Αυτοματοποίηση: Ο τρόπος για να κόψεις τις κακές σου συνήθειες

Μοιράσου το:

Lights On?

Οι ψυχολόγοι αναγνωρίζουν ότι η σκέψη μας λειτουργεί σε δύο επίπεδα, σε συνειδητό επίπεδο και σε ένα ασυνείδητο ή αυτόματο επίπεδο.

Γενικά, τα ερευνητικά ευρήματα συμφωνούν ότι η συνειδητή λήψη αποφάσεων καθοδηγείται από το μέρος του εγκεφάλου που ονομάζεται εγκεφαλικός φλοιός, ενώ τα μέρη του εγκεφάλου μας τα οποία λειτουργούν χωρίς συνειδητή σκέψη (αυτόματα), είναι τα τμήματα του υποφλοιού. Αυτά περιλαμβάνουν το σύστημα των βασικών γαγγλίων και την παρεγκεφαλίδα, τα οποία αλληλεπιδρούν με εγκεφαλικά νευρωνικά δίκτυα για να βελτιστοποιήσουν εγκεφαλικές λειτουργίες που συμβαίνουν αυτόματα, δηλαδή χωρίς να χρησιμοποιούμε πολλή συνειδητή σκέψη.

Αλλά ας το πάρουμε λίγο από την αρχή και ας δούμε αναλυτικότερα τι είναι αυτή η περιβόητη «αυτοματοποίηση». Αρχικά, κατά τα πρώτα στάδια της ζωής μας, οι διάφορες δεξιότητες που μαθαίνουμε (δέσιμο κορδονιών, διάβασμα, ποδήλατο) είναι συχνά περισσότερο αυτόματες και λιγότερο κοντά στη συνειδητή μας επίγνωση, σε σύγκριση με αυτές που αποκτούμε στα μετέπειτα στάδια της ζωής μας. Επίσης, σε γενικές γραμμές, οι δεξιότητες της καθημερινότητας που έχουν αποκτηθεί πιο πρόσφατα, είναι λιγότερο αυτόματες. Έτσι, η διαδικασία μέσω της οποίας μιας δεξιότητα μετατρέπεται από ολοκληρωτικά συνειδητή σε σχετικά αυτόματη ονομάζεται αυτοματοποίηση. Βεβαίως, πρόκειται για μια διαδικασία βασισμένη ολοκληρωτικά στην εξάσκηση, αφού μέσω αυτής οι μαθημένες πλέον διαδικασίες γίνονται αυτόματα.

Μεγάλο ενδιαφέρον προκαλεί μια μεγάλη έρευνα που έγινε, η οποία συνδέει την αυτοματοποίηση με τη διακοπή κακών συνηθειών και την υιοθέτηση νέων, καλύτερων. Όλοι γνωρίζουμε ότι η ενθάρρυνση των ανθρώπων να κόψουν κάποιες κακές συνήθειες και να κάνουν πιο υγιεινές επιλογές αποτελεί μια απαιτητική υπόθεση τόσο για τους ίδιους όσο και για τους ειδικούς. Ωστόσο, μετά από την ανάλυση των Beshears και Kosowsky (2020), η οποία συγκέντρωσε δεδομένα για το ποια είδη παροτρύνσεων τείνουν να έχουν επιτυχία, βρήκε ότι οι παροτρύνσεις που περιλαμβάνουν αυτοματοποίηση είναι πιο αποτελεσματικές εν συγκρίσει με αυτές που δεν περιλαμβάνουν.

Ο ιδανικότερος λοιπόν τρόπος να παροτρύνουμε τον εαυτό μας να κόψει μια κακή συνήθεια και να κάνει καλύτερες επιλογές, δεν είναι άλλος από την υιοθέτηση μιας νέας συνήθειας, η οποία θα γίνεται αυτοματοποιημένα.

Με πιο απλά λόγια, δεν είναι απαραίτητο -όπως οι περισσότεροι θεωρούμε- να εστιάζουμε σχεδόν εμμονικά στη δύναμη της θέλησης και στην αυτοπειθαρχία, οι οποίες τις περισσότερες φορές μας εξαντλούν ψυχολογικά και μας ωθούν στην αιώνια εξάρτησή μας από μια βλαβερή μας συνήθεια.

Ίσως, διαβάζοντας για όλα αυτά περί διπλών επιπέδων συνείδησης του μυαλού (αυτόματο επίπεδο και συνειδητό επίπεδο), να αναρωτιέσαι κι εσύ, αν αυτά άραγε σχετίζονται με τις συναισθηματικές μας αντιδράσεις. Η απάντηση εδώ είναι ότι υπάρχει συσχέτιση, δεδομένου ότι έχει διαπιστωθεί ότι πολλές από τις αρνητικές μας σκέψεις λειτουργούν αυτοματοποιημένα.

Οι αρνητικές σκέψεις λοιπόν συχνά κυριαρχούν μες στη μέρα μας, επιβάλλοντας μια σκληρή αξιολόγηση των ικανοτήτων μας, των αδυναμιών μας ή κάνοντάς μας να δρούμε επιφυλακτικά και φοβισμένα. Είναι σκέψεις που έρχονται στο προσκήνιο αυτόματα, μειώνοντας δυστυχώς την αυτοεκτίμηση και την αυτοεικόνα μας.

Βέβαια, υπάρχουν και αρνητικές σκέψεις, οι οποίες είναι προϊόντα της συνειδητής μας επίγνωσης, του μηρυκασμού των προβλημάτων, των ατελειών ή των αποτυχιών μας. Μάλλον πρόκειται περισσότερο για σκέψεις που προκύπτουν συχνά από τον εσωτερικό διάλογο που έχουμε με τον εαυτό μας κατά τη διάρκεια της ημέρας.