Υπάρχουν στιγμές που νιώθουμε ότι η ζωή μας κυλάει σε fast forward και δεν προλαβαίνουμε να πάρουμε ανάσα. Έχεις ακούσει τη λέξη burnout; Δεν είναι απλώς κούραση, είναι μια βαθιά εξάντληση που επηρεάζει τη διάθεση, τη συγκέντρωση και την αίσθηση νοήματος στη ζωή μας. Μπορεί να εμφανιστεί όταν οι απαιτήσεις της καθημερινότητας υπερβαίνουν την ψυχική μας αντοχή και όταν χάνουμε την επαφή με τις προσωπικές μας αξίες και ανάγκες.
Ένα από τα πιο εμφανή αποτελέσματα του burnout είναι η μείωση της αυτοεκτίμησης. Όταν νιώθουμε ότι δεν ανταποκρινόμαστε στις υποχρεώσεις μας ή ότι δεν πετυχαίνουμε τους στόχους μας, συχνά αυτομαστιγωνόμαστε. Η αυτοεκτίμηση δεν είναι απλώς το να «πιστεύουμε στον εαυτό μας», αλλά μια βαθύτερη αναγνώριση της αξίας μας ανεξάρτητα από την παραγωγικότητα ή την αναγνώριση των άλλων. Όταν η αυτοεκτίμηση πλήττεται, η εμπειρία του burnout γίνεται ακόμα πιο έντονη, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο εξάντλησης και αυτοκριτικής.
Η ψυχολογία της ύπαρξης, γνωστή και ως υπαρξιακή ψυχολογία, μπορεί να μας προσφέρει χρήσιμα εργαλεία για να κατανοήσουμε αυτή τη διαδικασία. Δεν πρόκειται για θεωρητικά παιχνίδια· είναι ένας τρόπος να δούμε γιατί νιώθουμε εξουθενωμένοι και πώς μπορούμε να ξαναβρούμε σύνδεση με τον εαυτό μας. Βασική της ιδέα είναι ότι η ζωή αποκτά νόημα όταν κάνουμε συνειδητές επιλογές που ανταποκρίνονται στις αξίες μας και όταν αναλαμβάνουμε την ευθύνη για την πορεία μας. Όταν η καθημερινότητα γεμίζει με υποχρεώσεις που δεν επιλέγουμε ή που δε συνδέονται με το ποιοι είμαστε, η ψυχική μας ενέργεια εξαντλείται και η αυτοεκτίμηση πληγώνεται.
Η αναστοχαστική πρακτική μπορεί να λειτουργήσει σαν “αντίδοτο”. Ακόμα και λίγα λεπτά την ημέρα αφιερωμένα στο να σκεφτούμε τι μας δίνει αληθινά νόημα, τι μας γεμίζει ενέργεια και ποιες ανάγκες μας παραμελούνται, μπορούν να μειώσουν την αίσθηση εξάντλησης. Είναι ένας τρόπος να συνδεθούμε ξανά με τον εαυτό μας και να θυμηθούμε ότι η αξία μας δεν εξαρτάται μόνο από τα αποτελέσματα της δουλειάς ή από την αποδοχή των άλλων.
Επιπλέον, η αυτοεκτίμηση δεν είναι στατική. Αντιθέτως, αναπτύσσεται μέσω της εμπειρίας, της αναγνώρισης των προσωπικών μας επιτυχιών ακόμα και στις μικρές στιγμές και της κατανόησης ότι η αποτυχία είναι κομμάτι της μάθησης. Όταν αντιμετωπίζουμε το burnout με αυτό το πλαίσιο, μπορούμε να δούμε την εξάντληση όχι μόνο ως αρνητική εμπειρία, αλλά και ως σήμα ότι χρειάζεται επανασύνδεση με τις αξίες μας και φροντίδα του εαυτού μας.
Η σύνδεση μεταξύ burnout και αυτοεκτίμησης είναι επομένως άμεση. Όταν η αυτοεκτίμηση είναι χαμηλή, είμαστε πιο ευάλωτοι στο στρες και την εξουθένωση. Όταν αναπτύσσουμε αυτοεκτίμηση που βασίζεται στην αληθινή αναγνώριση του εαυτού μας, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις απαιτήσεις της ζωής με μεγαλύτερη ανθεκτικότητα. Η ψυχολογία της ύπαρξης λειτουργεί ως εργαλείο για να δούμε τη ζωή μας μέσα από αυτό το πρίσμα: κάθε επιλογή που συνδέεται με τις αξίες μας ενισχύει την ψυχική μας ενέργεια και την αίσθηση προσωπικής αξίας.
Τελικά, η ζωή δεν είναι μόνο μια σειρά από υποχρεώσεις και στόχους. Είναι μια συνεχής διαδικασία αναστοχασμού, επιλογών και σύνδεσης με τον εαυτό μας. Το burnout δε χρειάζεται να θεωρείται αναπόφευκτο. Με αναγνώριση των αναγκών μας, κατανόηση των αξιών μας και ενίσχυση της αυτοεκτίμησης, μπορούμε να ξαναβρούμε ισορροπία, ενέργεια και νοηματική σύνδεση με τη ζωή.
Η αυτοεκτίμηση και η ψυχική ανθεκτικότητα δεν είναι πολυτέλειες· είναι βασικές δεξιότητες για να ζούμε με ποιότητα και πληρότητα. Όταν τα εντάσσουμε στην καθημερινότητά μας, αντιμετωπίζουμε το burnout πιο αποτελεσματικά και ζούμε με μεγαλύτερη αυτογνωσία και αίσθηση ελέγχου πάνω στη ζωή μας. Με λίγα λόγια, η φροντίδα του εαυτού μας δεν είναι προαιρετική· είναι ουσιαστική για να παραμένουμε συνδεδεμένοι με το ποιοι είμαστε και τι πραγματικά έχει σημασία για εμάς.
Συντάκτης: Ευθυμία Πράπα
