Μερικές φορές μια απλή αναφορά μπορεί να λειτουργήσει σαν καθρέφτης της εποχής μας. Όχι γιατί αποκαλύπτει κάτι που δεν ξέραμε, αλλά γιατί μας αναγκάζει να δούμε με άλλα μάτια αυτό που ήδη ζούμε. Το πώς θα μοιάζει ο άνθρωπος του 2050 ίσως και να είναι αυτή η αντανάκλαση που τόσο φοβόμαστε να δούμε, και που μας δείχνει πόσο κοντά βρισκόμαστε ήδη σ’ εκείνη την εικόνα.
Έτσι απλά λοιπόν, μια εφαρμογή, η WeWard, με χρήση τεχνητής νοημοσύνης δημιούργησε το «Sam», ένα μοντέλο που παρουσιάζει πώς θα μπορούσε να είναι ένας μέσος άνθρωπος το 2050 αν συνεχιστεί η καθιστική ζωή, η υπέρμετρη χρήση οθονών και η έλλειψη άσκησης. Ο «Sam» έχει καμπούρα, πρόβλημα στάσης (“tech neck”), τα μάτια του κουρασμένα από το μπλε φως, σώμα που φαίνεται «κολλημένο» στη θέση της οθόνης — κι όλο αυτό είναι απλώς μια προειδοποίηση.
Το πιο απογοητευτικό ωστόσο, είναι πως μοιάζει με ένα μέλλον που είναι ήδη παρόν. Όταν κάθεσαι πολλές ώρες και δουλεύεις στο σπίτι, γυρίζεις στον καναπέ και μετά ξανά πίσω στην οθόνη, δε ζεις μια σκηνή του 2050, ζεις μια σκηνή του σήμερα. Αυτή η απειλή δεν είναι μόνο σωματική αλλά είναι και πνευματική και συναισθηματική. Κι ασφαλώς η σωματική αδράνεια συνδέεται με καρδιοπάθειες, διαβήτη, θρόμβους, ακόμα και άνοια. Ωστόσο, πολλές συμπεριφορές τις θεωρούμε «φυσιολογικές»: λίγη άσκηση, πολλές ώρες επί της οθόνης, λίγο περπάτημα και πολύ καθισιό είναι οι νέοι κανόνες του σήμερα, όχι του 2050.
Όταν σκέφτομαι «άνθρωπος το 2050» δε φαντάζομαι μόνο ένα σώμα αλλοιωμένο. Φαντάζομαι επίσης έναν άνθρωπο που έχει χάσει την επαφή με το σώμα του, με τη φύση και με την πραγματική επαφή με τον άλλο. Έναν άνθρωπο που η ζωή του περιστρέφεται γύρω από οθόνες, ειδοποιήσεις και τύπου «θέλω να χαλαρώσω» στιγμές που τελικά δεν είναι χαλάρωση αλλά παγίδα. Έτσι, η εικόνα του Sam είναι σαν συναγερμός. Αν δεν αλλάξουμε, αυτό το «φυσιολογικό» θα γίνει το νέο κανονικό.
Η αλλαγή δε χρειάζεται να είναι ριζική ή δύσκολη. Δε λέω να τρέξεις μαραθώνιο, αλλά να κάνεις μικρά, απλά πράγματα μέσα στην ημέρα σου. Σήκω από την καρέκλα και κάνε λίγα βήματα, κλείσε την οθόνη λίγο νωρίτερα και άσε τα μάτια σου να ξεκουραστούν. Περπάτησε χωρίς ακουστικά, χωρίς προορισμό, απλώς για να υπάρξεις μέσα στη στιγμή. Πρόσεξε τη στάση του σώματός σου και πόσο συχνά σκύβεις, πόσο συχνά νιώθεις πιασμένος. Κυρίως, θυμήσου ότι η τεχνολογία είναι εργαλείο για να ζούμε καλύτερα, όχι ο ίδιος ο τρόπος ζωής μας.
Με φέρνει λοιπόν σε σκέψη όλη αυτή η εξερεύνηση: πώς θα ήθελα, άραγε, να είναι ο άνθρωπος του 2050; Θέλω να είναι ενεργός, ζωηρός, συνδεδεμένος— αλλά όχι κολλημένος. Θέλω να έχει σώμα που δουλεύει, μυαλό που αναπνέει, ψυχή που συναντά τον άλλον. Δεν είναι ουτοπία. Είναι επιλογή. Κι αυτή η επιλογή ξεκινά σήμερα, όχι το 2049.
Ας υποσχεθούμε λοιπόν ότι κάτι θα αλλάξει— όχι για το 2050, αλλά για το σήμερα. Όχι για να γίνουμε ιδανικοί, αλλά για να μην αφήσουμε το σώμα και τον χρόνο μας να υποβαθμιστούν. Να σεβόμαστε το σώμα μας. Να αγαπάμε τον εαυτό μας. Να υπενθυμίζουμε πως η ζωή δεν είναι οθόνη. Είναι περπάτημα, είναι ανεμελιά, είναι βλέμμα στον άλλο— και όχι το μπλε φως που μας κοιτάζει. Αν το κάνουμε αυτό, ίσως το 2050 να μη μοιάζει με προειδοποίηση, αλλά με μια όμορφη συνέχεια.
Συντάκτης: Ασημίνα Μαραγκού
