10 σύγχρονα πρότυπα επιτυχίας που μας γεμίζουν άγχος

Επιτυχία. Μία λέξη που αποτελεί βασικό στόχο για τη ζωή κάθε ανθρώπου. Βέβαια, η έννοια είναι τόσο ρευστή και υποκειμενική με αποτέλεσμα να μεταβάλλεται σε έναν ασαφή όρο, ο οποίος περιλαμβάνει υπεράριθμους τομείς. Ποιος λογίζεται ως επιτυχημένος και σε ποιον τομέα; Αυτές τις βασικές ερωτήσεις πολλές φορές δεν είναι δυνατόν να απαντηθούν εύκολα από την ανθρώπινη διάνοια.

Γι’ αυτό ο άνθρωπος, προσπαθώντας να συμπληρώσει το κενό που γεννά η ανάγκη για επιτυχία στη ζωή του καθενός, αναζητά πρότυπα. Σε μία εποχή βομβαρδισμού προτύπων υπάρχουν διάφοροι επιτυχημένοι δρόμοι, οι οποίοι εμμέσως προτείνονται στον άνθρωπο. Οι δρόμοι αυτοί διακλαδώνονται σε όλες τις ηλικίες, φύλα και τομείς. Όμως, ο καθένας είναι μία πλήρως διαφορετική και μοναδική προσωπικότητα, με αποτέλεσμα να ελλοχεύει ο κίνδυνος της αντιστράτευσης του προτύπου με την ηθική υπόσταση του καθενός, δημιουργώντας έτσι μία ζωή αταίριαστη γι’ αυτόν που το υιοθετεί. Ας ξεκινήσει λοιπόν η αναζήτηση αυτών των προτύπων, που καλώς ή κακώς, πολύ ή λίγο, όλους τους έχουν αγγίξει.

1. Πλούτος

Κυρίαρχο πρότυπο της εποχής είναι το χρήμα. Κατά γενική ομολογία αυτός που θεωρείται πλούσιος, παράλληλα θα είναι και επιτυχημένος σε έναν τομέα. Κι εδώ θα εμφανιστούν πολλοί να πουν πως «το χρήμα δε φέρνει την ευτυχία». Σίγουρα δε φέρνει την ευτυχία αλλά δεδομένα φέρνει την ευκολία στη ζωή. Ωστόσο, όντως χρειάζεται κάτι πιο ουσιαστικό και πιο βαθύ για να φτάσουμε στην ηθική τελείωση πέραν του χρήματος. Κι όμως, το πρότυπο υπαγορεύει το κυνήγι αυτού και αδιαφορεί για τα ουσιώδη που δίνουν αξία στο άτομο, για τον άλλο πλούτο, τον άυλο, που δεν υποτιμάται ποτέ. Ακόμη κι αν υποθέσουμε πως κάποιοι δε χρειάζεται να τον κυνηγήσουν, γιατί ήδη τον κατέχουν, ακόμα κι εκείνοι περιφρονούν το μέσα τους κι αναζητούν περισσότερα, για να αυγατίσουν τα ήδη υπάρχοντα.

2. Ύλη

Συγγενής του πλούτου είναι και η ύλη. Η διαφορά με τον πλούτο είναι πως τον πλούτο μπορούν να το περηφανευτούν λίγοι αλλά την ύλη πολλοί. Ειδικά, στην υλιστική σύγχρονη πραγματικότητα, όλοι μπορούν να αγγίξουν λίγο από το όνειρο αυτό. Οι άνθρωποι πια, υπολογίζουν και μετράνε τον εαυτό τους από αυτά που έχουν, τα μικρά, που για τον πλούσιο μοιάζουν αστεία. Αλλά επειδή ο μη έχων τα απαραίτητα του πλούτου συμβιβάζεται με ημίμετρα για να φθάσει στην καθ’ ομοίωσή του, δημιουργούνται υπάρξεις ηθικά κενές, ανυπόστατες και εύθραυστες, σαν τα αντικείμενα που τις ορίζουν. Μόνο που αυτές οι προσωπικότητες στο μεγάλο παζάρι χαρακτήρων, καταλαβαίνουν αργά ή γρήγορα πως δεν πουλάνε, γιατί οι περαστικοί θα αδιαφορήσουν, καταλαβαίνοντας πως δεν είναι κατ’ ουσία αλλά καθ’ ομοίωση. Πια ο άνθρωπος «είναι» επειδή «έχει» κι όχι επειδή όντως «είναι».

