Αδρεναλίνη· πρωταγωνιστής σε εξαρτητικές σχέσεις

Έρευνες έχουν δείξει ότι το 5-10% του πληθυσμού εμφανίζει εθισμό στον έρωτα, ενώ αρκετοί ερευνητές διαχωρίζουν τις ερωτικές σχέσεις σε ώριμες και ανώριμες, με τις ώριμες να περιλαμβάνουν συναισθηματικό δόσιμο, κάλυψη των αναγκών του συντρόφου, ρομαντισμό και συντροφικότητα. Αυτή η μορφή έρωτα δίνει την ευκαιρία στους συντρόφους να εξελιχθούν και να αναπτυχθούν σαν προσωπικότητες. Από την άλλη μεριά, η ανώριμη σχέση περιλαμβάνει την άσκηση εξουσίας του ενός προς τον άλλον, την κτητικότητα, την προστασία και την παρεμβατικότητα, δημιουργώντας ένα νοσηρό περιβάλλον για τους δύο συντρόφους.

Να ξεκινήσουμε λέγοντας ότι στη δεύτερη περίπτωση πρόκειται για έναν έρωτα ή καλύτερα μια σχέση εξάρτησης. Συγκεκριμένα όταν κάποιος είναι εξαρτημένος από ένα άλλο άτομο δεν μπορεί με τίποτα να ζήσει ευτυχισμένος χωρίς αυτό ή να περάσει καλά μακριά του. Πρόκειται για σχέσεις οι οποίες δημιουργούν ενοχές, εντάσεις και αρκετά συχνά εμφανίζεται και κακομεταχείριση. Δεν υπάρχει προσωπικός χώρος και χρόνος για τον έναν (συνήθως) από τους δύο συντρόφους και μάλιστα όταν ζητείται κάτι τέτοιο, αυτό ερμηνεύεται ως απόρριψη. Το εξαρτημένο άτομο έχοντας χαμηλή αυτοεκτίμηση, πεπεισμένο ότι δεν αξίζει, αισθάνεται συνεχώς απόρριψη ανεξαρτήτου ερεθίσματος από τον σύντροφό του, που οποιαδήποτε και αν είναι η εκάστοτε συμπεριφορά του, πιστεύει ότι δεν τον αγαπάει πραγματικά.

Άλλοι άνθρωποι (σε σχέση ή όχι) μονίμως δηλώνουν ότι «τρέχουν», ότι έχουν ασφυκτικά γεμάτο πρόγραμμα, ενώ όταν τα πράγματα χαλαρώνουν λίγο, τα επαναπρογραμματίζουν ώστε να γίνουν και πάλι πιεστικά! Άλλους θα τους δεις να έχουν δραματικές συγκρούσεις με τα οικεία τους πρόσωπα, με τους φίλους τους, την οικογένειά τους, με τους συναδέλφους τους. Έχουν συχνά εκρήξεις θυμού, δε διστάζουν να κάνουν επίδειξη νεύρων και απολαμβάνουν να δημιουργούν δράματα και εντάσεις χωρίς λόγο. Και φυσικά όλοι έχουμε στο μυαλό μας εργαζόμενους ή φοιτητές, οι οποίοι ξεκινούν μια εργασία κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή. Θα τους δεις να ξενυχτούν τα τελευταία βράδια πριν την παράδοση, να κοπιάζουν και να χρησιμοποιήσουν όλο το ψυχικό τους σθένος για να τα βγάλουν πέρα.

Όλοι αυτοί οι άνθρωποι έχουν ένα κοινό: συνειδητά ή ασυνείδητα είναι εθισμένοι στην αδρεναλίνη, άλλοι με πιο ήπιο και όχι τόσο οφθαλμοφανή τρόπο και άλλοι με τρόπο χαρακτηριστικό και έντονο. Όλοι έχουν την αίσθηση ότι τα καταφέρνουν καλύτερα όταν στρεσάρονται και ως εκ τούτου επιζητούν το στρες και την ένταση στη ζωή τους μέσα από «δημιουργικές» κρίσεις και δράματα. Με αυτό τον τρόπο πυροδοτούν τον φυσιολογικό μηχανισμό αντίδρασης στρες του σώματος, περιμένοντας να αισθανθούν την αδρεναλίνη στις φλέβες τους.

