Ορίζει όσα είσαι ένα ημισφαίριο του εγκεφάλου σου;

Υπάρχουν πιο πολλοί νευρώνες στον εγκέφαλό μας παρά αστέρια στον γαλαξία μας! Αναλογιζόμενοι αυτό, δεν είναι ν’ απορούμε που το θαύμα του ανθρώπινου εγκεφάλου δεν έχει εξιχνιαστεί πλήρως. Όλοι είμαστε εξοικειωμένοι με την ιδέα πως κάποια άτομα λειτουργούν κατά βάση με το δεξί ημισφαίριο και κάποια με το αριστερό. Ωστόσο τι ακριβώς υποστηρίζει αυτή η διάκριση και κατά πόσο ισχύει;

Οι άνθρωποι με επικρατούν το δεξί ημισφαίριο θεωρούνται καλλιτεχνικές φύσεις αφού η καλπάζουσα φαντασία τους έρχεται να συναντήσει τη δημιουργικότητά τους. Σκέφτονται ολιστικά, αφηρημένα και συνειρμικά, εστιάζοντας στη συνολική εικόνα κι όχι τόσο στις λεπτομέρειες. Οι παραστάσεις στο μυαλό τους είναι περισσότερο οπτικές (εικόνες) και σχετικά συγκεχυμένες, οπότε αντιμετωπίζουν δυσκολία στην ακριβή λεκτική έκφραση. Είναι οι άνθρωποι που θυμούνται πρόσωπα, όχι ονόματα. Έχουν καλή αντίληψη των μοτίβων και του χώρου καθώς κι ευαίσθητο μουσικό αυτί. Μέσα στο χάος του μυαλού ή και του δωματίου τους οι ιδεαλίστριες αυτές προσωπικότητες γεννούν πρωτότυπες ιδέες.

Απεναντίας, στους ανθρώπους που υπερισχύει το αριστερό ημισφαίριο, πρεσβεύει ο ρεαλισμός κι η αντικειμενικότητα. Με την οργάνωση, την μεθοδικότητα και την αναλυτική τους σκέψη επιτυγχάνουν σπουδαία πράγματα. Όντες εξαιρετικοί στους υπολογισμούς και με σύμμαχο τους τη λογική ζυγίζουν όλες τις παραμέτρους πριν λάβουν αποφάσεις. Ό,τι στερούνται λόγω της έλλειψης φαντασίας και προσαρμοστικότητάς τους, αναπληρώνεται απο την αφοπλιστική τους επιχειρηματολογία και τον άψογο χειρισμό του λόγου εν γένει.

Φυσικά, η διάκριση των ημισφαιρίων δε θα μπορούσε να μην επιδρά και στις ερωτικές σχέσεις. Όταν παρουσιάζονται προβλήματα, οι «αριστεροί» προτιμούν να κάνουν ένα βήμα πίσω και να εξετάζουν νηφάλιοι τα δεδομένα, ενώ οι «δεξιοί» ως πιο αστραπιαίοι και διαισθητικοί δρουν παρορμητικά. Η απρόβλεπτη φύση, η ακαταστασία και τα περίεργα ωράρια των δεύτερων μπορεί να ταράξουν τη σταθερότητα που αποζητούν οι πρώτοι. Όπως κι η έλλειψη αυθορμητισμού κι εκπλήξεων εκ μέρους των πρώτων να προκαλέσει πλήξη στους δεύτερους. Οι άνθρωποι που λειτουργούν με το δεξί ημισφαίριο ίσως κατηγορηθούν πως είναι drama queens ή στην κοσμάρα τους, ενώ αυτοί που λειτουργούν με το αριστερό ως ψυχροί και συγκρατημένοι. Τέλος, οι «δεξιοί» έχουν το χάρισμα να ψυχολογούν εύκολα το ταίρι τους, ωστόσο αυτή η εμπιστοσύνη στη διαίσθησή τους ίσως να τους κάνει να μην ακούν πραγματικά τον άλλον και να προσπαθούν ν’ αντικρούσουν κάθε επιχείρημά του χωρίς να ‘χουν σαφείς ενδείξεις για να υποστηρίξουν τις εικασίες τους.

