Στην πρόσφατη εμφάνισή του στο Happy Day, ο Λευτέρης Πανταζής άνοιξε την καρδιά του, μίλησε για τη νέα του σχέση με μια γυναίκα γύρω στα 30 και δε δίστασε να δηλώσει την επιθυμία του να γίνει ξανά πατέρας, στα 69 του. Ο ίδιος το περιέγραψε σαν μια σχέση που θυμίζει τη Madonna και τον χορευτή της: εκείνη του προσφέρει τη “δροσιά” της, κι εκείνος της μεταδίδει εμπειρία. Ένα είδος διαγενεακού mentoring με φόντο τον έρωτα.
«Δε με έχουν πάρει τα χρόνια. Θα κάνω παιδί. Δεν ξέρω πώς μου ήρθε αυτό το πράγμα», είπε με το χαρακτηριστικό του ύφος, προσθέτοντας ότι όλες οι γυναίκες που είχε ήθελαν παιδιά, κι ότι παραμένει ανοιχτός στη ζωή, τη συντροφικότητα και τις νέες εμπειρίες.
Και κάπου εκεί, αρχίζουν οι διχογνωμίες: Είναι μια αυθεντική δήλωση ζωής ή ένας φόβος απέναντι στο γήρας; Είναι δικαίωμα ή κρίση ηλικίας με… βιολογικά απόνερα;
Η ψυχολογική διάσταση του ageism (και των εσωτερικών μας κρίσεων)
Ζούμε σε μια εποχή που φαινομενικά «απελευθερώνει» τις ταυτότητες, τις σχέσεις και τα στερεότυπα. Ωστόσο, υπάρχει ένα αγκάθι που μένει πάντα κάπως ταμπού: η ηλικία. Και όχι η ηλικία γενικά. Η ηλικία ως παράγοντας κριτικής όταν ένας άνθρωπος 60+ ερωτεύεται, δηλώνει σεξουαλικά ενεργός ή εκφράζει επιθυμία για ένα νέο ξεκίνημα – ακόμη κι αν αυτό είναι ένα μωρό. Ο Πανταζής δεν είναι ο μόνος: Από τον Al Pacino και τον De Niro μέχρι Έλληνες επιχειρηματίες ή πολιτικά πρόσωπα, έχουμε συνηθίσει να ακούμε για άντρες μεγάλης ηλικίας που γίνονται μπαμπάδες ή συνάπτουν σχέσεις με πολύ νεότερες γυναίκες. Κι όμως, κάθε φορά το “ενδόμυχο” φρύδι μας σηκώνεται.
Κι εδώ μπαίνει το ageism, όχι μόνο ως κοινωνικό φαινόμενο, αλλά και ως ψυχολογικός καθρέφτης των δικών μας ανασφαλειών. Γιατί μας ενοχλεί τόσο πολύ όταν κάποιος θέλει να ζήσει σαν να μην υπάρχει ρολόι; Γιατί σπεύδουμε να χαρακτηρίσουμε «γελοίο», «ανώριμο» ή «παράταιρο» έναν άνθρωπο που απλώς αρνείται να γεράσει, όπως εμείς θεωρούμε “σωστό”;
Σχέσεις με μεγάλη διαφορά ηλικίας: Πότε έγινε απλώς άβολο;
Αν μια 30χρονη ερωτευτεί έναν 69χρονο, πρέπει οπωσδήποτε να είναι για τα λεφτά; Κι αν εκείνος θέλει παιδί, είναι εγωιστικό ή απλώς υπαρξιακό;
Η κοινωνία απαντά πιο εύκολα όταν πρόκειται για γυναίκες (“θέλει να γίνει μάνα στα 48, τι το θυμήθηκε τώρα;”) ή για άντρες (“θέλει να αποδείξει ότι ακόμα το ‘χει”). Η ουσία είναι πως τέτοιες σχέσεις συχνά προκαλούν άβολα συναισθήματα στους παρατηρητές – όχι απαραίτητα στους πρωταγωνιστές. Και αυτό είναι το πιο άβολο από όλα: το ότι δεν είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε πως το “θέλω” ενός άλλου ανθρώπου δε μας αφορά, αν δε μας επηρεάζει.
Ένα παιδί στα 70; Ναι, αλλά…
Η επιθυμία για πατρότητα (ή μητρότητα) σε προχωρημένη ηλικία είναι ένα πολύπλοκο ζήτημα. Δεν είναι τόσο απλό όσο ένα “δικαίωμά μου είναι” – αλλά ούτε και τόσο κατακριτέο όσο παρουσιάζεται. Η ηθική ερώτηση δεν είναι «μπορεί να το κάνει;» αλλά: «θα μεγαλώσει το παιδί με ασφάλεια;». Στην τελική, δεν έχει σημασία ποιος είναι ο πατέρας ή η μάνα. Σημασία έχει αν είναι παρών, ενεργός και ψυχικά ώριμος. Αν ο Πανταζής νιώθει έτοιμος να αναλάβει αυτό τον ρόλο ξανά, ποιοι είμαστε εμείς που θα του πούμε όχι;
