Πόσοι από εμάς έχουμε στον εργασιακό μας χώρο, στην περίφημη ιεραρχία, ανώτερους μας, προϊσταμένους, διευθυντές, γενικούς, που ξέρουμε όλοι πολύ καλά ότι δεν είναι ικανοί να μοιράσουν δυο γαϊδουριών άχυρα, που έλεγαν και οι παππούδες μας; Πόσοι από εμάς έχουμε βρεθεί στο ίδιο έργο θεατές, να ανακοινώνονται οι προαγωγές, να μοιράζονται οι θέσεις ευθύνης και να δίνονται στους πιο ανίκανους, στους τελευταίους, σε αυτούς που ξέρουμε όλοι ότι είναι ανεπαρκείς για τη θέση, απλά έχουν τις κατάλληλες δημόσιες σχέσεις;
Και εμείς μένουμε να σκεφτόμαστε: τι κερδίζει στο τέλος ο καλός και σωστός υπάλληλος; Μάλλον έναν κακό και ανίδεο προϊστάμενο. Και υπάρχουν πολλοί τύποι «κακού» προϊσταμένου.
Ο απών. Αυτός που πετάει κάπου χαρταετό ή δουλεύει μια φορά το τρίμηνο και ξέρει ότι οι υφιστάμενοί του θα τον καλύψουν. Θα του παρέχουν τις δικαιολογίες που χρειάζεται και φυσικά θα διεκπεραιώσουν όχι μόνο τα καθήκοντά τους, αλλά και τα δικά του.
Το παράσιτο. Παίρνει όλες τις ιδέες των άλλων, επωφελείται της δουλειάς τους, παρουσιάζει τα πάντα ως δικό του έργο και δεν αναγνωρίζει ποτέ την τεράστια συμβολή της ομάδας του. Τα ξέρει και τα μπορεί όλα μόνος του.
Ο loser. Είναι αυτός που ποτέ δε δίνει ούτε μια μάχη, δε φέρνει αντίρρηση στους από πάνω για να είναι αρεστός και να κρατήσει τη θέση του. Οι από κάτω του είναι μονίμως με τις λιγότερες απολαβές, την περισσότερη δουλειά και τη λιγότερη αναγνώριση. Ουσιαστικά, αυτός ο τύπος δολοφονεί τις καλύτερες ημέρες που περιμένουν να έρθουν οι συνεργάτες του.
Η μαύρη τρύπα. Ό,τι και να του παρουσιάσουν οι εργαζόμενοί του, ό,τι πρωτοβουλίες κι αν πάρουν, όσες λύσεις και αν δώσουν, όσες κρίσεις και αν αποφύγουν, θάβονται όλα στο χώμα. Τις τρώει το σκοτάδι.
Ο φωνακλάς. Ένας αρκετά συνηθισμένος τύπος. Επιπλήττει και υποτιμά τους πάντες, ουρλιάζει για να καλύψει τη δική του ανεπάρκεια, εκφοβίζει με το να σπέρνει τον τρόμο και τον πανικό και γυρίζει γύρω-γύρω από τα γραφεία για να δώσει παράσταση.
Η κακιά πεθερά. Είναι από τους πιο κοινούς τύπους προϊσταμένων. Μπορεί να κρατάει τα προσχήματα και να μη συμπεριφέρεται άσχημα, αλλά είναι ο οδοστρωτήρας της αυτοπεποίθησης των άλλων. Βρίσκει πάντα λάθη, δεν ικανοποιείται με τίποτα, διορθώνει ό,τι και αν του παρουσιάσουν οι άλλοι, ας είναι και τέλειο, με αποτέλεσμα να αποθαρρύνει οποιαδήποτε προσπάθεια και πρωτοβουλία.
Το φίδι. Προσέχει πάντα την εικόνα του προς όλους, δίνει την εντύπωση πως είναι με το μέρος των συναδέλφων του όταν είναι μπροστά τους και, με το που κλείνει η πόρτα, γίνεται ένα με τους ανωτέρους του. Όταν θέλει να πάρει δύσκολες αποφάσεις, να πιέσει ανθρώπους και καταστάσεις, ποτέ δε φταίει αυτός, πάντα του το επιβάλλουν κάποιοι άλλοι. Σου χτυπάει φιλικά την πλάτη, σου τρώει άδειες, υπερωρίες, σε χώνει παντού και εσύ πρέπει να είσαι χαρούμενος που βρέθηκε στον δρόμο σου να προασπίσει τη δουλειά σου. Φροντίζει βέβαια να σου υπενθυμίζει ότι, αν δεν κάνεις ό,τι σου λέει και δε βοηθήσεις να του βγουν τα σχέδια όπως είχε υπολογίσει —πάντα με γνώμονα το δικό του όφελος— μπορεί και να το παίξει νταής και να θυμηθεί ότι έχει εξουσία που μπορεί να σε καταστρέψει.
