Επιστολή σε έναν αντιεμβολιαστή

Αγαπητ@ αντιεμβολιαστ@,

ναι, σε σένα απευθύνομαι. Καταλαβαίνω ότι είναι φορές που δε δέχεσαι την προσφώνηση γιατί σε υποτιμά- θεωρείς. Σε βάζει στο ίδιο σακί με όλους εκείνους που διαφωνούν για να διαφωνήσουν. Στην ίδια κατηγορία με όσους ψάχνουν αν κολλάνε κουτάλια στο μπράτσο στο σημείο του εμβολιασμού, αν μπήκε τσιπάκι ή αν τους παρακολουθούν. Δεν είσαι ψεκασμένος antivax εσύ. Είσαι απλώς σκεπτόμενος και το έχεις ψάξει πολύ το θέμα. Δε θες να αφήσεις στην τύχη της την υγεία σου, ούτε προτίθεσαι να γίνεις πιόνι στη σκακιέρα των ισχυρών, λες. Σύμφωνοι. Αναδιατυπώνω την προσφώνηση και το πάμε από την αρχή, λοιπόν.

Αγαπητ@ σκεπτικ@ και ψαγμέν@ για τα εμβόλια,

Αρχικά να τονίσω ότι έρχομαι με διαθέσεις ειρηνικές και με απόλυτη πρόθεση να γίνω ξεκάθαρη κι άκρως αναλυτική και κατατοπιστική. Βασικός στόχος της επιστολής είναι να συνεννοηθούμε, ακόμα κι αν συμφωνήσουμε ότι διαφωνούμε. Δεν περιμένει κανείς αυτή την επιστολή για να γίνει κατανοητό ότι τα εμβόλια είναι ένα από τα πιο βασικά ανθρώπινα επιτεύγματα των τελευταίων αιώνων. Ούτε ότι χωρίς αυτά δε θα είχαμε πιθανόν το πλεονέκτημα αυτής της ανοιχτής συζήτησης, αφού πλησιάζοντας ή ξεπερνώντας το προσδόκιμο ζωής των προ εμβολίων εποχών, στατιστικά πιθανότερο είναι να μη ζούσαμε τώρα παρά να συζητούσαμε. Αυτά είναι τόσο αυταπόδεικτα που αρκεί κανείς να ανατρέξει στο κοντινό παρελθόν και θα εντοπίσει τις διαφορές με τα ίδια του τα μάτια.

Κι αν δε θέλει κάποιος να πάει το παρελθόν, ή αν προσπαθεί να το ξεχάσει ή να το υποβαθμίσει λέγοντας επιχειρήματα τύπου «τότε ήταν άλλες οι συνθήκες», δυστυχώς και πάλι υπάρχει λύση. Και λέω δυστυχώς, γιατί αυτή η λύση κοστίζει ανθρώπινες ζωές. Αρκεί, λοιπόν, να κοιτάξει τι συμβαίνει στα αναπτυσσόμενα κράτη και στους πληθυσμούς που δεν έχουν πρόσβαση στα εμβόλια. Τα παιδιά που χάνονται, τους ανθρώπους που χάνουν μέλη κι όργανα, τους νέους που χάνουν τη ζωή τους. Αρκεί να δει κανείς τι συμβαίνει με τις μεταδοτικές νόσους για τις οποίες δεν έχουμε ακόμα εμβόλια.

Θα αρκούσε, να δει κανείς την αγωνία στα μάτια όσων μολύνονται και στη συνέχεια νοσούν, από κάτι που είναι πολύ πιθανό να τους αφανίσει, για να καταλάβει ότι πρέπει να αγωνιστεί για τη δυνατότητα να σωθούν όσοι περισσότεροι γίνεται. Και τα εμβόλια είναι, αναμφίβολα, ο νούμερο ένα τρόπος που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να κερδηθεί αυτός ο αγώνας. Κι αυτό συμβαίνει, όχι γιατί το λέω εγώ ή γιατί δεν το πιστεύεις εσύ. Αυτό συμβαίνει γιατί πέρα από το τι λέω εγώ και το τι πιστεύεις εσύ, είναι τα εμβόλια ο λόγος που η ευλογιά δεν τερματίζει ζωές μαζικά γιατί εξαλείφθηκε. Είναι τα εμβόλια ο λόγος που η πολιομυελίτιδα –που έχει περιοριστεί σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα σε δύο χώρες- δε σαρώνει στο πέρασμά της αφήνοντας άτομα χωρίς πόδια. Είναι τα εμβόλια ο λόγος που όλο και λιγότερα μωρά καταλήγουν στην εντατική από κοκκύτη.

