Όταν όλα όσα νιώθεις γίνονται ένα θολό σύννεφο στο μυαλό σου

Στο «Διάλειμμα χαράς» ο Γεώργιος Σεφέρης είχε πει «Ανεξήγητο, δεν καταλαβαίνω τους ανθρώπους όσο και να παίζουν με τα χρώματα, είναι όλοι τους μαύροι». Κι όντως πίσω από μια παλέτα χρωμάτων, μπορεί να κρύβεται η απόλυτη μονοχρωμία. Να μιλά για συναισθηματική απάθεια; Για αποχή της συναισθηματικής μας δραστηριότητας; Να παραμένω μονόχρωμος, είναι κάτι που επιλέγω εγώ ο ίδιος ή κάπως οδηγούμαι σε αυτό; Να είναι συναίσθημα ή κάποια κατάσταση; Ίσως και παραίσθηση;

Έχει τύχει να γνωρίσεις ποτέ στη ζωή σου κάποιο άτομο που δυσκολεύεται να κατανοήσει και να εκφράσει τα συναισθήματά του, ή που δεν αναγνωρίζει εύκολα τι του προκαλεί φόρτιση συναισθηματική; Το ήξερες ότι υπάρχουν άτομα που δεν μπορούν να αναγνωρίσουν τον θυμό, την αγάπη, τη στεναχώρια όταν τη βιώνουν, παρά μόνο ένα θολό συνονθύλευμα αισθήσεων; Άτομα που δείχνουν να μη συγκινούνται με τίποτα και κανέναν, να μπερδεύουν τις αντιδράσεις τους, προτιμώντας εν τέλει μια ασφαλή απάθεια; Κι όμως υπάρχει εξήγηση κι αφορά στην έννοια της αλεξιθυμίας. Η λέξη αλεξιθυμία έχει ρίζες από το αρχαίο ρήμα «αλέξω» που σημαίνει απωθώ ή προστατεύω και από το «θυμό», που σημαίνει συναίσθημα. Αλεξιθυμία χαρακτηρίζεται η αδυναμία κατανόησης των συναισθημάτων που μπορεί να νιώσει κάποιος αλλά και η δυσκολία διάκρισης για το τι σκέφτονται οι υπόλοιποι γύρω από το άτομό του.

Τα άτομα που πάσχουν από αλεξιθυμία, συνήθως δεν το αντιλαμβάνονται. Μπορούν να καταλαβαίνουν ότι αντιμετωπίσουν μια πολύ δυνατή συναισθηματική κατάσταση, αλλά δεν μπορούν να ορίσουν αυτό ακριβώς που τους έκανε να νιώσουν έτσι. Είναι μια κατάσταση όπου το σώμα είναι απαθές και το μυαλό σχεδόν τρελαμένο.  Σύγχυση και έλλειψη ψυχραιμίας είναι τα δύο βασικά χαρακτηριστικά που λαμβάνουν χώρα εκείνη τη στιγμή που το συναίσθημα εισβάλλει μεν, δεν αναγνωρίζεται δε.

Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, όσοι πάσχουν από αλεξιθυμία ασφαλώς κι έχουν συναισθήματα όπως κι όλοι οι υπόλοιποι άνθρωποι. Το πρόβλημα εστιάζεται περισσότερο στο ότι είτε δεν μπορούν να αναγνωρίσουν την σωματική έκφραση αυτών των συναισθημάτων, όπως τα δάκρυα της λύπης για παράδειγμα, είτε δεν κατανοούν τη συναισθηματική σημασία αυτών. Σαν κωδικός που δε δύνανται να σπάσουν. Δυσκολεύονται δηλαδή στην ταυτοποίηση των διαφορετικών τύπων συναισθημάτων αλλά και την έκφρασή τους. Επίσης, χαρακτηρίζονται από περιορισμένη ή ελλιπή φαντασία κι αυτό γιατί η φαντασία είναι σύνθετο φαινόμενο κι απαιτεί τη συνεργασία πολλών διαφορετικών συναισθημάτων, την αναγνώριση αυτών, την νοητή τους επεξεργασία και τέλος τη δημιουργία ενός καινούριου συναισθηματικού σεναρίου με βάση τα παραπάνω, διαδικασία εξαιρετικά πολύπλοκη για να ακολουθήσει κάποιος με αλεξιθυμία.

Σε καμία περίπτωση δε θεωρείται ψυχολογική διαταραχή, αλλά μπορεί -στην ακραία της μορφή- να είναι σύμπτωμα κάποιας διαταραχής, όπως της κατάθλιψης ή ακόμα και κάποιου είδους σχιζοφρένειας. Η αλεξιθυμία είναι μια ιδιαιτερότητα της προσωπικότητάς μας, όμως που διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Σε άτομα με αλεξιθυμία συστήνεται να ασχοληθούν όσο το δυνατόν περισσότερο με τη δημιουργική γραφή αλλά και την ανάγνωση μυθιστορημάτων, αφού μέσα από αυτές τις ασχολίες καλλιεργείται η φαντασία αλλά και ο λόγος του ατόμου με αποτέλεσμα την ανάπτυξη δικλείδων αποκωδικοποίησης πιο σύνθετων συναισθημάτων. Η ψυχοθεραπεία σαφώς μπορεί να βοηθήσει, στην αξιολόγηση αλλά και στην επίλυση της δυσχέρειας αυτής.

Εν τέλει αν το σκεφτείς, πολλές είναι οι φορές που όλους μας μας πιάνει αυτό το κάτι που δεν μπορούμε να εξηγήσουμε τι στο καλό νιώθουμε και γιατί. Δεν είναι λοιπόν τόσο σπάνιο να το βρεις μπροστά σου ή εντός σου, ειδικά σε μια εποχή που θεωρείται αδυναμία η έκφραση των συναισθημάτων μας. Αν νιώθεις ότι πνίγεσαι, ότι βουλιάζεις μέσα σε ό, τι νιώθεις και δεν μπορείς να το προσδιορίσεις, μίλα σε κάποιον οικείο σου. Μην αφήσεις ό, τι σε τρώει να χορτάσει. Είναι υπέροχο να μπορείς να εκφραστείς και να θυμάσαι ότι το δικαιούσαι. Τον τρόπο μένει να βρεις. Και θα τα καταφέρεις.