Ανατόλι Μόσκβιν: Ο Ρώσος ιστορικός που μετέτρεψε το σπίτι του σε μακάβριο μουσείο

Ένα ήσυχο, σχεδόν αδιάφορο διαμέρισμα σε μια ρωσική πόλη, την Νίζνι Νόβγκοροντ. Κανείς δεν υποπτεύεται τι κρύβεται πίσω από την πόρτα του Ανατόλι Μόσκβιν. Κανείς. Μέχρι που η αλήθεια έρχεται στο φως, και ο κόσμος παθαίνει σοκ. Γιατί ο Ανατόλι δεν είναι απλά ένας εκκεντρικός ακαδημαϊκός και ιστορικός. Είναι ο άντρας που έχει μετατρέψει το σπίτι του σε ένα μακάβριο μουσείο, με εκθέματα 29 μουμιοποιημένων κοριτσιών. Μια ιστορία που ξεπερνά κάθε φαντασία.

Ο Ανατόλι Μόσκβιν. Ένας άνθρωπος με βαθιά γνώση της ιστορίας, ειδικός στην κελτική ιστορία και τις γλώσσες. Γλωσσολόγος, ιστορικός, εθνολόγος. Έχει κάνει το διδακτορικό του, γράφει βιβλία, δίνει διαλέξεις. Μάλιστα, δίδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Νίζνι Νόβγκοροντ. Φαίνεται ένας απόλυτα φυσιολογικός, αν όχι ιδιοφυής, άνθρωπος.

Η εμμονή του με τα νεκροταφεία έχει ξεκινήσει από μικρή ηλικία. Όπως είχε δηλώσει αργότερα, σε ηλικία 13 ετών, μια παράξενη εμπειρία τον σημαδεύει. Συγκλονισμένος από τον θάνατο ενός κοριτσιού στην κηδεία του οποίου παρευρίσκεται, του ζητείται να φιλήσει το μέτωπό της. Αυτό, ισχυρίζεται, του δίνει την ιδέα ότι η “ζωή και ο θάνατος μπορούν να συνυπάρχουν”. Από τότε, περνάει ώρες μελετώντας τα νεκροταφεία, χαρτογραφώντας τάφους, σημειώνοντας ονόματα και ημερομηνίες. Γράφει ακόμη και άρθρα για τοπικές εφημερίδες σχετικά με την ιστορία των νεκροταφείων. Περνάει χρόνια περιπλανώμενος σε νεκροταφεία, πάνω από 750, σε όλη την περιοχή, καταγράφοντας λεπτομέρειες για τους τάφους και τους νεκρούς. Μια παράξενη ενασχόληση, σίγουρα. Αλλά όχι κάτι που μας κάνει αυτομάτως να σκεφτούμε το χειρότερο.

Τα χρόνια περνούν και η φήμη του ως “ειδικού των νεκροταφείων” μεγαλώνει. Κανείς, όμως, δεν γνωρίζει την πραγματική έκταση της εμμονής του. Μέχρι που οι γονείς του, ανησυχώντας για την υγεία του και την απομόνωσή του (είχε αρνηθεί να τους ανοίξει την πόρτα για εβδομάδες), αποφασίζουν να τον επισκεφθούν απροειδοποίητα τον Νοέμβριο του 2011. Έχουν έρθει από το χωριό τους για να τον δουν, και αυτό που αντικρίζουν, είναι κάτι που θα τους στοιχειώνει για πάντα.

Το διαμέρισμα του Μόσκβιν δεν είναι απλά ακατάστατο. Είναι ένα σκηνικό βγαλμένο από ταινία τρόμου. Κούκλες. Παντού. Μεγάλες, περίτεχνες κούκλες, ντυμένες με παιδικά ρούχα, με πρόσωπα βαμμένα και μαλλιά φτιαγμένα. Φορούν κάλτσες, φορέματα, παπούτσια. Κάποιες έχουν ακόμη και αξεσουάρ, όπως μικρά αρκουδάκια, μουσικά κουτιά και λουλούδια. Μάλιστα, κάποιες έχουν μηχανισμούς, που τους επιτρέπουν να κινούνται ή να μιλούν, γεγονός που καθιστά το θέαμα ακόμα πιο ανατριχιαστικό. Μόνο που αυτές οι “κούκλες” δεν είναι φτιαγμένες από πλαστικό ή ύφασμα. Είναι ανθρώπινα πτώματα. Κοριτσιών.

Ο Ανατόλι έχει εκθάψει 29 πτώματα μικρών κοριτσιών από νεκροταφεία της περιοχής, ηλικίας από 3 έως 12 ετών. Τα έχει μουμιοποιήσει με μια αυτοσχέδια μέθοδο, χρησιμοποιώντας αλάτι και διττανθρακικό νάτριο (μαγειρική σόδα), και στη συνέχεια τα έχει ντύσει και στολίσει. Για τα πρόσωπά τους, έχει χρησιμοποιήσει κερί. Τους έχει δώσει ονόματα, και κάποια από αυτά έχουν το όνομα και την ημερομηνία γέννησης τους γραμμένη πάνω τους, ακριβώς όπως σε μια ταφόπλακα. Τα έχει τοποθετήσει σε διάφορα σημεία του σπιτιού του. Στο σαλόνι, στο υπνοδωμάτιο, ακόμα και στην κουζίνα. Κάποια είναι ξαπλωμένα σε καναπέδες, άλλα καθιστά σε καρέκλες. Μια ανατριχιαστική “συλλογή”, που έχει δημιουργήσει για τον εαυτό του.

