήρα». Επίσης, όσοι μεγαλώνουμε σε περιβάλλον όπου η αγάπη συνδέεται με την προσπάθεια, συχνά πιστεύουμε ότι πρέπει να κοπιάσουμε για να «κερδίσουμε» τον άλλον. Τέλος, υπάρχει η ψευδαίσθηση ελέγχου, ότι δηλαδή, αν διορθώσω τα ελαττώματά του, ίσως νιώσω ότι έχω τον έλεγχο στη σχέση, άρα και στην ίδια μου τη ζωή. Και κάπου εδώ η ψυχολογία έρχεται να μιλήσει για τη συνεξάρτηση: μια σχέση όπου ο ένας χρειάζεται να «σώσει» και ο άλλος να «σωθεί». Το πρόβλημα; Ούτε ο «σωτήρας» ούτε ο «σωζόμενος» βγαίνουν τελικά κερδισμένοι.
Φυσικά, οι παγίδες του «πρότζεκτ συντρόφου» υποβόσκουν. Όταν βλέπουμε τον άνθρωπο δίπλα μας σαν ημιτελές έργο, ξεχνάμε δύο βασικά πραγματάκια. Αρχικά, κανείς δεν αλλάζει αν δεν το θελήσει ο ίδιος. Όσες λίστες και να φτιάξουμε, όσα «αν τον αγαπήσω αρκετά θα γίνει…» και να πούμε, η αλλαγή έρχεται μόνο εκ των έσω. Επίσης, ένας σύντροφος δεν είναι ψυχολόγος ούτε δάσκαλος. Ο ρόλος του είναι να μοιράζεται και όχι να «διορθώνει». Δέξου κάποιον όπως είναι ή απλά άλλαξε το άτομο – κάτι τέτοιο δε λένε;! Το να φορτώνουμε πάνω μας τον ρόλο του θεραπευτή ή του μάγου, ο οποίος με το μαγικό του ραβδάκι θα κάνει θαύματα, είναι απλά κουραστικό, μας φέρνει απογοήτευση και τελικά θυμό. Γιατί; Γιατί βλέπεις τον άνθρωπο απέναντί σου να μην αλλάζει, ενώ έχεις κάνει τόσα πολλά για αυτόν.
Καλώς ή κακώς, η πραγματική αγάπη δεν είναι εργολαβία ανακαίνισης. Δε διαλέγεις τον άνθρωπό σου αναλόγως των «αλλαγών» που χρειάζεται. Σε μια υγιή-ενήλικη σχέση αναγνωρίζονται τα όρια του καθενός. Τι μπορεί να αντέξει και τι όχι ο καθένας μας, χωρίς υπεκφυγές και προβληματισμούς κάτω από το χαλί. Υπάρχει αμοιβαία αποδοχή. Αγαπάμε αυτό που βλέπουμε απέναντί μας, όχι για αυτό που θα «κατασκευάσουμε» εμείς στο μέλλον, αλλά για αυτό που είναι τώρα. Τέλος, δίνεται ο χώρος και ο χρόνος να αναπτυχθούμε και οι δύο, να εξελιχθούμε μέσα στη σχέση με τον δικό μας ρυθμό και όχι με τις προδιαγραφές του άλλου.
Στο τέλος της μέρας, το να θέλουμε να βελτιώσουμε τον σύντροφό μας μοιάζει με καλό σκοπό, αλλά καταλήγει να γίνεται παγίδα. Η αγάπη δεν είναι να κρατάμε κατσαβίδια και σφυριά ώστε να φτιάξουμε τον άλλο, ώστε να τον φέρουμε στα μέτρα μας. Είναι να κρατάμε χέρι και να προχωράμε μαζί. Γιατί, το πρότζεκτ δεν είναι ποτέ ο άλλος· το πρότζεκτ είμαστε εμείς, η δική μας εξέλιξη και η ικανότητά μας να αγαπάμε χωρίς όρους και προδιαγραφές.
Συντάκτης: Άντρεα Λαζαρίδου
