Εθισμένοι στην τεχνολογία

Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί ραγδαία η ανάπτυξη της τεχνολογίας καθώς κι η παρουσία της στην καθημερινότητά μας. Ο μέσος άνθρωπος είναι εθισμένος σ’ αυτήν, ακόμη κι αν δεν το γνωρίζει. Η ζωή μας έχει συνδεθεί τόσο έντονα με τη χρήση κάθε νέας τεχνολογικής ανακάλυψης, που κάνει την εμφάνισή της στην αγορά, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε καν να την φανταστούμε χωρίς αυτή.

Στόχος όλων αυτών των επιτευγμάτων να κάνουν τις ζωές μας ευκολότερες, με περισσότερες ανέσεις και διευκολύνσεις, κάτι που όλη αυτή η εξέλιξη το πετυχαίνει μέρα με τη μέρα όλο και περισσότερο. Παράλληλα, όμως, μαζί με τα αμέτρητα θετικά που προσφέρει, κουβαλά και πολλά αρνητικά που μπορούν να βλάψουν τον άνθρωπο και την κοινωνία σε περιπτώσεις κατάχρησης.

Η υπερβολική χρήση της τεχνολογίας, πιο συγκεκριμένα, η διαρκής κι εξαρτητική επαφή μας με το κινητό, το laptop, το τάμπλετ, το διαδίκτυο γενικότερα αλλά και την τηλεόραση ή τα video games, κι άλλα αντίστοιχα, έχει αρνητικές επιπτώσεις τόσο στην υγεία μας όσο (ίσως και περισσότερο) στην ψυχολογία μας. Τα αποτελέσματα; Επιθετική συμπεριφορά και κρίσεις θυμού, περιθωριοποίηση, κατάθλιψη, άγχος, απομόνωση, συρρίκνωση της προσοχής κι άλλες ψυχικές διαταραχές. Παράλληλα, δεν είναι αμελητέα και τα σωματικά συμπτώματα, όπως πονοκέφαλοι, ένταση και πόνοι στα μάτια, πόνοι στα δάχτυλα των χεριών και στις αρθρώσεις, καθώς και δυσκαμψία στους ώμους.

Οι εθισμένοι στην τεχνολογία ζουν σε μια εικονική πραγματικότητα, χάνοντας την επαφή με τη ζωή, όσο ο εγκέφαλός τους, συνηθισμένος στη συνεχή διέγερση από ηλεκτρονικές εργασίες, αδυνατεί να προσαρμοστεί στους πιο χαμηλούς ρυθμούς της ζωής εκτός διαδικτύου.

Μια νέα αμερικανική δημοσκόπηση, γύρω απ’ τις συνήθειες των κατόχων smartphones, έδειξε ότι περίπου το 20% των χρηστών smartphones ηλικίας 18-34 ετών χρησιμοποιεί τη συσκευή κατά τη διάρκεια του σεξ. Ναι, καλά διαβάσατε. Είναι δυνατόν να κάνεις σεξ και ταυτόχρονα να παίζεις με το κινητό; Στη μελέτη έλαβαν μέρος συνολικά 1.102 εθελοντές. Βάσει των αποτελεσμάτων φάνηκε ότι, παρά τους αυστηρούς νόμους που έχουν τεθεί σε ισχύ γύρω απ’ τη χρήση των κινητών τηλεφώνων κατά την οδήγηση, περίπου το 55% των συμμετεχόντων παραδέχθηκε ότι συνεχίζει να αγγίζει την οθόνη της συσκευής ενόσω βρίσκεται πίσω απ’ το τιμόνι.

