Θα ήθελα να ζητήσω πρωτίστως συγνώμη από τους απανταχού μπαμπάδες αυτού του κόσμου καθώς και τον μπαμπά της μονάκριβης κόρης μου, αλλά η επιστήμη έχει αποφανθεί: Τα παιδιά κληρονομούν τη νοημοσύνη από τις μαμάδες τους. Αντιλαμβάνομαι πως τώρα θα με διαβάζετε και θα νιώθετε ένα πλήγμα, όπως και ‘σεις αγαπημένες μητέρες, να αισθάνεστε μια δικαίωση.
Κι αυτό γιατί η γενετική δομή της μητέρας είναι αυτή που καθορίζει την εξυπνάδα των παιδιών. Θεωρείται ως πιθανό να μεταδώσει τα γονίδια νοημοσύνης επειδή αυτά φέρονται στο χρωμόσωμα Χ και οι γυναίκες έχουν δύο από αυτά, ενώ οι άνδρες μόνο ένα. Τα «εξαρτημένα γονίδια», μια κατηγορία γονιδίων, λειτουργεί μόνο αν προέρχονται από τη μητέρα σε ορισμένες περιπτώσεις και από τον πατέρα σε κάποιες άλλες. Έτσι, η νοημοσύνη πιστεύεται πως είναι ένα εξαρτημένο γονίδιο που προέρχεται από τη μητέρα. Και σ’ αυτό το σημείο ας μιλήσει η έρευνα.
Από τις πρώτες μελέτες που πραγματοποιήθηκε σ’ αυτό τον τομέα έγινε στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ το 1984, ενώ ακολούθησαν πολλές ακόμη στην πορεία των χρόνων. Σ’ αυτές τις μελέτες αναλύθηκαν η συν-εξέλιξη του εγκεφάλου και η προετοιμασία των γονιδιωμάτων, καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως τα γονίδια της μητέρας είναι αυτά που συμβάλλουν στην ανάπτυξη των κέντρων σκέψης του εγκεφάλου. Οι μελέτες συνεχίστηκαν σε γενετικά τροποποιημένα ποντίκια στα οποία διαπιστώθηκε πως όσα είχαν επιπλέον δόση μητρικών γονιδίων ανέπτυξαν μεγαλύτερο κεφάλι και εγκέφαλο, αλλά μικρό σώμα. Το αντίθετο συνέβη με την επιπλέον δόση πατρικών γονιδίων. Τα πατρικά γονίδια συσσωρεύτηκαν σε μέρη του μεταιχμιακού συστήματος στον εγκέφαλο τα οποία εμπλέκονται σε λειτουργίες όπως η επιβίωση, το σ3ξ, η τροφή, η επιθετικότητα. Οι ερευνητές δεν εντόπισαν πατρικά κύτταρα στον εγκεφαλικό φλοιό όπου σχετίζονται οι γνωστικές λειτουργίες όπως είναι η σκέψη, η γλώσσα ή ο προγραμματισμός.
Καθώς η έρευνα, όπως είπαμε, έγινε σε ποντίκια και με τη σκέψη πως οι άνθρωποι μπορεί να μην είναι σαν τα ποντίκια, οι ερευνητές από τη Μονάδα Επιστημών Κοινωνικής και Δημόσιας Υγείας του Συμβουλίου Ιατρικής Έρευνας στη Γλασκόβη της Σκωτίας ακολούθησαν μια πιο ανθρώπινη προσέγγιση στην έρευνά τους. Έτσι, πήραν συνεντεύξεις από 12.686 νέους ανθρώπους ηλικίας από 14 έως 22 χρονών, την περίοδο από το 1994 και μετά. Έλαβαν υπόψιν τους παράγοντες εκπαίδευση, φυλή, κοινωνική και οικονομική κατάσταση των συμμετεχόντων παιδιών και το αποτέλεσμα ήταν πως ο καλύτερος προγνωστικός δείκτης νοημοσύνης αυτών των ανθρώπων ήταν το IQ της μητέρας. Κατά μέσο όρο, το IQ των συμμετεχόντων παιδιών διέφερε μόνο 15 πόντους από τις μητέρες τους. Στα αποτελέσματα της έρευνας, έγινε σαφές πως η γενετική δεν είναι ο μόνος παράγοντας που καθορίζει τη νοημοσύνη, αλλά μόνο το 40 έως 60% εκτιμάται πως είναι κληρονομική, αφήνοντας ένα ποσοστό να εξαρτάται και από το περιβάλλον.
Στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον οι ερευνητές ανακάλυψαν πως οι ασφαλείς συναισθηματικοί δεσμοί μεταξύ μητέρας και παιδιού είναι απαραίτητης σημασίας για την ανάπτυξη τμημάτων του εγκεφάλου. Με δείγμα τον τρόπο στον οποίο μια ομάδα μητέρων για επτά χρόνια σχετίζονταν με τα παιδιά τους, διαπίστωσαν πως τα παιδιά που είχαν συναισθηματική υποστήριξη και ικανοποιούσαν τις πνευματικές τους ανάγκες είχαν 10% μεγαλύτερο ιππόκαμπο – μια περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη μνήμη και τη μάθηση – στα 13 τους από τα παιδιά των οποίων οι μητέρες ήταν συναισθηματικά απόμακρες. Η ανάπτυξη ενός ισχυρού δεσμού μεταξύ μητέρας – παιδιού, δίνει στο παιδί την αίσθηση της ασφάλειας που του επιτρέπει να εξερευνήσει τον κόσμο και να αποκτήσει αυτοπεποίθηση στο να επιλύει τα προβλήματά του.
Και πριν προλάβω να κατηγορηθώ για μονομερή εύνοια, θα δώσω στους πατεράδες το μεγαλύτερο point. Οι ερευνητές έχουν τονίσει πως υπάρχει μια ολόκληρη σειρά άλλων γονιδιακών χαρακτηριστικών που κληρονομούνται από τον πατέρα. Η γενετική κληρονομιά του πατέρα είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη των ιστών που θα σχηματίσουν τον πλακούντα, άρα την αρχή της ζωής ενός παιδιού. Στοιχεία όπως είναι η διαίσθηση και τα συναισθήματα, που κληρονομούνται επίσης από τον πατέρα, είναι τα κλειδιά για να ξεκλειδώσει η πόρτα της νοημοσύνης των παιδιών.
Γράφοντας το παρόν άρθρο, κατάλαβα πόσο ενημερωτική αλλά και διασκεδαστική είναι η κατανόηση των γονιδίων μας. Το να μαθαίνουμε περισσότερα γι’ αυτά που μας κάνουν μοναδικούς απέναντι σε κάποιους άλλους, έχοντας μια επιστημονική βαρύτητα αλλά και ένα άλλοθι προς τις σχέσεις μας με τους άλλους, θα είναι σίγουρα η αρχή μιας σειράς επόμενων άρθρων. Τόσα χρόνια και στο πέρασμα των αιώνων, όλα αυτά τα έμφυλα στερεότυπα μέσα από τη ματιά της επιστήμης τείνουν να εξαφανιστούν, και όλοι οι άνθρωποι πλέον αντιλαμβάνεστε πού θα πρέπει να αποδώσετε τα πρώτα εύσημα για την εξυπνάδα σας. Θέλω και αγκαλιά και φιλί να δώσετε στις μανούλες σας!
Συντάκτης: Ταρασία Γεωργιάδου
