Πόσο σημαντικό είναι να μειώσουμε το Εγώ στις 6 εξισώσεις της ζωής μας

Δεν ήμουν ποτέ καλή στα Μαθηματικά. Δεν τα καταλάβαινα, τα θεωρούσα πολύπλοκα, πολύ αφηρημένα για τα γούστα μου. Αναγνώριζα τη χρησιμότητά τους, βέβαια, και ενδόμυχα παρακαλούσα να γεννιόμουν με μια έμφυτη κλίση προς αυτά, να μη χρειαζόμουν προσπάθεια για να τα καταλάβω και να λύσω τις ασκήσεις μου. Και κάπως έτσι, τα Μαθηματικά καταχωνιάστηκαν στο βάθος της ψυχής μου, αποκτώντας μια περίεργη ιδιότητα: της απαραίτητης επιστήμης μεν, όχι τόσο ελκυστικής δε.

Προϊόντος του χρόνου, η στάση μου μαλάκωσε. Είδα τη λογική τους σε κάθε έκφανση της ζωής και εκτίμησα το τετράγωνο μυαλό  που έχει όποιος ασχολείται μ’ αυτά. Εκείνο που με έκπληξή μου διαπίστωσα, είναι και την πλήρη εφαρμογή τους, κόντρα σε ό,τι ανέμενα, στην καθημερινή ζωή και στη διαμόρφωση στάσεων και συμπεριφορών.

1. Γνώση + εγώ= έπαρση αλλά Γνώση- Εγώ= σοφία.

Σε μια εποχή που η πρόσβαση στη γνώση είναι τόσο άνετη που καταντά τρομακτική, η ίδια η γνώση παύει να έχει τη δύναμη που είχε παλαιότερα, καθώς πλέον δεν είναι πολυτέλεια για λίγους. Σημασία, όμως,  δεν έχει η γνώση αυτή καθεαυτή αλλά το πώς τη διαχειριζόμαστε. Εάν θεωρήσουμε ότι κατέχουμε την απόλυτη αλήθεια κι ότι δεν επιδεχόμαστε κανένα περιθώριο βελτίωσης, τότε έχουμε ξεπεράσει τα όριά και περιήλθαμε στην αλαζονεία. Θεωρούμε ότι δεν έχουμε τίποτα άλλο να μάθουμε, κάτι πολύ επικίνδυνο για μας και την αυτοβελτίωσή μας. Σε αυτή τη συνθήκη η γνώση δεν έχει αξία, τη χρησιμοποιούμε για να αποκτήσουμε εμείς αξία. Αντίθετα, εάν το Εγώ υποχωρήσει, είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε πως έχουμε πολλά να μάθουμε και κυρίως μακρύ δρόμο να διανύσουμε για να γίνουμε πραγματικά καλύτεροι. Η πραγματική σοφία πηγάζει από την ταπείνωση.

2. Ομορφιά+Εγώ= ναρκισσισμός αλλά ομορφιά – Εγώ= απλότητα

Ναι, σύμφωνοι, κατακλυζόμαστε καθημερινά με εικόνες που προβάλλουν την τέλεια ομορφιά. Αναπόφευκτα μπαίνουμε σε σκέψεις πώς να την κατακτήσουμε. Όταν, όμως, μπαίνει στην εξίσωση το Εγώ, τότε αλλάζει το αποτέλεσμα. Ο καθρέφτης μέσα από τον οποίο βλέπουμε τον εαυτό μας είναι διαθλαστικός και αμέσως εκείνο που επιζητούμε δεν είναι η ομορφιά αλλά ο θαυμασμός από τους γύρω μας. Δε θα σταθώ στα συναισθήματα που γεννά αυτή η προσκόλληση (μοναξιά, άγχος) αλλά στο πόσο ευεργετικό είναι αν στην εξίσωση βάλουμε το πλην αντί του συν. Η ομορφιά δε φωνασκεί και δε θέλει να γίνεται ορατή, είναι απλή, αυθεντική, καθάρια. Και μέσα στην απλότητά της, κερδίζει. Γιατί, όπως λέει και ο αγαπημένος Γ. Ιωάννου, η ομορφιά επιβάλλεται στους πάντες, κακά τα ψέματα. Ψυχής, θα προσθέσω.