Αλήθεια, έχεις ακούσει μωρό με κοκκύτη να βήχει; Έχεις δει άτομα που τυφλώθηκαν ή παραμορφώθηκαν μετά από ευλογιά; Ξέρεις πόσο ενοχλητική και περιοριστική είναι μια παράλυση, ένα πόδι που δεν αναπτύχθηκε σωστά, μετά από πολιομυελίτιδα; Ευτυχώς δε χρειάζεται να το ξέρεις. Φρόντισε, όμως, να μην το πάθει και κανείς άλλος. Και ο κύριος τρόπος για να το κάνεις είναι τα εμβόλια.

Κι αν όλα αυτά δεν κάνουν την αξία των εμβολίων αυταπόδεικτη στα δικά σου μάτια, ας συμφωνήσουμε τουλάχιστον στο εξής. Η στροφή κατά των εμβολίων είναι πολύ εμπορική, πουλάει πολύ, είναι trend και τάση, όπως θέλει καθένας να το ονομάσει τελοσπάντων. Να συμφωνήσουμε ότι για κάθε κλικ σε άρθρο, έρευνα, ακόμα κι απλή αναφορά στη λέξη εμβόλιο μπορεί για το ειδησεογραφικό- ή μη site- να συνεπάγονται κάποιες χιλιάδες νέοι ακόλουθοι, πολύ περισσότερο όταν γίνει αναφορά στις παρενέργειες. Τα ποσοστά εκτινάσσονται, δε, όταν συζητάμε για εμβόλια -παρενέργειες- πανδημία.

Κι αφού συμφωνήσουμε σε αυτά, να αναλογιστείς αν, τελικά, είσαι ψαγμένος ή απλώς τσιμπάς το τεράστιο δόλωμα της, κατ’ ευφημισμό, απεριόριστης κι αμερόληπτης ροής πληροφόρησης. Μήπως, τελικά, οι προτιμήσεις σου σε οδηγούν σε αυτά που θες- μπορείς- επιλέγεις να διαβάσεις; Μήπως, συνειδητά ή όχι, καταλήγεις να ανακυκλώνεις τις απόψεις που εξαρχής πιστεύεις κι αυτό που νομίζεις για έρευνα είναι απλώς τα άρθρα που ο αλγόριθμος σού πετάει με βάση τις αναζητήσεις σου και τον προσανατολισμό αυτών που ήδη έψαχνες; Λέω… Μήπως δεν το έχεις μελετήσει και τόσο το θέμα τελικά;

Ας πούμε, από ποιο επίσημο επιστημονικό περιοδικό ήταν η τελευταία έρευνα που διάβασες; Την αυτούσια λέω, τη δημοσιευμένη. Όχι τα υποτμήματα και τις σκόρπιες προτάσεις που έβαλαν σε πλαίσιο και με μεγάλα γράμματα και τα διάβασες τμηματικά κι αποκομμένα και μετά θεώρησες ότι σχημάτισες κι άποψη. Θα μου επιτρέψεις να σε ενημερώσω ότι δε διαβάζονται έτσι οι έρευνες.

Και για να το εξηγήσω αυτό ακόμα πιο πολύ, ας το δούμε μαζί αναλυτικά. Το να κατανοήσει κανείς τον τρόπο επιλογής των ατόμων που συμμετείχαν, πώς ορίστηκε η ομάδα ελέγχου, πώς και γιατί κάποιοι εξαιρέθηκαν, ποια μέθοδος χρησιμοποιήθηκε, ποιο στατιστικό μοντέλο και με ποιο τρόπο, ποια αποτελέσματα προέκυψαν, πώς ερμηνεύτηκαν τα αποτελέσματα και ποια συμπεράσματα προέκυψαν, θέλει όχι μόνο εξάσκηση αλλά και κατάλληλη εκπαίδευση. Να σου πω την αλήθεια, ακόμα κι ολόκληρη την έρευνα να διαβάσει κάποιος, δεν είναι σίγουρο ότι θα μπορέσει να δώσει απαντήσεις. Γιατί αυτή η εκπαίδευση είναι τόσο πολυετής κι εξειδικευμένη, που είναι απίθανο να την έχουν όλοι. Η μελέτη, ανάλυση και κατανόηση μιας έρευνας εξάλλου, απαιτεί όχι μόνο εντατική εκπαίδευση, αλλά και πολλές ώρες τριβής με το αντικείμενο. Όπως θα κατάλαβες ήδη, λοιπόν, είναι πρακτικά αδύνατο να κατακτηθεί αυτό μέσω ανάγνωσης άρθρων στο διαδίκτυο.

