Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη του Pew Research Center ήρθε στην επιφάνεια ένα στοιχείο για τον πληθυσμό της γης, που δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο. Συγκεκριμένα, οι άντρες χωρίς παιδιά και χωρίς σχέδια γάμου αποτελούν τη γρηγορότερα αναπτυσσόμενη δημογραφική ομάδα κι αυτό, είναι ένα φαινόμενο που δεν περιορίζεται σε αριθμούς, αλλά μας οδηγεί να αναρωτηθούμε πώς αλλάζει η κοινωνία γύρω μας και πώς επαναπροσδιορίζεται η έννοια της οικογένειας.
Για δεκαετίες ολόκληρες, ο «κανόνας» ήταν συγκεκριμένος: δηλαδή, δουλειά, γάμος, παιδιά. Σήμερα όμως, αυτή η πορεία δεν είναι πλέον η μοναδική διαδρομή που θεωρείται αποδεκτή. Αντίθετα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι επιλέγουν να ζήσουν χωρίς δεσμεύσεις, δίνοντας προτεραιότητα στην καριέρα τους, στα προσωπικά τους ενδιαφέροντα ή απλώς στην ελευθερία που τους προσφέρει μια ζωή χωρίς οικογενειακές υποχρεώσεις. Κι αν κάποτε η εργένικη ζωή θεωρούνταν «παράταση της εφηβείας», σήμερα μοιάζει να αναδεικνύεται σε συνειδητή επιλογή.
Οι λόγοι δεν είναι δύσκολο να κατανοηθούν. Η οικονομική πίεση είναι από τους βασικότερους. Σε μια εποχή όπου η στέγη κοστίζει ακριβά, η εργασία συχνά δεν προσφέρει σταθερότητα και το κόστος ανατροφής παιδιών ανεβαίνει συνεχώς, η ιδέα της οικογένειας γίνεται για πολλούς πιο μακρινή ή και λιγότερο επιθυμητή.
Όμως δεν είναι μόνο τα χρήματα. Είναι και η αλλαγή στις αξίες. Σήμερα, η κοινωνία αποδέχεται πολύ περισσότερο την ατομική πορεία, την ελευθερία και την αυτονομία. Ο γάμος δεν είναι πλέον το «εισιτήριο» για κοινωνική αποδοχή, ούτε τα παιδιά το μοναδικό μέσο ολοκλήρωσης. Αυτό αφήνει χώρο σε όσους θέλουν να ζήσουν διαφορετικά, χωρίς να νιώθουν ότι αποκλίνουν από τον κανόνα.
Η αύξηση αυτής της ομάδας έχει συνέπειες και πέρα από τις προσωπικές ζωές. Η αγορά ακινήτων, για παράδειγμα, προσαρμόζεται σε ανθρώπους που ζουν μόνοι και αναζητούν μικρότερους, πιο λειτουργικούς χώρους. Οι επιχειρήσεις αλλάζουν στρατηγικές, και οι ανύπαντροι, άτεκνοι άντρες βρίσκονται στην κορυφή των προτιμήσεών τους (και οι πιο υψηλά αμειβόμενοι). Ταξιδεύουν περισσότερο, επενδύουν σε προσωπικά ενδιαφέροντα, ξοδεύουν σε εμπειρίες και ελίσσονται σε διαφορετικά lifestyle.
Ακόμη και οι πολιτικές πρόνοιας καλούνται να προσαρμοστούν. Τι θα συμβεί σε μερικές δεκαετίες, όταν μεγάλος αριθμός ανδρών θα φτάνει στην τρίτη ηλικία χωρίς οικογένεια δίπλα του; Πώς θα οργανωθεί η κοινωνία ώστε να καλύψει τις ανάγκες αυτών των ανθρώπων; Αυτά είναι ερωτήματα που ήδη απασχολούν ερευνητές και πολιτικούς.
Εν τέλει, η εργένικη ζωή είναι απώλεια ή απελευθέρωση; Το φαινόμενο αυτό μας φέρνει μπροστά σε μια βαθύτερη συζήτηση, σχετικά με το τι σημαίνει τελικά «καλή ζωή». Για κάποιους, η απουσία οικογένειας μοιάζει με κενό. Ενώ για άλλους, είναι ο δρόμος προς την ανεξαρτησία και την αυτοδιάθεση. Μπορεί η ευτυχία να μετριέται με παιδιά και γάμο ή μήπως υπάρχουν πολλοί τρόποι να νιώσει κανείς πλήρης;
Η παραδοσιακή οικογένεια δεν εξαφανίζεται ασφαλώς, και ούτε θα μπορούσε. Συνυπάρχει όμως με νέες επιλογές που κερδίζουν έδαφος. Και ίσως εκεί βρίσκεται το κλειδί: στην αποδοχή ότι δεν υπάρχει μία μόνο «σωστή» διαδρομή, αλλά πολλές, και κάθε άνθρωπος καλείται να βρει εκείνη που του ταιριάζει. Κι εν τέλει, η δημογραφική αυτή αλλαγή δεν είναι παρά ένα σημάδι ότι η κοινωνία μας βρίσκεται σε μετάβαση. Οι αξίες, οι προτεραιότητες και τα όνειρα αλλάζουν προς κατευθύνσεις που ίσως να μην είχαμε ή έχουμε γνωρίσει. Και ίσως αυτό να είναι λιγότερο ανησυχητικό και περισσότερο μια ευκαιρία. Η ευκαιρία να ξαναγράψουμε τι σημαίνει ευτυχία και τι σημαίνει οικογένεια στον 21ο αιώνα.
Συντάκτης: Ράνια Λιάσκου