Οι Αρχές, μετά τη σύλληψή του, προσπαθούν να κατανοήσουν το κίνητρο του. Ο Μόσκβιν δεν είναι ένας κοινός εγκληματίας. Δεν έχει ιστορικό βίας, ούτε γνωστά ψυχιατρικά προβλήματα. Ωστόσο, η συμπεριφορά του, είναι κάθε άλλο παρά φυσιολογική.

Ο ίδιος, ισχυρίζεται ότι ήθελε να αναστήσει τα κορίτσια. Πιστεύει ότι μπορεί να τους δώσει ξανά ζωή. Τους μιλάει, τους κάνει πάρτι γενεθλίων, τους διαβάζει βιβλία. Τους συμπεριφέρεται σαν να είναι ζωντανές, σαν να είναι οι δικές του κόρες. Έχει ακόμη και τη συνήθεια να αλλάζει τα ρούχα τους τακτικά και να τους κάνει νέα μακιγιάζ. Είναι μια στρεβλή, αρρωστημένη μορφή πατρικής αγάπης, μια τραγική παρερμηνεία της ζωής και του θανάτου. Υποστηρίζει ότι τα είχε θάψει ξανά σε κάποια σημεία, όταν ένιωθε ότι δεν είχε αρκετό χώρο, ή όταν θεωρούσε ότι είχε “ολοκληρώσει” τη διαδικασία τους. Τους λέει ιστορίες. Τις αγαπάει.

Οι ψυχολόγοι που τον εξετάζουν, κάνουν διάγνωση σχιζοφρένειας. Μια σοβαρή ψυχική διαταραχή, που θολώνει την αντίληψη της πραγματικότητας. Μια τραγική περίπτωση, όπου η αρρώστια έχει μετατρέψει έναν έξυπνο άνθρωπο σε έναν νεκροφάγο, που βλέπει τα νεκρά σώματα ως κάτι διαφορετικό. Μάλιστα, οι γιατροί δηλώνουν ότι “δεν μπορεί να ανήκει στην κοινωνία” και ότι “είναι πολύ επικίνδυνος”.

Η υπόθεση του Ανατόλι Μόσκβιν συγκλονίζει όχι μόνο τη Ρωσία, αλλά κι όλο τον κόσμο. Πώς κατάφερε ένας άνθρωπος να κάνει τέτοιες πράξεις για τόσο καιρό, χωρίς κανείς να τον αντιληφθεί; Οι γονείς του ζούν σε άλλο διαμέρισμα. Οι γείτονες δεν είχαν υποψιαστεί τίποτα, παρά μόνο περίεργες μυρωδιές που προέρχονταν από το διαμέρισμά του, τις οποίες ο Μόσκβιν δικαιολογούσε λέγοντας ότι χρησιμοποιεί ειδικά χημικά για να σκοτώνει τα ζωύφια. Ο ίδιος ο Ανατόλι, παρόλο που είναι εκκεντρικός, δεν δίνει κανένα σημάδι της μακάβριας ενασχόλησής του. Μιλάει με τους γείτονες, πηγαίνει στη δουλειά του, φαίνεται ένας “φυσιολογικός” εκκεντρικός.

Ο Ανατόλι Μόσκβιν κρίθηκε ακατάλληλος να δικαστεί λόγω της ψυχικής του κατάστασης. Το δικαστήριο τον έστειλε σε ψυχιατρική κλινική, όπου παραμένει μέχρι σήμερα. Έχει υποβληθεί σε συνεχείς αξιολογήσεις, με την πιο πρόσφατη το 2023, όπου κρίθηκε ότι δεν μπορεί ακόμη να αφεθεί ελεύθερος, καθώς εξακολουθεί να αποτελεί απειλή για την κοινωνία.

Η ιστορία του υπενθυμίζει, για ακόμη μια φορά, ότι η ανθρώπινη ψυχή μπορεί να κρύβει απίστευτα σκοτεινές πτυχές. Ότι η φαντασία μπορεί να γίνει πραγματικότητα, και η πραγματικότητα να ξεπεράσει κάθε φαντασία. Και ότι μερικές φορές, το πιο ανατριχιαστικό “τέρας” δεν είναι αυτό που κρύβεται κάτω από το κρεβάτι, αλλά αυτό που ζει δίπλα μας, πίσω από μια κλειστή πόρτα. Ή μήπως, μέσα στο μυαλό μας; Ποιος ξέρει τι άλλο κρύβεται εκεί έξω;