Φυσικά η γνώση είναι για να μοιράζεται και εννοείται ότι δεν μπορούμε να τα ξέρουμε όλοι όλα. Ζούμε στην εποχή της εξειδίκευσης κι αυτό είναι γνωστό. Χρειάζεται, όμως, να επιλέγουμε με τεράστια προσοχή τις πηγές μας. Όχι! Εκείνος ο γνωστός σου που έχει σπουδάσει πυρηνική φυσική δεν μπορεί να σου πει για τα εμβόλια.  Όχι, ούτε ο γιος του φίλου σου που σπουδάζει με υποτροφία στο Harvard. Αρχιτεκτονική σπουδάζει το παλικάρι και συμμετέχει σε ένα project και καθόλου ειδικός δεν είναι, άρα δεν μπορεί να σου πει για τα εμβόλια. Και γενικά κανένας άνθρωπος που δεν έχει μπει ποτέ σε εργαστήριο και δεν τα έχει μελετήσει μπορεί.

Και μη με ρωτήσεις πώς έγινε γιατρός, φαρμακοποιός, βοηθός φαρμακοποιού, βοηθός εργαστηρίων ή τραυματιοφορέας κ.ο.κ. Γιατί για να σου απαντήσω θα πρέπει να ξέρουμε το πρόγραμμα σπουδών της κάθε σχολής. Αλήθεια, εσύ το ξέρεις; Σε κάθε περίπτωση κι όπως όλοι γνωρίζουμε, το πρόγραμμα σπουδών της κάθε σχολής δε συνεπάγεται ότι όλοι γίνονται ειδικοί σε όλα. Θα στο πω αλλιώς, το ότι στη σχολή έχω δει παρασκευάσματα σε μικροσκόπιο, δε σημαίνει ότι σε υποψία κακοήθειας μπορώ να αποφασίσω αν αυτό που έχει ο ασθενής είναι καρκινωματώδης ή καλοήθης βλάβη, παρά μόνο αν μετέπειτα έγινα Κυτταρολόγος. Σπούδασα, δηλαδή, παραπάνω κι εξειδικεύτηκα σε αυτό. Άσε που για μερικές από τις ιδιότητες δεν υπάρχει προϋπόθεση αποφοίτησης από κάποια σχολή. Το ξέρεις φαντάζομαι ότι δεν υπάρχει σχολή τραυματιοφορέων, όπως ξέρεις ότι η παρουσία ενός ανθρώπου στο νοσοκομείο δεν τον κάνει γιατρό. Γιατί όταν έχεις πυρετό πας στο γιατρό κι όταν χρειάζεται κάποιος αγαπημένος σου χειρουργείο ψάχνεις τον καλύτερο και τον πιο ειδικό, όχι κάποιον που απλώς είναι στο Νοσοκομείο. Λέω εγώ τώρα.

Αυτά σχετικά με την αξία των εμβολίων και τις πηγές πληροφόρησής σου. Γιατί αυτό που διαβάζει κανείς αυτό και θα μάθει. Οπότε, καλύτερα να μαθαίνουμε από τις σωστές πηγές και να αξιολογούμε την πηγή της πληροφόρησης πριν υιοθετήσουμε την άποψη που πρεσβεύει.

Σε ένα τελευταίο κομμάτι θα αναφερθώ και δε θα μακρηγορήσω άλλο. Ξέρω ότι σε απασχολεί το περιεχόμενο ενός εμβολίου. Πώς φτιάχτηκε, τι είναι αυτά που έχει μέσα, τι θα γίνει όταν μπουν στον οργανισμό τώρα και στο μέλλον. Γνωρίζεις, πιστεύω, ότι όλα τα συστατικά των εμβολίων, όπως κι όλων των φαρμάκων, αναγράφονται στο φύλλο οδηγιών. Στο χαρτάκι δηλαδή που βρίσκεται μέσα στη συσκευασία. Το φύλλο οδηγιών, δε, βρίσκεται πλέον και στο διαδίκτυο. Άρα το ερώτημα για τα συστατικά απαντήθηκε.

