Υπάρχουν χώρες που καταλαβαίνουν πως η τέχνη δεν είναι πολυτέλεια, είναι ανάγκη. Και υπάρχει κι η Ελλάδα, που ακόμη προσπαθεί να αποφασίσει αν ο ζωγράφος, ο μουσικός ή ο συγγραφέας κάνουν κανονική δουλειά. Την ίδια στιγμή, στην Ιρλανδία, η κυβέρνηση αποφάσισε να κάνει κάτι απλό και σχεδόν επαναστατικό: να πληρώνει τους καλλιτέχνες της για να δημιουργούν.
Ύστερα από μια τριετή πιλοτική εφαρμογή (2022–2025), όπου περίπου 2.000 καλλιτέχνες στην Ιρλανδία λάμβαναν 325 ευρώ την εβδομάδα για να αφιερωθούν αποκλειστικά στη δημιουργία τους, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι το πρόγραμμα γίνεται μόνιμο. Από τον Σεπτέμβριο του 2026, οι ίδιοι δημιουργοί –μουσικοί, εικαστικοί, συγγραφείς, σχεδιαστές και άλλοι επαγγελματίες του πολιτισμού– θα αμείβονται με 1.500 ευρώ τον μήνα, με πρόβλεψη επέκτασης σε ακόμη 200 άτομα, εφόσον εξασφαλιστεί επιπλέον χρηματοδότηση.
Και όχι, η κυβέρνηση δεν το έκανε απλώς για να δείξει ένα “φιλοκαλλιτεχνικό πρόσωπο”. Μια ανεξάρτητη αξιολόγηση απέδειξε πως η οικονομική αυτή ενίσχυση όχι μόνο αύξησε τη δραστηριότητα στις τέχνες, αλλά και αντιστάθμισε τα έξοδα μέσα από φορολογικά έσοδα και τη μείωση κοινωνικών επιδομάτων. Με λίγα λόγια, όταν επενδύεις στους καλλιτέχνες σου, η κοινωνία δε ζημιώνεται αλλά προοδεύει. Γιατί η τέχνη φέρνει έμπνευση, τουρισμό, και έσοδα.
Πολλοί από τους δημιουργούς που πήραν μέρος στο πιλοτικό πρόγραμμα ανέφεραν πως η οικονομική ενίσχυση αυτή άλλαξε ουσιαστικά την καθημερινότητά τους. Σύμφωνα με έκθεση της ιρλανδικής κυβέρνησης που δημοσιεύτηκε τον Μάιο, η πρωτοβουλία μείωσε το οικονομικό άγχος, άνοιξε δρόμους για επαγγελματική ανάπτυξη και βελτίωσε σημαντικά την ψυχική ευεξία των συμμετεχόντων. Ίσως γι’ αυτό η κυβέρνηση αποφάσισε να κάνει το “Βασικό Εισόδημα για τις Τέχνες” μόνιμο μέτρο από το 2026, εντάσσοντάς το στον ετήσιο προϋπολογισμό της.
Κι ύστερα, κοιτάς γύρω. Εδώ, οι καλλιτέχνες παλεύουν να επιβιώσουν ανάμεσα σε δεύτερες δουλειές, ανασφάλεια και την αιώνια ερώτηση “ωραία, αλλά από αυτό ζεις;”. Εδώ που κάθε μορφή τέχνης θεωρείται πολυτέλεια, όχι δικαίωμα. Εδώ, που οι καλλιτέχνες ψάχνουν “κάτι σταθερό” για να πληρώνουν τους λογαριασμούς τους. Που οι άνθρωποι που ζωγραφίζουν, γράφουν, τραγουδούν ή σκηνοθετούν αντιμετωπίζονται λες και κάνουν κάτι περιττό, ενώ στην πραγματικότητα είναι αυτοί που κρατούν ζωντανό το πιο ανθρώπινο κομμάτι μας.
Η Ιρλανδία έκανε κάτι απλό, σχεδόν επαναστατικό: επένδυσε στην ψυχή της κοινωνίας της. Είδε την τέχνη όχι σαν έξοδο, αλλά σαν οξυγόνο. Γιατί ένας δημιουργός που δεν παλεύει για το νοίκι, μπορεί να παλέψει για το φως. Δε χρειάζεται να τους εξαντλείς για να αποδείξεις ότι αγαπούν αυτό που κάνουν.
Συγχαρητήρια, λοιπόν, στην Ιρλανδία, σε μια χώρα που κατάλαβε κάτι βαθιά απλό και ουσιαστικό: πως η τέχνη δεν είναι πολυτέλεια, αλλά θεμέλιο πολιτισμού και προόδου. Με αυτή την απόφαση, δε στήριξε μόνο τους δημιουργούς της, αλλά έδειξε σε ολόκληρο τον κόσμο πως μια κοινωνία προοδεύει όταν δίνει χώρο στην έμπνευση. Γιατί η τέχνη δεν είναι απλώς χρώμα στους τοίχους ή νότες στον αέρα. Είναι ο τρόπος με τον οποίο ένα έθνος θυμάται, αισθάνεται, εξελίσσεται. Και η Ιρλανδία μόλις έκανε ένα βήμα προς το μέλλον· άντε και στα δικά μας.
Συντάκτης: Νικόλ Τ.
