Αν είσαι από αυτούς που αναρωτιούνται γιατί και από πού ξεκίνησαν όλα όσα σήμερα έχουν παγιωθεί- κι αν το ΙΚΤΟΛΑ του Καπουτζίδη σου γέννησε μια επιπλέον περιέργια— τότε ίσως έχεις αναρωτηθεί και κάτι ακόμη:
Γιατί στο ακρωνύμιο ΛΟΑΤΚΙ το πρώτο γράμμα είναι το Λ;
Μπορεί να σου περάσει από το μυαλό πως έγινε επειδή το Λ είναι όμορφο γράμμα, καλλιγραφικό, γωνιώδες, με προσωπικότητα. Ή πως κάποια επιτροπή είπε “βάλ’ το πρώτο γιατί ταιριάζει ηχητικά με το Ο”. Αλλά όχι. Το “Λ” δεν πήγε και κάθισε πρώτο επειδή δεν ήξερε πού να κάτσει. Μπήκε εκεί επίτηδες. Και μάλιστα για λόγους αρκετά σοβαρούς και μνημειώδεις.
Για αρχή: το Λ σημαίνει Λεσβίες. Και οι λεσβίες δεν εμφανίστηκαν χθες. Έχουν ιστορία. Πολύ μεγάλη ιστορία. Αν η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα ήταν σειρά στο Netflix, οι λεσβίες θα ήταν ο χαρακτήρας που όλοι ξέρουν ότι κρατάει τη σειρά όρθια, αλλά για κάποιο λόγο δεν παίρνει ποτέ το spotlight που της αξίζει.
Κι όμως, οι λεσβίες ήταν εκεί σε όλα. Σε πορείες, σε διαδηλώσεις, σε πολιτικές οργανώσεις, στο street activism, στη συγγραφή μανιφέστων, στα κινήματα για τα δικαιώματα των γυναικών. Και παράλληλα αντιμετώπιζαν διπλή διάκριση: και ομοφοβία και σεξισμό. Combo πακέτο, χωρίς να το ζητήσουν. Στις δεκαετίες του 1970 και του 1980, οι λεσβιακές ομάδες στάθηκαν απέναντι σε αυτές τις διακρίσεις και διεκδίκησαν ενεργά ισότιμη ορατότητα, καθώς οι πρώτες οργανώσεις είχαν συχνά επίκεντρο τους γκέι άνδρες.
Και ύστερα… ήρθε το AIDS.
Τη δεκαετία του ’80, όταν οι γκέι άνδρες πέθαιναν κατά χιλιάδες και τα νοσοκομεία συχνά αρνούνταν ακόμη και να τους αγγίξουν, οι λεσβίες στάθηκαν εκεί με τρόπο που έγραψε ιστορία. Ως νοσηλεύτριες, εθελόντριες, caregivers, ακτιβίστριες. Έδιναν φροντίδα όταν το κράτος δεν έδινε. Οργάνωναν δράσεις, έδιναν αίμα, κρατούσαν τις δομές ζωντανές όταν ο κόσμος γύρω τους κατέρρεε. Όταν τα νοσοκομεία, οι κυβερνήσεις και μεγάλα τμήματα της κοινωνίας εγκατέλειψαν τους γκέι άνδρες, οι λεσβίες ανέλαβαν ρόλο που αποδείχθηκε σωτήριος. Παρείχαν μέριμνα σε ανθρώπους που συχνά δεν είχαν κανένα άλλο υποστηρικτικό δίκτυο και απομονώνονταν κοινωνικά. Συνόδευαν ασθενείς σε θεραπείες, πρόσφεραν καθημερινή περίθαλψη, οργάνωναν δομές αλληλοβοήθειας.
Υπάρχει μια φράση που λέγεται συχνά στην LGBTQ ιστορία: «Το λεσβιακό κίνημα κράτησε όρθια την κοινότητα στην κρίση του AIDS.» Δεν είναι υπερβολή. Είναι γεγονός. Ως αποτέλεσμα, πολλές LGBTQ+ οργανώσεις άρχισαν να τοποθετούν το «L» πρώτο στο ακρωνύμιο, αναγνωρίζοντας όχι μόνο τη συνεισφορά των λεσβιών σε αγώνες για τα δικαιώματα των γυναικών και την LGBTQ+ ισότητα, αλλά και τη ζωτικής σημασίας στήριξη που προσέφεραν κατά την κρίση του AIDS. Οπότε, ναι, το “Λ” μπήκε πρώτο και τιμής ένεκεν, σε αναγνώριση του τεράστιου βάρους που σήκωσαν όταν κανείς άλλος δεν το έκανε. Μπήκε πρώτο γιατί έπρεπε, επιτέλους, να φανεί ποιες κράτησαν αυτή την κοινότητα ζωντανή σε μια από τις πιο σκοτεινές στιγμές της.
Την επόμενη φορά που θα γράψεις ΛΟΑΤΚΙ, θυμήσου ότι το “Λ” δεν είναι εκεί επειδή κάποιος έπαιξε αλφαβητική ρουλέτα.
Είναι εκεί γιατί οι λεσβίες βγήκαν μπροστά και προστάτευσαν την κοινότητα χωρίς καν να το σκεφτούν για δεύτερη φορά.
Συντάκτης: Μαρίνα Παναγοπούλου