3. Επάγγελμα

Άλλο ένα πρότυπο επιτυχίας που γεμίζει άγχος το σύγχρονο άνθρωπο είναι το να προσεγγίσει την επαγγελματική καταξίωση. Σαφώς και πρέπει να επιτελεί ο άνθρωπος επιτυχημένα τον επαγγελματικό σκοπό του αλλά όχι να γίνεται αυτοσκοπός και να μηδενίζει την ύπαρξή του. Σήμερα, οι άνθρωποι αξιολογούνται βάσει των επαγγελματικών τους επιλογών. Πρέπει να ανταποκριθεί ο άνθρωπος σε κοινωνικές απαιτήσεις που θα τον τοποθετήσουν στη σφαίρα της επιτυχίας, η οποία για τον ίδιο μοιάζει με ήττα στην εσωτερική μάχη του ίδιου του εγώ. Πετυχημένος θεωρείται αυτός που κάνει κάτι και κατακτά την ύλη κι όχι αυτός που κάνει κάτι και είναι απλά ευτυχής.

4. Οικογένεια

Το πρότυπο του «πρέπει». Έρχεται κάποια στιγμή που όλοι τρέχουν να εκπληρώσουν τον κοινωνικό στόχο της οικογένειας. Και βέβαια η οικογένεια είναι ένα από τα ύψιστα αγαθά και ιδανικά αλλά σε κάποιους απλά δεν ταιριάζει. Υποβαλλόμενοι όμως στους κοινωνικούς προτυπικούς κανόνες, πρέπει να εκπληρώσουν το σκοπό τους για να κερδίσουν την κοινωνική καταξίωση. Μία κατάσταση, που λόγω της ηθικής της δομής, αντί να τους εξυψώνει, τους κρατά εγκλωβισμένους. Δεν πρέπει να κατηγορείται ο άνθρωπος που δεν προβαίνει στη δημιουργία οικογένειας, γιατί απλά είχε το σθένος να συνειδητοποιήσει ότι δε διαθέτει τα αντικειμενικά προσόντα να κάνει ή απλά και ανθρώπινα επειδή δεν έχει τη δυνατότητα. Θέλει σκέψη πριν χαρακτηρίσει κανείς το διπλανό του ως αποτυχημένο, επειδή δε συνάδει με τα προσωπικά του πρότυπα επιτυχίας.

5. Είδωλα

Στο κορύφωμα της εποχής των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ο κόσμος γέμισε μικρές διασημότητες με το δικό τους προσωπικό κοινό ακολούθων. Άνθρωποι που κοιτούν άλλους μέσω της οθόνης να απολαμβάνουν μια φαινομενική αναγνωσιμότητα, παλεύουν να γίνουν κι αυτοί γνωστοί, αποκαλύπτοντας αθέατα κομμάτια της προσωπικής τους ζωής, ώστε να ικανοποιήσουν το δήθεν κοινό τους αλλά συνάμα και την προσωπική τους ματαιοδοξία πως κάπως κι αυτοί μετρούν, κάποιοι και γι’ αυτούς ενδιαφέρονται. Ακολουθώντας αυτό το δρόμο χάνουν την ουσία των στιγμών, οι οποίες πια αξιολογούνται βάσει αρεσκείας στις ανάλογες πλατφόρμες. Πώς είναι δυνατόν να αφήνουν ουσιαστικά αγνώστους να καθορίσουν πόσο μετράνε οι στιγμές τους;

6. Φαίνεσθαι

Η παραπάνω πρακτική υπερέκθεσης οδηγεί στο επόμενο πρότυπο, την ιδανική ομορφιά. Ωραίοι και ωραίες, υποτάσσονται στα επιβεβλημένα πρότυπα για να αρέσουν σε όλους. Η κενότητα της όλης προσπάθειας είναι η υιοθέτηση αντικειμενικών κριτηρίων σε κάτι τόσο υποκειμενικό όπως το ωραίο. Ο αγώνας κατάκτησης του ιδανικού τύπου, οδηγεί το άτομο σε μια αγωνιώδη εσωτερική προσήλωση και μια νωχελική αδιαφορία για τον εσωτερικό κόσμο. Όλος αυτός ο αγώνας θα αποκαλύψει την ανούσια υπόστασή του, όταν φανεί ο χειρότερος εχθρός του, ο χρόνος. Αυτός θα δείξει τη φαινομενική νεανική επιτυχία και την ουσιαστική ώριμη αποτυχία.