Ο κλασικός τεμπέλης. Είναι αυτός που έχει άπλετο χρόνο και διάθεση για «σουαρέ – μουαρέ», διατηρεί άριστες σχέσεις με τους ανωτέρους του και «επιπλέει» παντός καιρού. Ανακαλύπτει πάντα προβλήματα που είναι αδύνατον να ξεπεραστούν, προκειμένου να μην κάνει τίποτα. Χάνει μονίμως τα ραντεβού, τις δουλειές, και βρίσκει δικαιολογίες για να απουσιάζει από το γραφείο για «υπηρεσιακούς λόγους». Προσπαθεί να σπρώξει το ωράριο χαζεύοντας στον υπολογιστή, κουτσομπολεύοντας και πηγαίνοντας κάθε μισή ώρα στην τουαλέτα και κάθε τέταρτο στο κυλικείο! Μπορεί να έχει ικανότητες, μπορεί να είναι εύστροφος, αλλά είναι της νοοτροπίας ότι μόνο οι χαζοί και τα ρολόγια δουλεύουν.
Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε αντιμετωπίσει «κακούς» προϊσταμένους. Εφόσον στη χώρα που ζούμε η αναξιοκρατία και το μέσον παντού βασιλεύει. Όσοι από εμάς, μάλιστα, ξέρουμε ότι έχουμε περισσότερες ικανότητες και προσόντα, μεγαλύτερη εμπειρία και δεξιότητες από τους ανωτέρους μας, αντιμετωπίζουμε την τοξικότητα αυτών, γιατί δεν μπορούν να σταθούν απέναντί μας. Έχουμε δεχθεί άσχημη κριτική χωρίς καμία απολύτως βάση, αναίτιες προσβολές, υποβιβασμούς, γελοία και σεξιστικά αστεία, μικρότερες αμοιβές, μας αγνοούν επιδεικτικά, απορρίπτουν ό,τι προτείνουμε, πετάνε στο καλάθι των αχρήστων τη δουλειά μας, μας επιτίθενται με το παραμικρό και για το τίποτα. Έχουμε διακόψει ή χάσει άδειές μας, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η ψυχική μας υγεία, να πιεζόμαστε και να μεταφέρουμε στο σπίτι μας και στις οικογένειές μας τα νεύρα μας, τον θυμό μας, την κατάθλιψή μας.
Επειδή κάποιος εύκολα μπορεί να πει “να αλλάξουμε δουλειά”, “να τους καταγγείλουμε”, “να τους βάλουμε στη θέση τους”, “να τους απαγορεύσουμε να συμπεριφέρονται άσχημα”, κ.λπ., ξέρουμε ότι αυτές είναι δύσκολες αποφάσεις και πολύπλοκες καταστάσεις, που δεν μπορούμε όλοι να τις διαχειριστούμε. Κι αν μείνουμε; Πώς θα κάνουμε εμείς έναν κακό προϊστάμενο να είναι καλός; Πώς θα του μάθουμε να μη σκέφτεται πάνω από όλους τον εαυτό του και το συμφέρον του; Δε βλάπτει να προσπαθήσουμε να του μιλήσουμε, να του εξηγήσουμε ή να τον προειδοποιήσουμε. Τα αποτελέσματα, όμως, δεν ξέρουμε ποια θα είναι.
Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε στην πραγματικότητα, πέρα από το να παραιτηθούμε, είναι να περιχαρακώσουμε την ψυχική μας υγεία και να μην επιτρέπουμε σε κανέναν να μας επηρεάζει σε τέτοιο βαθμό που να την καταστρέψουμε.Το θέμα είναι να μάθουμε εμείς πώς να προφυλασσόμαστε από τέτοιους προϊσταμένους— όχι να ασχοληθούμε με το πώς μπορούμε να τους αλλάξουμε. Δυστυχώς, τέτοιοι τύποι δεν αλλάζουν. Μπορεί να καμουφλάρονται για λίγο, αλλά δεν αλλάζουν ποτέ.
Συντάκτης: Μυρτώ Ζαφειρίου