Τώρα τι θα σου χρησιμεύσει να τα διαβάσεις όλα αυτά δεν ξέρω, αλλά εσύ μπορεί να τα γνωρίζεις οπότε πάω πάσο. Στην περίπτωση, πάντως, που θελήσεις να τα αναζητήσεις, να σου πω ότι πολλά από αυτά βρίσκονται στις λίστες επικινδυνότητας πιο χαμηλά ακόμα και από συστατικά που περιλαμβάνονται στο ψωμί του τοστ, τα δημητριακά κι άλλα συσκευασμένα τρόφιμα που συνεχίζεις να καταναλώνεις καθημερινά. Και λυπάμαι που χρειάζεται να το μάθεις από μένα, αλλά ούτε τα συστατικά του καφέ που παραγγέλνεις δεν τσεκάρεις. Για να μη μιλήσω για τα συμπληρώματα διατροφής που παίρνεις επειδή γυμνάζεσαι ή δίνεις στο παιδί σου γιατί δεν τρώει καλά ή παίρνεις πριν τις εξεταστικές για να αυξήσεις τη συγκέντρωσή σου.

Προσοχή εδώ. Δεν κρίνω γιατί τα παίρνεις. Απλώς λέω ότι δεν τα ελέγχεις. Όσο για το τι συμβαίνει στο οργανισμό άμεσα και στο απώτερο μέλλον, η ανοσολογική απάντηση είναι πολύπλοκη διαδικασία αλλά θα προσπαθήσω να την περιγράψω όσο πιο απλά και συνοπτικά γίνεται. Το σκεπτικό είναι ότι μέσω του εμβολίου, ένα στοιχείο του παθογόνου μικροοργανισμού εισέρχεται στον ανθρώπινο οργανισμό, εκείνος το αναγνωρίζει, οργανώνει άμυνα απέναντί του -κι όχι μόνο αυτό- αλλά το θυμάται κι αν το συναντήσει ξανά στο μέλλον ανακαλεί την άμυνα που είχε δημιουργήσει και το εξουδετερώνει άμεσα. Το κλειδί στο εγχείρημα είναι το συστατικό που εισάγεται, η επιλογή του οποίου γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να κινητοποιεί το ανοσοποιητικό, ενώ συγχρόνως δεν κάνει τον οργανισμό να νοσήσει.

Δε θα σε κουράσω άλλο. Ξέρω ότι διατηρείς επιφυλάξεις, ότι έχεις απορίες και διακατέχεσαι από αγωνίες. Και χρειάζεται να συζητιούνται. Αυτό που θέλω να συμφωνήσουμε ότι δεν πρέπει να συμβαίνει είναι οι αποφάσεις να παίρνονται όπως μας συμφέρει, να επηρεαζόμαστε από όσους μας λένε τα πράγματα όπως προτιμάμε, να κλείνουμε τα μάτια στην αλήθεια μπροστά μας και να ψάχνουμε συνωμοσίες πίσω από τις γραμμές. Πολύ περισσότερο όταν με τέτοιες πρακτικές βάζουμε σε κίνδυνο την υγεία μας, τη ζωή των αγαπημένων μας αλλά και την ασφάλεια των γύρω μας.

Σκέψου τα, ενημερώσου, πράξε αντίστοιχα. Ρώτησε και μάθε από κάποιον που ξέρει. Αλλά να είναι πραγματικό πρόσωπο, αξιόπιστο, διαβασμένο, αφοσιωμένο στην επιστήμη, με εξειδικευμένες γνώσεις πάνω στα εμβόλια. Όχι ένα όνομα που όταν κάνεις αναζήτηση μπορεί να μην υπάρχει ή να ανήκει σε κάποιον που απλώς έχει κάρτα εισόδου σε μια φαρμακευτική εταιρεία γιατί μεταφέρει τα υλικά για τα εργαστήρια. Οι γνώσεις μας είναι οι πηγές μας.

Με εκτίμηση,

Ε.Κ.