7. Αριβισμός

Βλέποντας τους υιοθετούντες των φαινομενικών ειδώλων να πετυχαίνουν, κάποιοι σκέφτονται πως πρέπει να φθάσουν όσο γρηγορότερα γίνεται σε αυτή την κατάσταση. Αυτή η διακαής τάση για γρήγορη ανάδειξη και επιτυχία είναι που θα τους οδηγήσει να κάνουν ό,τι χρειαστεί για να την κατακτήσουν. Θα πατήσουν επί πτωμάτων, θ’ αρνηθούν προσωπικές αξίες και ιδεώδη, θ’ αρνηθούν τα πάντα, αρκεί να φθάσουν εκεί που το πρότυπο προστάζει, εκεί που η επιτυχία θα τους ανοίξει τις πόρτες. Τι έχει θυσιαστεί για όλο αυτό; Μα τα πάντα βέβαια.

8. Ψευδαίσθηση

Αυτά τα αριβιστικά φαινομενικά είδωλα είναι που προβάλλουν και την ιδέα της ζωής άνευ ορίων. Επιδίδονται σε συνεχή ξενύχτια, ουσίες, κυριλέ και VIP νύχτες για να διαφημίσουν, να αναδείξουν επιδεικτικά την τόσο επιτυχημένη ζωή τους. Κι όλοι, πιστεύοντας στο παραμύθι, ακολουθούν το παράδειγμα. Γι’ αυτό καταλήγουμε όλοι να φωνάζουμε τις νύχτες μεθυσμένα, για να σιγάσουμε τις εσωτερικές μας ηθικές κραυγές που διαλαλούν πως αλλού είναι ο δρόμος μας. Μα θέλει βροντερό ηθικό θάρρος για να ξεφύγεις από τη νόρμα.

9. Μας βλέπουν και μικρά παιδιά

Σε όλη αυτήν την πραγματικότητα γαλουχούνται και τα μικρότερα μέλη της κοινωνίας. Μέσα σε αυτή τη βία προτύπων που παλεύει να τα διαμορφώσει χωρίς να συλλογίζεται κι αυτά τι θέλουν. Ούτως ή άλλως, δεν ξέρουν αυτά, έτσι θα πουν. Ξέρουν και καταλαβαίνουν, αλλά εδώ δεν έχουν το θάρρος οι ενήλικες να αντισταθούν, θα το κάνουν εκείνα; Μ’ αυτόν τον τρόπο λοιπόν, τα αγόρια εξομοιώνουν τη φύση τους στην επίδειξη του ανδρισμού τους μέσω της βίας και τα κορίτσια στην επίδειξη της ομορφιάς τους μέσω της εμφάνισης. Να οι μικρογραφίες του μεγάλου κόσμου που θ’ αναλάβουν επάξια τα σκήπτρα των συνεχιστών. Όμως εδώ το πράγμα είναι χυδαίο, γιατί είναι αθώα, άμαθα, άπειρα κι ο στόχος της επιτυχίας τα κατακτά υποσυνείδητα και γίνεται κτήμα της μετέπειτα ενήλικης ψυχής τους.

10. Επιτυχία

Page not found! Ο καθένας τη φθάνει με το δικό του τρόπο. Πλούσιος ή φτωχός, μεγαλοεπιχειρηματίας ή εργάτης, μόνος ή πολύτεκνος, διάσημος ή άσημος, όμορφος ή όχι, τίμιος ή άτιμος, συμβατικός ή ξέφρενος, μικρός ή μεγάλος. Το θέμα είναι πως οι προτυπικοί επιτυχόντες δεν έχουν κατακτήσει την προσωπική καταξίωση αλλά το ανδρείκελο ονείρου κάποιου άλλου. Ας είμαστε οι κατακτητές της προσωπικής μας επιτυχίας κι ας αφήσουμε όλες τις συνταγές, ας φτιάξουμε δικές μας, σε μας θα μείνουν, ας μη μας βαραίνουν.