Αν και αρκετοί άνθρωποι συγκεντρώνουν χαρακτηριστικά από τα παραπάνω ψυχολογικά προφίλ, τα τελευταία χρόνια αμφισβητείται έντονα η ισχύς αυτής της θεωρίας. Σε έρευνα με πάνω από 1000 συμμετέχοντες ηλικίας 7 έως 29 ετών, δε φάνηκε να υπερισχύει κάποιο ημισφαίριο. Με την τεχνική της λειτουργικής απεικόνισης μαγνητικού συντονισμού, αν κάποια πλευρά του εγκεφάλου των ατόμων λειτουργούσε περισσότερο σε κατάσταση ηρεμίας, χωρίς να εκτελούν κάποια δραστηριότητα, θα εμφανιζόταν πιο φωτεινή, κάτι που δεν παρατηρήθηκε να συμβαίνει.

Άρα πώς προέκυψε αυτή η ευρύτατα διαδεδομένη θεωρία; Ουσιαστικά, πρόκειται περί παρανόησης. Πυροδοτήθηκε το 1981, όταν ο Roger Sperry τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ για μια καινοτόμα ανακάλυψή του. Κατάφερε να ανακουφίσει ασθενείς που έπασχαν από σοβαρές επιληπτικές κρίσεις, κόβοντας τους το μεσολόβιο (δηλαδή τον σύνδεσμο, το κανάλι επικοινωνίας των δύο ημισφαιρίων). Οι άνθρωποι που είχαν υποβληθεί σε αυτή τη θεραπεία, δυσκολεύονταν παρά πολύ να ονομάσουν αντικείμενα που επεξεργαζόταν το δεξί τους ημισφαίριο, με αποτέλεσμα ο Sperry να συμπεράνει ότι για τη γλώσσα ευθύνεται κυρίως το αριστερό. Αυτό το πόρισμα όπως κι άλλα ανάλογα, τραβήχτηκαν από τα μαλλιά και κάπως έτσι καταλήξαμε στην εν λόγω δημοφιλή θεωρία.

Συνοψίζοντας, αυτό που μάλλον ισχύει είναι ότι στα ημισφαίρια γίνεται ένας καλοσχεδιασμένος «καταμερισμός εργασίας» . Το καθένα εξειδικεύεται σε κάτι και δραστηριοποιείται περισσότερο ανάλογα με την καταλληλότητα του στην εργασία που πρέπει να γίνει. Η κατανομή  αρμοδιοτήτων  συμβαίνει ώστε ν’ αποφεύγεται η σύγχυση κι η σπατάλη ενέργειας με την επεξεργασία παρόμοιων μοτίβων. Συνεπώς η ιδέα περί μόνιμης επικράτησης ενός εκ των δύο ημισφαιρίων δεν ισχύει, αφού συνεργάζονται στενά κι αλληλοσυμπληρώνονται ανταλλάσσοντας διαρκώς πληροφορίες. Ακόμα κι η γλώσσα για την οποία έχει αποδειχτεί πως υπεύθυνο είναι το αριστερό, δέχεται τις επιδράσεις και του δεξί καθώς αυτό αντιλαμβάνεται καλύτερα τον χρωματισμό της φωνής, τον τονισμό και το ρυθμό της, ολοκληρώνοντας τη συνολική εικόνα.

Δεν υπάρχει κανένας λόγος αυστηρής απολυτότητας ή τοποθέτησής μας σε πλευρές. Εξάλλου, τόσο στα μαθηματικά χρειάζεται μια δημιουργικότητα όσο και στα καλλιτεχνικά μια λογική. Κι ακόμα σημαντικότερα: Ο εγκέφαλός μας, οι δράσεις, οι μηχανισμοί, οι καλωδιώσεις και οι διασταυρώσεις του παραμένουν ακόμη ένα εξωφρενικά μπερδεμένο μυστήριο. Ίσως κι ευτυχώς.