Το 12%, πάλι, δήλωσε ότι κάποια στιγμή έχει χρησιμοποιήσει το κινητό του στο ντους. Περισσότερο απ’ το 1/3 των εθελοντών ανέφερε ότι τσέκαρε διαρκώς το κινητό όταν βρισκόταν στο σινεμά, ενώ περίπου το 19% έριχνε κλεφτές ματιές στα εισερχόμενα μηνύματα και στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης ενόσω παρευρισκόταν σε κάποια θρησκευτική τελετή. Ακόμη, το 32% δήλωσε ότι ήταν κολλημένο στη συσκευή του κατά τη διάρκεια κάποιας σχολικής εκδήλωσης. Μάλιστα, σε μια άλλη έρευνα, ένα παιδί 12 ετών απάντησε πως «αν μου πάρεις το κινητό, μου παίρνεις ένα κομμάτι του εαυτού μου».

Εντοπίζοντας, λοιπόν, συμπεριφορές ακραίες είναι πολύ σημαντικό να υπάρξει σωστή και γρήγορη αντιμετώπιση, ώστε να αποφευχθούν όσο το δυνατόν περαιτέρω συμπτώματα που μπορούν να οδηγήσουν σε πολύ άσχημες συνέπειες. Στα ανήλικα παιδιά γίνεται πιο εύκολος ο έλεγχος κι η επιβολή ορίων απ’ τους γονείς. Μπορεί να γίνει ορισμός οικογενειακών κανόνων χρήσης του υπολογιστή και του διαδικτύου, κανόνες που να αφορούν και τους ίδιους τους γονείς.

Σημαντικές για την υγιή ανάπτυξη των παιδιών και των εφήβων είναι η ώθηση σε κοινωνικές κι αθλητικές δραστηριότητες κι η καθιέρωση οικογενειακών δραστηριοτήτων που δεν εμπεριέχουν τη χρήση τεχνολογίας. Ο υπολογιστής θα πρέπει να τοποθετείται σε δωμάτιο κοινής χρήσης με πρόσβαση όλων των μελών της οικογένειας κι όχι στο δωμάτιο των παιδιών. Οι γονείς μπορούν να εγκαταστήσουν και να χρησιμοποιήσουν προγράμματα ελέγχου της πρόσβασης σε συγκεκριμένες ιστοσελίδες αλλά και του χρόνου παραμονής στον ιστό. Ωστόσο, καλό θα είναι να επιτρέπουν τη χρήση του διαδικτύου, διότι συχνά ο αποκλεισμός οδηγεί στη μυθοποίηση. Μας ενδιαφέρει ο σωστός έλεγχος κι όχι η απόρριψη του μέσου.

Στην περίπτωση ενηλίκων τα πράγματα είναι πιο δύσκολα, καθώς δεν μπορούμε να καταλάβουμε εμείς οι ίδιοι αν έχουμε μολυνθεί από αυτή τη μάστιγα. Πολύ σημαντικό ρόλο μπορεί να παίξει εδώ το οικογενειακό και φιλικό μας περιβάλλον, όπου αν αντιληφθούν ότι τα πράγματα βγαίνουν εκτός ελέγχου μπορούν να απευθυνθούν σε έναν ειδικό και με τη χρήση της κατάλληλης θεραπείας, μπορούν τα πράγματα να επανέλθουν σε ένα φυσιολογικό επίπεδο.

Βέβαια, πρέπει να γίνει σαφές ότι δεν είναι απαραίτητη πάντα η θεραπεία και πολλές φορές ένα καλό ερέθισμα, όπως μια καινούργια αθλητική δραστηριότητα, μια δουλειά που μας γεμίζει ή ακόμα και καινούργιοι φίλοι ή ένας έρωτας, είναι ικανά να βοηθήσουν στην απαλλαγή ή έστω στον περιορισμό του εθισμού μας στην τεχνολογία. Δε δαιμονοποιούμε τη χρήση της, η τεχνολογία είναι ωφέλιμη κι ως ένα βαθμό απαραίτητη, αρκεί να θέτουμε όρια στον εαυτό μας και να χειριζόμαστε εμείς εκείνη κι όχι εκείνη εμάς.