Στη ζωή δεν είναι όλα ρόδινα. Οι καταστάσεις και τα γεγονότα, συχνά παίρνουν αναπάντεχη τροπή κι εμείς πρέπει να είμαστε έτοιμοι ν’ αντιμετωπίσουμε την κάθε δυσκολία. Τι γίνεται όμως, όταν ένα παιδί πρέπει ν’ αναλάβει τα ινία της ζωής του για να επιβιώσει;
Όταν τα χέρια που θα πρέπει να κρατήσουν αυτά τα ινία είναι παιδικά και σχεδόν αδύναμα ν’ ανταπεξέλθουν σε κάτι τέτοιο, τότε η ζωή αφήνει υστερόγραφο.
Παιδιά που μεγάλωσαν απότομα, βούτηξαν με το κεφάλι σε συμπεριφορές ενηλίκων κι έθαψαν την παιδικότητά τους πίσω από ευθύνες και βάρη που κλήθηκαν ν’ αντέξουν, χωρίς να τα ρωτήσει κάποιος αν μπορούν.
Η πιο κοινή περίπτωση, είναι όταν ο γονιός αρρωσταίνει και δεν είναι σε θέση ν’ αναλάβει πλήρως τα καθήκοντά του. Το παιδί γίνεται το ίδιο κηδεμόνας του εαυτού του, μεγαλώνοντας μόνο και απροστάτευτο απέναντι σε κάθε αντιξοότητα.
Δεν μπορούμε να κρίνουμε αν μια τέτοια κατάσταση είναι πάντα και απόλυτα αρνητική. Φυσικά σε μια αντιστροφή ρόλων, ένα παιδί που χάνεται και μετατρέπεται σε «μεγάλος», δεν ακολουθεί την φυσιολογική ροή των πραγμάτων, οπότε θα έχει προφανώς κάποιες επιπτώσεις στη ζωή του.
Βλέποντας το όμως λίγο διαφορετικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτά τα παιδιά είναι ήρωες που κουβαλούν μεγαλείο δυναμισμού μέσα τους. Η αγάπη άλλωστε, είναι το «Α» και το «Ω». Και αναφέρομαι σε μια αγάπη που δεν είναι εγωκεντρική, αλλά πηγάζει από μέσα τους, από ένα αέναο ποτάμι ανθρωπισμού .
«Τα παιδιά δε θέλουν ψυχολόγους. Γονείς θέλουν», διάβασα κάπου τυχαία. Όταν όμως οι γονείς δεν μπορούν να είναι γονείς, το παιδί ίσως αισθανθεί κατώτερο από τ’ άλλα, που έχουν κάπου να στηριχτούν. Διαφέρει από τα πρότυπα της οικογένειας που υπάρχουν στην κοινωνία, γι αυτό και νιώθει έτσι.
Εδώ παρατηρείται το εξής φαινόμενο. Αυτός ο τύπος παιδιών εξελίσσεται σε παιδιά- ήρωες, ή συμπεριφέρεται αμυντικά, λειτουργεί ψυχρά κι απόλυτα (καθώς έχει μάθει να ζει ως ενήλικας), ενστερνίζεται πλήρως το πρότυπο του γονιού και δρα έτσι καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής του.
Μάλιστα περνάει αυτήν τη νοοτροπία ακόμα και στην επόμενη γενιά. Γίνεται αυστηρό με τον εαυτό του και σκοτώνει εν ψυχρώ, οτιδήποτε συνδέεται με την παιδικότητά του.
Αυτή η αντιστροφή ρόλων, συμβαίνει και στις περιπτώσεις που υπάρχει πρόβλημα αλκοολισμού ή άλλων ουσιών, σε πιθανή αδιαφορία των γονιών, ή όταν υπάρχει έντονο κλίμα λόγω συγκρούσεων μέσα στην οικογένεια (μικρότερα αδέρφια κλπ).
Εκεί το παιδί επωμίζεται την ευθύνη να διατηρεί την ισορροπία, να διαιτητεύει τους καυγάδες. Κατακλύζεται από άγχος και καθηλώνεται στην παρακολούθηση της κατάστασης της οικογένειας, αφήνοντας πίσω τις δικές του ανάγκες.
Μαθαίνει να δίνει πριν καλά καλά μάθει να ζητά και να παίρνει.
Αναλώνεται για να είναι οι άλλοι καλά, αυτοθυσιάζεται την στιγμή που θα ‘πρεπε να χρησιμοποιεί την ενέργειά του για να χτίζει την προσωπικότητά του μέσα από φιλίες, δραστηριότητες και καθήκοντα που αρμόζουν στο αναπτυξιακό του στάδιο.
Όταν το παιδί αυτό ενηλικιωθεί λοιπόν, εκτός του ότι αδυνατεί ν’ ανεξαρτητοποιηθεί από την οικογένεια του, καθώς αισθάνεται ότι είναι προστάτης και εκλαμβάνει ως προδοσία την εγκατάλειψη της, αδυνατεί να συνάψει και μια υγιή ερωτική σχέση.
Βρίσκει τον εαυτό του έχοντας το ρόλο του σωτήρα μέσα στην σχέση, περιθάλπει, καθοδηγεί και φροντίζει, πολλές φορές μέχρι εξαντλήσεως των δικών του ψυχικών αποθεμάτων.
Δεν έχει μάθει να διεκδικεί και ν’ αναγνωρίζει τις δικές του ανάγκες και δίνει προτεραιότητα στα «θέλω» των άλλων. Έτσι πολλές φορές γίνεται θύμα μιας σχέσης.
Για να μπορέσει να γίνει ευτυχισμένος ενήλικας, να κάνει μια υγιή σχέση και μετέπειτα μια ευτυχισμένη οικογένεια, αρχικά πρέπει να πενθήσει για το παιδί που χάθηκε, ν’ αποδεχτεί την πραγματικότητα και να συνεχίσει αισιόδοξα και σταθερά.
Να χαράξει μόνο του την πορεία της ζωής του με όλα τα «πολεμοφόδια» που κέρδισε από την κατάσταση αυτή της αντιστροφής των ρόλων, έχοντας τα μετατρέψει σε μια μοναδική ευκαιρία για ευτυχία.
Συντάκτης: Πέννυ Δημοπούλου
