Μπορούν και οι φίλοι να απιστήσουν;

Τι θεωρείς εσύ απιστία; Ένα παράνομο φιλί; Ένα πονηρό άγγιγμα; Μια σειρά από μυστικές επιδείξεις ερωτικού ενδιαφέροντος ή την υλοποίηση μιας ακατανίκητης έλξης που προορίζεται για ένα άτομο που δεν είναι η σχέση σου;

Η εμπειρία μας και οι έρευνες έχουν δείξει πως ο κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται την έννοια της απιστίας με διαφορετικό τρόπο, σύμφωνα με τα βιώματα και τις ηθικές αρχές του. Ίσως, μάλιστα, ο ορισμός να αλλάζει ανάλογα με το άτομο που αφορά. Αν, για παράδειγμα, αφορά τον σύντροφό μας, μπορεί τα περιθώρια να στενεύουν, ενώ αν αφορά εμάς ανοίγουν διακριτικά.

Ο λόγος που οι περισσότεροι άνθρωποι χαρακτηρίζουν την απιστία ως κάτι το κατακριτέο, έγκειται κυρίως στην αναπόφευκτη σύνδεσή της με την προδοσία. Ένα ζευγάρι, που δηλώνει την ύπαρξη του έρωτά του και θέτει τους κανόνες που του αρμόζουν για να υπάρξει και να ευδοκιμήσει, πολλές φορές τείνει να πλήττεται από την αναπάντεχη παρουσία ενός τρίτου προσώπου, που μαγνητίζει το ενδιαφέρον ενός απ’ τους δυο και τον παρασύρει στην αθέτηση κάθε του υπόσχεσης προς τον άλλο.

Πηγή της όλης περιπέτειας; Η αλλαγή στα συναισθήματα ενός ατόμου, είτε εξαιτίας είτε εξ αφορμής της άφιξης κάποιου άλλου στη ζωή του. Ιστορία παλιά και χιλιοειπωμένη. Τραγική σε κάθε περίπτωση, ακόμα κι αν δικαιώνεται στο όνομα της αγάπης. Μα και αναγκαίο κακό, γενόμενο από τις ίδιες τις ανθρώπινες σχέσεις και τις ασταθείς φύσεις τους. Το γεγονός αυτό, βέβαια, ίσως να μας κάνει να αναρωτηθούμε αν το συγκεκριμένο φαινόμενο παρατηρείται και σε άλλου είδους ανθρώπινες σχέσεις, πέρα από τις ερωτικές. Σε επαγγελματικές, φιλικές ή ακόμα και συγγενικές. Θα μπορούσε, άραγε, η απιστία να υπάρξει παντού;

Ας πάρουμε μια φιλική σχέση για παράδειγμα. Μια αγαπημένη, μακροχρόνια φιλία -ή και μη- που έχει γερά θεμέλια και πολλές αναμνήσεις στο σεντούκι της. Ας μιλήσουμε για δύο ανθρώπους -καμία σημασία δεν παίζουν τα φύλα τους εδώ- που περνούν πολύ χρόνο μαζί, μοιράζονται γεύματα και μυστικά, ανέκδοτα και προβλήματα της καθημερινότητας. Δύο άτομα που, όταν αναφέρονται το ένα στο άλλο σε τρίτους, χρησιμοποιούν λέξεις όπως «κολλητός», «αδελφός», “partner in crime” κ.λπ..

Ας υποθέσουμε, τώρα, πως ένα από αυτά τα άτομα γνωρίζει ένα τρίτο. Ένα πολύ ενδιαφέρον πλάσμα με το οποίο ίσως να έχει πολλά κοινά, ή ίσως να θεωρεί εξαιρετικά αξιοθαύμαστο. Ξαφνικά, αρχίζει να περνάει πολύ χρόνο μαζί του. Να βγαίνουν για καφέ, να συζητούν για ώρες στο τηλέφωνο, να ανταλλάσσουν συμβουλές και ιστορίες και νέα και ρούχα ακόμα. Μέσα σε ένα μικρό χρονικό διάστημα μοιάζουν να περνούν υπερβολικά χρόνο μαζί, ίσως και περισσότερο απ’ ό,τι περνούν με άλλους ανθρώπους του κύκλου τους.

