Στις ανθρώπινες σχέσεις, δεν είναι μόνο οι πράξεις που καθορίζουν τη σύνδεση, αλλά και όλα εκείνα τα «αόρατα» νήματα που μας ενώνουν: η συναισθηματική επαφή, η κατανόηση, η ενεργή ακρόαση, η παρουσία. Όταν αυτά λείπουν, η σχέση δεν καταρρέει απαραίτητα με θόρυβο. Φθείρεται, όμως, σιωπηλά. Σαν να χάνεται λίγο-λίγο το οξυγόνο από έναν χώρο που μοιάζει ακόμα κατοικήσιμο.
Η συναισθηματική παραμέληση είναι από τις πιο ύπουλες μορφές φθοράς, γιατί δε συνοδεύεται απαραίτητα από εντάσεις ή συγκρούσεις. Δε χρειάζεται φωνές για να πονέσει. Και για πολλές γυναίκες, γίνεται η σιωπηλή αιτία που τις οδηγεί, αργά και σχεδόν αδιόρατα, στην απόφαση να αποχωρήσουν από μια σχέση ή έναν γάμο, ακόμα κι όταν δεν υπάρχει απιστία ή λεκτική κακοποίηση.
Η συναισθηματική παραμέληση αναφέρεται στην απουσία ανταπόκρισης στις συναισθηματικές ανάγκες ενός συντρόφου. Δε σχετίζεται με πράξεις επιθετικότητας ή βίας, αλλά με τη διαρκή έλλειψη ενδιαφέροντος, ενσυναίσθησης και συναισθηματικής παρουσίας. Συχνά εκδηλώνεται με την απουσία διαλόγου, την αδιαφορία για τις ανησυχίες ή τις ανάγκες του άλλου, την αποφυγή ουσιαστικών συζητήσεων και την ψυχρότητα στην καθημερινή επαφή. Μπορεί, επίσης, να περιλαμβάνει καταστάσεις όπως αδιαφορία απέναντι σε σημάδια συναισθηματικής πίεσης, έλλειψη προσοχής σε σημαντικά γεγονότα ή αλλαγές στη διάθεση, απουσία στήριξης σε δύσκολες στιγμές.
Σύμφωνα με άρθρο του Psychology Today, περίπου το 70% των διαζυγίων στις ΗΠΑ ξεκινούν από γυναίκες, με το ποσοστό να φτάνει το 90% ανάμεσα σε μορφωμένες γυναίκες. Ως κύριοι λόγοι, αναφέρονται η ανεκπλήρωτη συναισθηματική επαφή, οι άνισες προσδοκίες από την οικογενειακή και ερωτική ζωή, και η κουραστική, μη ανταποδοτική αντίληψη του συναισθηματικού φορτίου. Η κατάσταση στην Ευρώπη κυμαίνεται σε παρόμοια ποσοστά, και λίγο πιο χαμηλά. Με βάση 18.523 ζευγάρια, στην πιο μεγάλη μελέτη τέτοιου τύπου στη Νορβηγία, οι γυναικείες αξιολογήσεις δυσαρέσκειας στη σχέση ήταν ο ισχυρότερος δείκτης διάλυσής της.
Οι περισσότερες γυναίκες προσδίδουν μεγάλη σημασία στη συναισθηματική εγγύτητα μέσα σε μια σχέση. Αναζητούν τη σύνδεση, την κατανόηση και την επικοινωνία σε βάθος. Όταν αυτά τα στοιχεία απουσιάζουν, δημιουργείται ένα συναισθηματικό κενό που με τον καιρό γίνεται δυσβάσταχτο. Ακόμα και όταν η σχέση φαίνεται λειτουργική στην καθημερινότητα, η απουσία ουσιαστικής επικοινωνίας προκαλεί απογοήτευση, απομάκρυνση και τελικά διάλυση.
Πολλές γυναίκες που βιώνουν τέτοιες καταστάσεις περιγράφουν ότι αισθάνονται μόνες μέσα στη σχέση, αόρατες ή σαν να μη μετράνε. Αυτά τα συναισθήματα δεν εμφανίζονται από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά είναι αποτέλεσμα χρόνιας παραμέλησης που συχνά περνά απαρατήρητη ή υποβαθμίζεται. Σε αντίθεση με τις εκρηκτικές μορφές ρήξης, η συναισθηματική παραμέληση λειτουργεί υπόγεια. Δεν υπάρχουν αναγκαστικά εντάσεις ή καβγάδες. Το πρόβλημα συχνά καλύπτεται κάτω από την “κανονικότητα” της καθημερινότητας, κάτι που την καθιστά ακόμα πιο επικίνδυνη. Με τον καιρό, η σχέση μετατρέπεται σε μια μορφή συμβίωσης χωρίς ψυχική επαφή.
Η απομάκρυνση είναι σταδιακή. Μειώνονται τα αγγίγματα, οι βαθιές συζητήσεις εξαφανίζονται και κάθε μορφή συναισθηματικής ανταλλαγής αντικαθίσταται από τυπικές αλληλεπιδράσεις. Αυτή η κατάσταση μπορεί να διαρκέσει χρόνια, μέχρι η γυναίκα να φτάσει στο σημείο όπου ο χωρισμός μοιάζει με μόνη λύση για την προσωπική της ισορροπία.
Η γυναίκα που βιώνει χρόνια συναισθηματική παραμέληση αρχίζει να αμφιβάλλει για την προσωπική της αξία. Νιώθει ότι δεν έχει χώρο να εκφραστεί. Εσωτερικεύει την αδιαφορία ως απόρριψη. Μπορεί να αναζητήσει αλλού την κατανόηση που της λείπει. Η παραμέληση, μάλιστα, δε χρειάζεται να είναι έντονη ή εμφανής για να πληγώσει. Η σταδιακή αδιαφορία δημιουργεί ένα αίσθημα μοναξιάς, ακόμα και όταν υπάρχει φυσική παρουσία του συντρόφου.
Δεν είναι η αγάπη που λείπει πάντα· είναι η φροντίδα, η προσοχή, το “είμαι εδώ” στα απλά και τα δύσκολα. Οι γυναίκες, συχνά πιο συντονισμένες με τον συναισθηματικό παλμό μιας σχέσης, νιώθουν πρώτες το κενό όταν εκείνος ο παλμός σιγεί. Για να κρατήσει μια σχέση, δεν αρκεί η παρουσία στο χώρο. Χρειάζεται συναισθηματική διαθεσιμότητα, αυθεντικό ενδιαφέρον και καθημερινή υπενθύμιση ότι ο άλλος δεν είναι μόνος. Αυτό είναι το οξυγόνο της αγάπης. Χωρίς αυτό, ακόμα και οι πιο δυνατές ενώσεις μαραίνονται σιωπηλά.
Συντάκτης: Αγγελική Παπακωνσταντίνου