Με άλλα λόγια οι «εθισμένοι στην αδρεναλίνη» είναι συνήθως άνθρωποι που προτιμούν επικίνδυνες δραστηριότητες που ανεβάζουν τα επίπεδα της τους στα ύψη. Αν το δούμε και από τη βιολογική σκοπιά, προτιμούν δραστηριότητες που διεγείρουν τα επινεφρίδια, αδένες υπεύθυνους για την παραγωγή διαφόρων ορμονών (όπως η κορτιζόλη), οι οποίες προκαλούν μια αντίδραση στον οργανισμό μας, γνωστή ως «αντίδραση μάχης ή φυγής». Η αντίδραση αυτή περιλαμβάνει υπερδιέγερση, αυξημένη ροή αίματος, υψηλό καρδιακό παλμό και αυξημένη φυσική απόδοση, κάτι το οποίο οι εθισμένοι στην αδρεναλίνη βρίσκουν ευχάριστο και τονωτικό για την ψυχή και το σώμα τους. Αν λοιπόν κι εσύ κάνεις μπάντζι-τζάμπινγκ, πτώσεις με αλεξίπτωτο, αν σ’ αρέσουν τα πολύ γρήρορα αυτοκίνητα, αν είσαι εξαρτημένος από μία σχέση ή έχεις έντονους καβγάδες με το ταίρι σου τη μια και την άλλη είστε πιο αγαπημένοι από ποτέ, τότε ανήκεις μάλλον κι εσύ σε αυτήν την κατηγορία.

Κι αν τώρα αναρωτιέσαι, γιατί να επιζητά κάποιος τέτοια διέγερση στη ζωή του, οι ψυχολόγοι ισχυρίζονται ότι αυτές οι συμπεριφορές έχουν πιθανότατα σχέση με λειτουργίες των νευροδιαβιβαστών του ανθρώπινου εγκεφάλου, οι οποίες είναι παρόμοιες με την επίδραση που έχουν οι ουσίες στον εγκέφαλο. Μάλιστα, ο ερευνητής Υοder, το 1990, υποστήριξε ότι ο εθισμός στον έρωτα μπορεί να είναι ένα υποκατάστατο για ανθρώπους που κάνουν χρήση ουσιών.

Αν πάλι επιστρέψουμε στις εξαρτητικές σχέσεις, κάποιοι ισχυρίζονται ότι αυτές μπορεί να δημιουργηθούν, εάν ο ένας από τους δύο συντρόφους αντιμετωπίζει «Εξαρτητική Διαταραχή Προσωπικότητας», δηλαδή μια διαταραχή προσωπικότητας, η οποία έχει ως κύρια χαρακτηριστικά το άγχος και τον φόβο και στην οποία το άτομο χαρακτηρίζεται από μια έντονη διαρκή ανάγκη να βρίσκεται υπό την φροντίδα «σημαντικών άλλων» και παράλληλα υπό τον φόβο μήπως εγκαταλειφθεί από τους σημαντικούς ανθρώπους της ζωής του. Έτσι, προσκολλάται σε έναν «σημαντικό άλλο», υποτάσσεσαι στις απαιτήσεις του και κάνει πράγματα δυσάρεστα προς το ίδιο προκειμένου να μη χάσει τη φροντίδα του. Σε αυτό το σημείο να πούμε ότι αυτή η διαταραχή συναντάται το ίδιο συχνά και στα δύο φύλα και θεωρείται η πιο συχνή διαταραχή προσωπικότητας(!).

Σίγουρα δε σημαίνει πως κάθε δραστήριο άτομο ή κάθε άτομο που αντιμετωπίζει μια κρίση είναι εθισμένο στην αδρεναλίνη, αφού συχνά πρόκειται για καταστάσεις βγαλμένες από τη ζωή. Ωστόσο, όταν φαίνεται ότι κάποιος μονίμως ζει την πραγματικότητά του υπό συνθήκες στρες, τις οποίες μάλιστα δημιουργεί ο ίδιος για τον ίδιο του τον εαυτό, τότε ίσως ο ένοχος να είναι η αγάπη και η εξάρτηση για αυτή τη μυστήρια και μαγική για κάποιους ορμόνη, την αδρεναλίνη.