Και οι δύο περνούν υπέροχα, κι αυτό βγαίνει προς τα έξω, προς απογοήτευση του άλλου μέρους του πρώτου ζευγαριού που αναφέραμε. Στο σώμα ενός απομονωμένου πια ανθρώπου έχει φωλιάσει πια η αμφιβολία και η ανασφάλεια. Είναι δυνατόν ο «κολλητός» του να περνάει περισσότερο χρόνο με κάποιον άλλο παρά με τον ίδιο; Τι λάθος έκανε; Έπαψε πια να σημαίνει τόσα πολλά για αυτόν τον άνθρωπο;

Αίφνης, το νέο πρόσωπο του γίνεται απωθητικό. Δίχως να μπορεί να εξηγήσει τα πρωτοφανή συναισθήματα που τον διακατέχουν, ο άτυχος φίλος μας προσπαθεί να δείξει την αγανάκτησή του χωρίς να φανεί παρανοϊκός. Δεν είναι δα και σε σχέση με το φίλο του για να απαιτεί αποκλειστικότητα! Σωστά; Τότε, τι σόι πράγμα είναι αυτή η ακατανίκητη ζήλεια που τον έχει κατακτήσει; Από πού προέρχεται αυτή η μανιασμένη κτητικότητα που τον πικραίνει τόσο; Τι πρέπει να κάνει; Από πού να πιαστεί; Οφείλει να μιλήσει ή να σιωπήσει; Να μείνει ή να εξαφανιστεί; Να νιώσει προδομένος ή όχι;

Αν κάποιος φίλος σου έβρισκε ξαφνικά μια νέα παρέα, πώς θα ένιωθες; Θα το σύγκρινες με το να έβρισκε ο σύντροφός σου ένα νέο ερωτικό ενδιαφέρον; Ή μήπως αυτό που ξεχωρίζει τις δύο περιπτώσεις είναι η ύπαρξη της σαρκικής έλξης και επαφής;

Εάν το πάρουμε από μία καθαρά δίκαιη και λογική οπτική, η αλήθεια είναι πως κανένας άνθρωπος δε μας ανήκει. Ίσως κάποιοι άνθρωποι να είναι δεμένοι με εμάς μέσω των βιωμάτων μας ή των συναισθημάτων που νιώθουμε μεταξύ μας. Παρ’ ολ’ αυτά, όποια κι αν είναι η σύνδεσή μας μαζί τους, είναι παράλογο το να διεκδικούμε την κυριότητά τους, λες και είναι αντικείμενα.

Για να είμαστε πέρα για πέρα δίκαιοι και σωστοί, η απιστία αποτελεί πρόβλημα μονάχα όταν δύο άτομα έχουν συμφωνήσει να την αποκλείσουν ως επιλογή. Αν αυτή η συνεννόηση ικανοποιεί και τις δύο πλευρές, τότε η παραβίασή της ναι, είναι λάθος. Σε μία φιλία, όμως, κάτι τέτοιο θα ήταν τουλάχιστον τραβηγμένο, σωστά; Κι ο λόγος που μια φιλία ξεχωρίζει από μία ερωτική σχέση, σε αυτό το θέμα τουλάχιστον, είναι το γεγονός πως ο ίδιος ο λόγος δημιουργίας της, αλλά και η συντήρησή της, δεν ταυτίζεται πουθενά με τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά ενός ρομαντικού δεσμού.

Φίλους έχουμε πολλούς. Συντρόφους, ίσως, μοναδικούς. Όπως και να έχει, η κτητικότητα ποτέ δεν είναι υγιεινή. Γι’ αυτό και είναι καλό, όχι μόνο να θέτουμε τα όριά μας, αλλά και να τα προσαρμόζουμε, έτσι ώστε να κάνουν πράγματι καλό σε εμάς και τους γύρω μας.

Η ζωή μας είναι ένας απύθμενος ωκεανός από εμπειρίες και ευκαιρίες. Τα έχουν πει κι άλλοι πολύ πριν από μένα. Αν κάποια κατάσταση μας κάνει να νιώθουμε άβολα, φυσικά και οφείλουμε να το συζητήσουμε και να το διευθετήσουμε. Ας μην ξεχνάμε, όμως, πως κάποιες φορές δεν είναι και τόσο τραγικό το να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να κοιτάξουμε την εικόνα που έχουμε μπροστά μας από μακριά. Ίσως τα πράγματα να μην είναι και τόσο τραγικά όσο νομίζαμε. Κι αν πάλι είναι, τότε μπορούμε να κοιμηθούμε ήσυχοι, γνωρίζοντας πως το σύμπαν φρόντισε να καθαρίσει το τοπίο για χάρη μας.