Το άγχος είναι φυσιολογικό να υπάρχει σε κάποιο βαθμό στη ζωή μας. Μια υγιής δόση ανησυχίας μπορεί μερικές φορές να θεωρηθεί μέχρι και προστατευτική. Το άγχος μπορεί να σε προειδοποιήσει για κάποιο επερχόμενο κίνδυνο ή ακόμα και να σε κρατήσει μακριά απ’ αυτόν. Ο βαθμός όμως στον οποίο βιώνει καθένας το άγχος ποικίλει και οι εκδηλώσεις είναι διαφορετικές με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να προσδιορίσουμε τα επίπεδά του με ακρίβεια.
Πολλές φορές το άγχος είναι δύσκολο να το αντιληφθείς γιατί πρόκειται για μια επώδυνη συναισθηματική εμπειρία εσωτερικής δυσφορίας χωρίς ειδικό αντικείμενο. Είναι απροσδιόριστης προέλευσης σε αντιδιαστολή με τον φόβο που αποτελεί την αντίδραση προς κάτι υπαρκτό, προς εξωτερική απειλή. Αν έχει μια ασάφεια το άγχος είναι γιατί του λείπει αντικειμενικότητα, γιατί η έννοια της απειλής μπλέκεται με το υποκειμενικό, το πρακτικό, το συμβολικό, το φανταστικό. Όλα αυτά συνδυαστικά διαταράσσουν την ευεξία ενός ανθρώπου.
Το άγχος όμως δεν είναι τόσο μακριά όσο μοιάζει εκ πρώτης όψεως και πολλές φορές δεν μπορεί να μείνει ούτε έξω απ’ την πόρτα του σπιτιού σου. Η αγχώδης διαταραχή παύει να ‘ναι μακρινό θεωρητικό σενάριο και αφορά πλέον ένα μέλος της οικογένειάς σου. Στην περίπτωση αυτή καλείσαι -άλλες φορές με την επιθυμία του ίδιου του ατόμου και άλλες με δική σου πρωτοβουλία- να βοηθήσεις, να επικοινωνήσεις, να ενημερωθείς, να προσπαθήσεις να προστατέψεις τον δικό σου άνθρωπο.
Οι διαταραχές άγχους επηρεάζουν πάνω από το 18% του πληθυσμού κάθε χρόνο. Η αγχώδης διαταραχή καθίσταται η πιο κοινή ψυχική νόσος και είναι δύσκολο να προσδιοριστεί και να διαγνωστεί μ’ ένα μόνο σύνολο κριτηρίων. Το να βοηθήσεις ένα μέλος της οικογένειάς σου που πάσχει ξεκινά από την κατανόηση και την αναγνώριση των σημείων υπερβολικής ανησυχίας και συνεχίζεται με την εκμάθηση τρόπων, ώστε να στηρίξεις όσο περισσότερο μπορείς. Θα πρέπει λοιπόν να εκπαιδευτείς στο να είσαι όσο το δυνατόν περισσότερο υποστηρικτικός. Αυτή είναι και η αρχή στη δική σου προσπάθεια.
Διαταραχή άγχους και στη μέση εσύ που καλείσαι να παίξεις σημαντικό ρόλο για να βοηθήσεις το δικό σου άτομο να αισθανθεί πως δεν είναι μόνο κι έτσι να πάρει δύναμη. Παρ’ όλα αυτά, ενώ μπορεί να έχεις τις καλύτερες προθέσεις, υπάρχουν μερικά λάθη που κάνουν οι άνθρωποι προσπαθώντας να βοηθήσουν, τα οποία φέρνουν αντίθετα αποτέλεσμα.
Έρχεται το πρώτο ένστικτο που σε κάνει να προσπαθήσεις να διώξεις το άγχος του αγαπημένου σου προσώπου, λέγοντάς του να σταματήσει ν’ ανησυχεί. Προσπαθείς να πείσεις τον δικό σου άνθρωπο πως δεν υπάρχει τίποτα άξιο ανησυχίας και πως στην πραγματικότητα ασχολείται με μικροπράγματα. Το πρόβλημα όμως είναι ότι συχνά με τη συγκεκριμένη στάση δε γίνεται υποστηρικτικός. Αντίθετα η συμπεριφορά σου αντιμετωπίζεται ως κριτική και διάθεση σχολιασμού, ενώ το ότι εκφέρεις άποψη υποτιμώντας τη σημαντικότητα του προβλήματος που απασχολεί το μέλος της οικογένειάς σου προκαλεί στο συγκεκριμένο άτομο μεγαλύτερη νευρικότητα.
