Κοιτάζοντας τριγύρω αλλά και μέσα μας, ερχόμαστε πολύ συχνά σ’ επαφή μ’ ένα δυνατό συναισθηματικό καθεστώς. Αυτό του πόνου. Η λέξη αυτή, με το τεράστιο εύρος της, συνδέεται με τους δύο πόλους της ύπαρξής μας και τους γείτονές της. Τη ζωή και τον θάνατο. Την πληρότητα και την απώλεια. Την αγάπη και το μίσος. Την απόρριψη και την αποδοχή. Την επιθυμία και τον διωγμό. Κάμποσα ακόμη ζευγάρια συναισθημάτων δύνανται να προστεθούν, που μέσα σ’ όλα τους, έχουμε δει να κυριαρχεί ο πόνος.
Η αλήθεια είναι πως όταν ακούμε τη φράση «ο πόνος μας κάνει δυνατότερους και σοφότερους», νιώθουμε πως κάποιος μας κοροϊδεύει. Αυτό συνήθως συμβαίνει γιατί δεν έχουμε αντιληφθεί ότι όταν πονάμε, σωματικά ή ψυχικά, αναπτύσσουμε μια δύναμη που κατασταλάζει και ριζώνει βαθιά μέσα μας. Η παρουσία του πόνου είναι εμφανής και τα σημάδια που μένουν στο σώμα, στην ψυχή και στο μυαλό μας είναι η απόδειξη ότι κάποτε πέρασε από εκεί αλλά δεν κατάφερε να μας αποτελειώσει.
Έτσι όπως συνδέεται ο θάνατος με τη ζωή -είναι πόρτες διπλανές- έτσι ακριβώς κι ο πόνος συνορεύει και με τα δύο. Μάλιστα, διακοσμεί κατά κάποιο τρόπο τη ζωή μας, γιατί μέσα απ’ αυτόν ομορφαίνουμε, μεταλλασσόμαστε και γινόμαστε ανθεκτικότεροι. Ίσως και λίγο σκληρότεροι, όμως αυτοί που ξέρουν ότι έχουμε βιώσει πόνο, αντιλαμβάνονται και τον χρόνο που έχει αφιερωθεί στη φιλοσοφική και πνευματική αναζήτησή μας, προκειμένου να τον αποδεχτούμε κι ίσως να τον εκλογικεύσουμε. Υπάρχουν τεράστιες φυσιογνωμίες ανά τον κόσμο κι ανά τους αιώνες που έχουν μιλήσει κι αφιερώσει τη ζωή τους στο να επικοινωνήσουν τη δύναμη του πόνου και πώς αυτός μπορεί να συνδράμει στο τεράστιο προσωπικό έργο της αυτοπραγμάτωσης.
Η πνευματική προσέγγισή του έχει να κάνει με τη δυνατότητά μας να μεταβαίνουμε απ’ το σκαλοπάτι του «γιατί», στο αμέσως επόμενο που είναι κι η απάντηση «γιατί υπάρχει λόγος». Στις 100 φορές που θα πονέσουμε, θ’ αναρωτηθούμε γιατί πονέσαμε. Αν καταφέρουμε, στις 10 απ’ τις 100, να επεκτείνουμε την διερώτησή μας σε μια πνευματική αναζήτηση του πόνου κι αναζητήσουμε τους λόγους για τους οποίους τον βιώνουμε, τότε θα έχουμε κατακτήσει μια έδρα στην ψυχική μας ηρεμία.
Η αξία του πόνου στη ζωή μας είναι ανεκτίμητη. Δε λειτουργεί μεμονωμένα, αλλά αθροιστικά. Επηρεάζει κάθε της πτυχή, είτε αυτή αφορά το συναίσθημα, τον τρόπο σκέψης, τον τρόπο που αντιδρούμε, τον τρόπο που πορευόμαστε. Όλα γύρω μας επηρεάζονται όταν πονάμε. Όλα αλλάζουν όταν πονάμε. Όλα παίρνουν άλλο πρόσωπο όταν πονάμε. Ξεχνάμε τον εαυτό μας, τις συνήθειές μας και προσδιοριζόμαστε μηχανικά απ’ το έρμαιο των πληγών που αφήνει ο πόνος.
Η καθημερινότητά μας αλλάζει χρώματα. Μέχρι κι η επιλογή μας στη μουσική ταυτίζεται με τη σκοτεινή σκιά μέσα μας. Αν τύχει να κρατάμε ημερολόγιο ή να ακολουθούμε τη συνήθεια του journaling, τότε τα στίγματα απ’ τις μουτζούρες κι οι αναδιατυπώσεις, αποτυπώνονται στις σελίδες και δίνουν τη δική τους υπογραφή. Οι μύες του προσώπου που ενεργοποιούνται απ’ τον πόνο, αν κι αρκετά λιγότεροι απ’ αυτούς της χαράς, είναι σε μια διαρκή μορφοποίηση. Άλλοτε βρισκόμαστε σουφρωμένοι, άλλοτε μ’ ενυδατωμένα μάτια κι άλλοτε με χείλη δαγκωμένα και νευρικά. Κι όλα προδίδουν τον πόνο που γευόμαστε.
Έχουμε άραγε αναρωτηθεί ποτέ ότι ο πόνος είναι ένα απ’ τα πιο ζωντανά συναισθήματα που μπορεί να νιώσουμε κατά την περίοδο της ζωής μας; Αυτό και μόνο, τον καθιστά τεράστιο προσόν και πρέπει να φυλάσσεται ιερά. Αν ανατρέξει ο καθένας από εμάς σε περιόδους ψυχικού πόνου, θα έρθει μπροστά σε μια μεγάλη αλήθεια. Η αλήθεια αυτή θα έχει να κάνει με την αιτία του πόνου και την πηγή αυτού.