3. Εξουσία + Εγώ= Αλαζονεία αλλά Εξουσία – Εγώ= ηγεσία

Ο Σοφοκλής στην περίφημη Αντιγόνη του χρησιμοποίησε το ρητό που φέρεται να είπε ο Βίαντας ο Πριηνεύς: αρχή άνδρα δείκνυσι, η εξουσία δείχνει την ποιότητα του χαρακτήρα ενός ανθρώπου, για να το επαναλάβει αιώνες μετά και ο Αβραάμ Λίνκολν. Η ανάμειξη της εξουσίας με τον εγωισμό θα έχει ένα περίεργο και σίγουρα επικίνδυνο αποτέλεσμα: να φουσκώσουν τα μυαλά και πλέον να απαιτούμε υπακοή αντί σεβασμό. Όμως, ο εμπνευσμένος ηγέτης είναι εκείνος που με τη στάση του καθοδηγεί, στηρίζει και ακούει. Είναι εκεί όχι για να επιβάλει αλλά για να είναι δίκαιος και ανθρώπινος. Αν παραμερίσει τον εγωισμό του θα γίνει παράδειγμα προς μίμηση.

4. Αλήθεια+ Εγώ= επικινδυνότητα αλλά Αλήθεια – Εγώ= φώτιση

Νομίζω δε χρειάζεται να αναλύσω τη χρησιμότητα της αλήθειας. Είναι από μόνη της δύναμη, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αρετή και είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μια έντιμη ζωή. Φτάνει να χρησιμοποιείται σωστά. Όταν δεν λέγεται για να βοηθήσει αλλά για να υποσκάψει, να εκδικηθεί ή να επιβληθεί σε καταστάσεις, τότε πληγώνει. Κάποιες φορές οριστικά και αμετάκλητα. Όταν όμως, τα κίνητρα είναι αγαθά και οι προθέσεις καθαρές, επικρατεί το φως. Η αλήθεια απελευθερώνει, λυτρώνει, ωφελεί. Νικά τα σκοτάδια και γίνεται φάρος ελπίδας.

5. Θάρρος+Εγώ= θράσος αλλά Θάρρος – Εγώ= ελευθερία.

Πολλοί, πάμπολλοι εκείνοι που θα εύχονταν να είχαν οπλιστεί με θάρρος την κατάλληλη στιγμή για να αποφύγουν ανεπιθύμητες καταστάσεις. Κανείς δεν αμφισβητεί το πόσο σπουδαίο χαρακτηριστικό είναι για να εκφραζόμαστε, να διεκδικούμε, να ακούγεται η φωνή μας. Όταν, όμως, υπερνικά το Εγώ και υπερκαλύπτει το θάρρος, γίνεται επιβολή. Αγνοούμε τις ανάγκες των άλλων, εστιαζόμαστε στις δικές μας, γινόμαστε προκλητικοί. Δε σεβόμαστε τα όρια και τι αντοχές των γύρω μας, αγνοώντας τις όποιες συνέπειες. Το θάρρος θα γίνει δυνατό και γενναίο μόνο όταν αφαιρεθεί από την εξίσωση το εγώ. Μια πράξη είναι γενναία όχι όταν υπερασπιζόμαστε τον εαυτό μας αλλά το δίκιο και το σωστό. Όταν οδηγεί στην αλήθεια και στην καταπολέμηση κάθε αδικίας. Τότε ο κάθε άνθρωπος είναι πραγματικά ελεύθερος, απαλλαγμένος από δεσμά και περιορισμούς.

6. Αγάπη και Εγώ= Εκμετάλλευση αλλά Αγάπη – Εγώ= Αγάπη

Η αγαπημένη μου εξίσωση, εκείνη που θεωρώ πως βρίσκει εφαρμογή καθημερινά, σε όλους μας, σε κάθε σχέση μας. Αν αγαπώ πραγματικά, αγαπώ πέραν και πάνω από τον εαυτό μου. Βάζω τις ανάγκες μου σε δεύτερη μοίρα και δίνομαι ψυχή τε και σώματι σε αυτό που αγαπώ: σύντροφο, συγγενή, φίλο, συνεργάτη, παιδί μου. Το Εγώ δεν έχει θέση σε μια ανιδιοτελή αγάπη. Η ενίσχυσή του οδηγεί στην εκμετάλλευση, τον χειρισμό, την κτητικότητα. Είναι μεταμφιεσμένη αγάπη. Δεν απελευθερώνει αλλά φυλακίζει, δε βοηθά αλλά καταστρέφει, δεν επουλώνει αλλά φθείρει. Δεν ανοίγει την ψυχή αλλά την κλείνει.

Κοινός παρονομαστής των πιο πάνω εξισώσεων είναι η ύπαρξη του Εγώ. Αν επιτρέψουμε στο Εγώ να κυριαρχήσει και να υπερισχύσει, όλα ανατρέπονται και ακολουθούν μια λανθασμένη πορεία. Αν καταφέρουμε να μειώσουμε το Εγώ, όλα φαίνονται αλλιώς. Με φως, αγάπη, αλήθεια.