Αντ’ αυτού μπορείς να δοκιμάσεις να δείξεις πως είσαι πράγματι εκεί για τον άνθρωπό σου. Μπορείς να ρωτήσεις με ποιον τρόπο μπορείς να βοηθήσεις ή να πεις «δεν είσαι μόνος, είμαι κι εγώ εδώ», «μπορεί τώρα να φαίνεται δύσκολο όμως σίγουρα θα βρούμε πώς να το αντιμετωπίσουμε». Προσπάθησε να μην ελαχιστοποιήσεις ή να ακυρώσεις αυτό που νιώθει το πρόσωπο που έχεις απέναντί του. Προσπάθησε επίσης να μην προσπαθήσεις απλώς να λύσεις τα προβλήματά του. Τις περισσότερες φορές δεν είναι ότι δεν είναι έξυπνοι ή ικανοί να βρουν την άκρη στα διλήμματά τους. Απλώς κάτι τους κρατάει πίσω και στην πραγματικότητα χρειάζονται περισσότερο χρόνο σε συνδυασμό με υποστήριξη και υπομονή.
Ένας περίπατος και μια κουβέντα μπορεί να βοηθήσουν, ώστε το άτομο να ανοιχτεί και να φτάσετε μαζί στην πηγή του άγχους. Το βάδισμα από την άλλη, ως μορφή σωματικής άσκησης, ελαττώνει την ένταση και δημιουργεί αίσθημα ασφάλειας. Αν αυτό δεν είναι εφικτό, ελάττωσε τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος που προκαλούν ένταση στο άτομο ή είναι πιεστικά και στρεσογόνα και προσπάθησε να δημιουργήσεις συνθήκες ηρεμίας. Δώσε χώρο και χρόνο στον άνθρωπό σου να περιγράψει τι αισθάνεται και ν’ αναγνωρίσει το άγχος του.
Δεν μπορείς να κάνεις κάποιον να σταματήσει ν’ αναζητά επιβεβαίωση και να νιώθει περισσότερο βέβαιος αλλά μπορείς να τον κάνεις να εντοπίσει το στρες και να προσπαθήσει να το διαχειριστεί. Το να πεις σε κάποιον απλώς να μην ανησυχεί και πως όλα θα πάνε καλά δεν είναι ο ορθός τρόπος προσέγγισης. Εκείνη την ώρα το άτομο βλέπει κυρίως -αν όχι μόνο- την αρνητική πλευρά, νομίζει πως τα πράγματα θα καταρρεύσουν και έχει την τάση να εστιάζει στα αρνητικά σενάρια. Το θέμα είναι να προσπαθήσεις να καταρρίψεις τα δικά του επιχειρήματα και την πηγή του άγχους του κι όχι να προβάλεις τα δικά σου.
Οι ασκήσεις αργών και βαθιών αναπνοών, η επικέντρωση του βλέμματος σ’ ένα σημείο ή αντικείμενο στο δωμάτιο, η ακρόαση απαλής μουσικής σε ήρεμο περιβάλλον ή το να μοιραστείς κάτι που μπορεί να έχει λειτουργήσει θετικά σε σένα μπορούν να βοηθήσουν το άτομο να διαχειριστεί το άγχος του. Μην ξεχνάς ότι είναι σημαντικό ν’ αποφεύγεις να κρίνεις ή να ρίχνεις ευθύνες.
Αν αισθανθείς απογοήτευση, σταμάτα και πάρε μια βαθιά αναπνοή. Ο άνθρωπός σου πρέπει να καταλάβει ότι τον αγαπάς ακόμα κι όταν το άγχος του είναι στα ύψη του. Μην ξεχνάς ότι μπορεί να του προτείνεις να απευθυνθεί σε ειδικό αλλά στο τέλος της ημέρας δεν μπορείς να επιβάλλεις την παροχή βοήθειας.
Συντάκτης: Αναστάσιος Καλλίας
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
