Θέτουμε τα όριά μας εξαρχής

Σχεδόν όλες οι καταστάσεις στη ζωή μας προϋποθέτουν αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους. Είτε μιλάμε για συναισθήματα είτε για πρακτικούς τομείς, συνήθως έχουμε δίπλα μας –ή απέναντί μας– άλλα άτομα, τα οποία ως έναν βαθμό μας επηρεάζουν ψυχολογικά και στην πράξη. Το σημαντικό είναι, λοιπόν, να συνειδητοποιήσουμε εγκαίρως πως αυτό συμβαίνει στον βαθμό που εμείς το επιτρέπουμε.

Σπανίως βρίσκουμε στον δρόμο μας ανθρώπους με ενσυναίσθηση, έτοιμους να σεβαστούν τα όριά μας πριν χρειαστεί εμείς να τα θέσουμε καν. Συνήθως ο τρόπος που λειτουργούν –ασυναίσθητα ή μη– πολλοί εκεί έξω, απορρέει από το πόσο εμείς οι ίδιοι είμαστε ελαστικοί απέναντί τους. Όσο χώρο αφήνουμε μέσα μας και γύρω μας ακάλυπτο, τόσο εκείνοι απλώνονται, εκμεταλλευόμενοι το ότι δε βρίσκουν εμπόδια πουθενά.

Από τον αισθηματικό τομέα μέχρι τον οικογενειακό και τον επαγγελματικό, όσο δε μιλάει κανείς όλο και πιο έντονα τοποθετεί τον εαυτό του στη θέση του θύματος, μέχρι που στο τέλος επαναπαύεται κι ο ίδιος σε μια κατάσταση που ναι μεν τον πνίγει, αλλά είναι η μοναδική που έχει μάθει να διαχειρίζεται με το να μην τη διαχειρίζεται καν. Είτε από φόβο είτε από υπερβολική προθυμία, αφήνει εκτεθειμένο τον εαυτό του στις προθέσεις και τις διαθέσεις των τρίτων, οι οποίοι με τη σειρά τους βολεύονται στην ιδέα πως έχουν απέναντί τους κάποιον ο οποίος θα λέει πάντα ναι.

Μην περιμένεις, λοιπόν, από τους γύρω σου να θέσουν μόνοι τους όρια στους εαυτούς τους. Υπάρχουν ελάχιστοι και καλοί που θα το έκαναν έτσι κι αλλιώς, όμως η πλειοψηφία δυστυχώς τείνει να θέλει να χειρίζεται ανθρώπους και καταστάσεις -φυσικά όπου την παίρνει. Εσύ είσαι αυτός που θα θέσει τα περιθώρια ώστε να γίνεται ξεκάθαρο εξαρχής μέχρι πού μπορεί ο καθένας να φτάσει μαζί σου και μέχρι πού είσαι διατεθειμένος να φτάσεις εσύ.

Δεν είναι κρίμα να προσφέρεις άσκοπα κι αλόγιστα τον εαυτό σου σκορπώντας τον δίχως να τον προστατεύεις; Δε λέω να μην αφήνεσαι στο συναίσθημα, αν δε νιώθεις δε ζεις. Στις διάφορες καταστάσεις, όμως, που έρχονται στο διάβα μας και καλούμαστε να τις αντιμετωπίσουμε αναλόγως, εμείς είμαστε εκείνοι που θέτουμε τις σταθερές της δικής μας ζωής. Κανείς δεν είναι σε θέση να μας πει πώς να αισθανθούμε, κανείς δεν μπορεί να μας επιβληθεί περισσότερο από όσο του έχουμε οι ίδιοι επιτρέψει, κανείς δεν μπορεί να μας αναγκάσει να κάνουμε κάτι που δε θέλουμε. Ακόμη κι όταν φοβόμαστε τις διάφορες απώλειες που θα μπορούσαν να έρθουν ως αποτέλεσμα των ορίων μας, τις πιο πολλές φορές αυτές δεν είναι παρά μεγεθυμένα σενάρια του μυαλού μας. Εξάλλου, αν ο άλλος ξέρει εξαρχής τι να περιμένει από σένα, δεν είναι εύκολο όταν στέκεσαι απέναντί του με αυτοπεποίθηση να βρει κάτι με το οποίο θα μπορούσε να σε απειλήσει, γιατί μην ξεχνάς ότι όσο χρειάζεσαι εκείνον εσύ, άλλο τόσο χρειάζεται κι εκείνος εσένα ή την ιδιότητά σου.

Αν αυτά τα όχι δεδομένα μα στοιχειώδη κατά τα άλλα πράγματα είχαν γίνει ήδη γνώμονες λειτουργίας μιας ολόκληρης κοινωνίας, ίσως η εκμετάλλευση για την οποία παραπονιόμαστε σήμερα να μην ήταν στα εξευτελιστικά επίπεδα που έχει φτάσει παρασύροντας κι εμάς στην κατάντια. Τα πάντα ξεκινούν από το άτομο και καταλήγουν να εξαπλώνονται σαν πανδημίες. Δουλειά με το μέσα μας κι αυτοεκτίμηση θα είναι πάντα η απάντηση σχεδόν σε κάθε ερώτηση που αφορά τη συμβίωση μας με τους άλλους. Εξάλλου, αν δε σέβεσαι τον εαυτό σου δεν είναι εύκολο να σεβαστείς τους υπόλοιπους ούτε εκείνοι να σεβαστούν εσένα. Κάπως έτσι δημιουργούνται τα γνωστά γαϊτανάκια των απωθημένων και των καταλοίπων κατά τα οποία ο καθένας μας βγάζει τα σπασμένα κάποιου άλλου σε έναν τρίτο. Φυσικά, χωρίς ομαδικότητα ο καθένας μόνος του δεν είναι εύκολο πάντα να αντιδρά. Όμως, από κάπου γίνεται συνήθως η αρχή πριν ξεκινήσει η εκάστοτε χιονοστοιβάδα.

Εν κατακλείδι, όχι μόνο δεν είναι κακό να θέτεις όρια σεβασμού αλλά μάλλον θα λέγαμε πως επιβάλλεται κιόλας. Αν φυσικά μιλάμε για συναίσθημα τα πράγματα είναι όντως κάπως διαφορετικά, ούτε είμαι από τους ανθρώπους που θα υποστήριζαν όρια σε αυτό. Ωστόσο, ακόμη και σε ό,τι έχει να κάνει με το συναίσθημα, χωρίς να σημαίνει πως αισθάνεσαι με δόσεις και περιθώρια, όταν αντιλαμβάνεσαι ότι στο όνομά του σε εκμεταλλεύονται ή σε χειρίζονται καλό θα ήταν να είσαι σε θέση να το σταματήσεις. Θα ξέρεις πως μέσα σου το ίδιο απεριόριστα θα εξακολουθείς ενδεχομένως να αγαπάς αλλά δε θα έχεις καταλήξει θύμα λόγω αγάπης.