Δυσάρεστο είναι το γεγονός ότι οι περισσότερες πληγές που έχουμε, νομίζουμε ότι έχουν προκληθεί απ’ την αγάπη. Όταν φτάνουμε να το πιστεύουμε αυτό, τροφοδοτούμε τον πόνο ξεχνώντας πως η αγάπη είναι η μέγιστη ιαματική λειτουργία. Είναι όμως η παγίδα του πόνου και το θολό μυαλό που δε μας αφήνει να πιστέψουμε ότι τελικά η πληγή προήλθε απ’ τη «μη αγάπη». Έτσι, με την παρέλευση του χρόνου, η αξία του πόνου μεγιστοποιείται και γίνεται καλοδεχούμενο αγαθό.
Ο πόνος λειτουργεί σαν ψυχικός μετασχηματιστής. Μας αλλάζει, κάνοντάς μας να σκεφτόμαστε διπλά και τριπλά, μ’ αποτέλεσμα ν’ αποφεύγουμε τους φαύλους κύκλους του παρελθόντος. Μας βοηθά να εγκαταστήσουμε ασπίδα προστασίας με τέτοιο ηλεκτρομαγνητικό πεδίο, που κανείς απ’ τους πρότερους θηρευτές μας δεν μπορεί να προσεγγίσει. Ο πόνος ορθώνει το ψυχικό μας ανάστημα. Συνδράμει στο μέσα μας καταλυτικά και καταληκτικά. Μας απαλλάσσει απ’ την επανάληψη των προσδοκιών μας προς τρίτους και μας βάζει σ’ ένα πλαίσιο που μπορούμε πλέον να διαχειριστούμε τη στάση ζωής που πρεσβεύει το «να μην περιμένουμε τίποτα απ’ τους άλλους». Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν είναι εύκολο. Όμως, έχοντας ήδη διανύσει το δύσκολο μέρος του πόνου, η συνειδητότητα στην οποία έχουμε περιέλθει, μας κάνει ν’ αντιδρούμε αναπτερωτικά, σε κάτι που παλαιότερα θα μας τσάκιζε.
Κανείς μας, όταν γεύεται τον πόνο, δεν μπορεί να φανταστεί ότι στο τέλος της διαδρομής θα υπάρξει συνάντηση με στιγμές λύτρωσης. Έχοντας κατακτήσει κάτι τόσο δυσβάσταχτο κι η επιτυχία που έχει επιτευχθεί, μας ξυπνά την περηφάνια μα και την ταπεινότητα μαζί. Γνωρίζουμε καλά ότι το ταξίδι δεν ήταν εύκολο και μπορεί να χρειαστεί να το ξανακάνουμε μ’ άλλους συνεπιβάτες κι άλλη διαδρομή. Το μόνο σίγουρο είναι ότι κάθε επόμενη φορά, θα είμαστε πιο προετοιμασμένοι, πιο υποψιασμένοι και πιο ελπιδοφόροι για την έκβαση. Θα ξαναβλέπουμε το ίδιο έργο και θ’ ανακαλύπτουμε κάτι που μας είχε ξεφύγει με περισσή σοφία κι ισχυρότερη καρδιά.
Υπάρχουν βέβαια κι εκείνες οι σκέψεις: να ξορκίζουμε το κακό, κι άρα τον πόνο που προκαλείται απ’ αυτόν, κι έτσι να υιοθετούμε μια συμπεριφορά που κατ’ ουσίαν λειτουργεί ως reverse psychology. Είναι σαν ν’ ανοίγουμε ένα διάλογο μαζί του και να λέμε:
«Ξέρεις πόνε, δε με πειράζει που μ’ επισκέφθηκες. Καλώς όρισες και θα σε υποδεχτώ με χαρά. Δε μου είσαι ιδιαίτερα συμπαθής, αλλά θα προσπαθήσω να κρατήσω την ψυχραιμία μου και να σε αφήσω να με περιποιηθείς.»
Ο πόνος είναι πυρηνικό όπλο. Μπορεί σε δευτερόλεπτα ν’ αφανίσει το πιο τέλειο και θετικό συναίσθημα επί γης. Αυτό θα συμβεί μόνο αν δε δώσουμε τον χρόνο που του αξίζει. Γιατί μετά το πέρας της ολοκληρωτικής εσω-καταστροφής, θα γίνουμε μάρτυρες της αναγέννησής μας σ’ όλους τους τομείς της ύπαρξής μας. Ας κρατήσουμε σαν ευγενική υπενθύμιση, τα σοφά λόγια του Αυστριακού νευρολόγου-ψυχίατρου-φιλόσοφου κι επιζώντος του Ολοκαυτώματος Viktor Frankl:
«Κάθε φορά που ο άνθρωπος έρχεται αντιμέτωπος με μια αναπόφευκτη κατάσταση, τότε ακριβώς του προσφέρεται η ευκαιρία να πραγματοποιήσει την ύψιστη αξία, να εκπληρώσει το νόημα του πόνου. Γιατί, πάνω απ’ όλα, αυτό που έχει σημασία είναι η στάση που παίρνουμε έναντι του πόνου με την οποία τον υπομένουμε. Αν υπάρχει έστω και το παραμικρό νόημα στη ζωή, τότε πρέπει να υπάρχει και νόημα στον πόνο.»
Θέλουμε και τη δική σου άποψη!
Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!
Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!
Συντάκτης: Τιτή Μητσοπούλου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
