«Όλα θα πάνε καλά», «ο ουρανός θα γίνει πιο γαλανός», «έρχονται καλύτερες μέρες» κι άλλες πολλές παρόμοιες φράσεις αισιοδοξίας όταν όλα πάνε στραβά, βγαίνοντας απ’ το στόμα ενός αγαπημένου σου ανθρώπου ή ακόμα κι όταν εσύ τις λες στον εαυτό σου, μερικές φορές είναι το απαραίτητο λιθαράκι για να φτιάξεις την ψυχολογία σου. Για να πατήσεις στα πόδια σου ή να ξεπεράσεις κάτι που τη δεδομένη στιγμή μπορεί να σου μοιάζει αξεπέραστο. Αρκετές για να σε κάνουν να βρεις τη χαμένη δύναμη και να σου δώσουν κουράγιο να συνεχίσεις όποιες κι αν είναι οι συνθήκες. Είναι όμως η υπέρμετρη αισιοδοξία αυτό που χρειάζεσαι σ’ όλες τις περιπτώσεις;
Υπάρχει ένα σύνδρομο κατάλληλο να περιγράψει αυτή την κατάσταση που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε με λίγα λόγια ως «φως στο τούνελ» χωρίς να υπάρχει όντως το φως ή «μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα» αλλά εγώ βλέπω δρόμο και πηγαίνω. Πρόκειται για το σύνδρομο της Πολυάννας όπως ονομάστηκε, εμπνευσμένο από το μπεστ-σέλερ της Eleanor Porter. Πρωταγωνίστρια του βιβλίου είναι η μικρή Πολυάννα -εξού και το όνομα του συνδρόμου- η οποία καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας κρατάει ανεβασμένη την ψυχολογία της παρά τις δύσκολες καταστάσεις που βιώνει. Βασικά, όχι απλά έχει πολύ καλή ψυχολογία, αλλά διακρίνεται από μια μόνιμη αισιοδοξία και θετικότητα ακόμα και μετά από απανωτές απώλειες στη ζωή της, επικεντρώνοντας την προσοχή της κάθε φορά στο πόσο γεμάτο είναι το ποτήρι της κι ας χάνει κάθε λίγο μια γουλιά.
Τώρα θα μου πεις, κακό είναι να το βλέπεις μισογεμάτο; Κακό είναι να επικεντρώνεσαι στα θετικά και να ‘σαι αισιόδοξος ότι κι αν σου τύχει; Καλά κάνει το κορίτσι! Ίσως θα έπρεπε να γίνει παράδειγμα προς μίμηση, τουλάχιστον για όλους εκείνους που εύκολα απελπίζονται και τα βλέπουν όλα μαύρα. Η αισιοδοξία κι η ελπίδα αποτελούν καθοριστικά συναισθήματα σ’ έναν άνθρωπο, καθώς η ύπαρξή τους και μόνο μπορεί απ’ τη μια στιγμή στην άλλη να σου αλλάξει τη ζωή προς το καλύτερο κι η πλήρης έλλειψή τους να σε ρίξει εύκολα στην κατάθλιψη.
Παρ΄ όλα αυτά, όταν αυτά τα στοιχεία υπάρχουν μέσα σου στο μέγιστο, δεν αποκλείεται να φέρουν αντίθετα αποτελέσματα από εκείνα που θα είχαν αν χρησιμοποιούνταν σε κανονικό βαθμό, όπως συμβαίνει με οτιδήποτε γίνεται σε υπερβολή. Τι εννοώ; Μερικές φορές το να ελπίζεις υπερβολικά μπορεί να σε κάνει να παραμείνεις σε ένα περιβάλλον μη ευνοϊκό για εσένα με την ελπίδα ότι κάτι θα αλλάξει, κάνοντάς σε να χάσεις χρόνο απ’ τη ζωή σου, χρόνο που δε γυρνάει πίσω. Το να είσαι υπέρμετρα αισιόδοξος έχει τη δύναμη να σε ωθήσει σε μια επένδυση με μεγάλο ρίσκο που μπορεί να βλέπεις ότι είναι αδύνατον να πιάσει κι εσύ απ’ την αισιοδοξία σου να περιμένεις εξωπραγματικά αποτελέσματα και να πάθεις ζημιά. Μπορεί ακόμα να σε κάνει να μη φοράς τη ζώνη σου στο αμάξι, γιατί θεωρείς ότι και να πάθεις ατύχημα θα πάνε όλα καλά.
Τα παραπάνω αποτελούν μόνο μερικά απ’ όλα αυτά τα οποία μπορεί να προκαλέσει σ’ έναν άνθρωπο το σύνδρομο της Πολυάννας. Είναι δύσκολο να κατανοήσεις αρχικά πώς γίνεται τόσο θετικά συναισθήματα να επηρεάσουν αρνητικά τη ζωή σου κι όμως γίνεται αν το καλοσκεφτείς. Καλώς ή κακώς κάποια αρνητικά συναισθήματα όπως το άγχος, ο φόβος ή ακόμα και το να βλέπεις ρεαλιστικά τα γεγονότα κι ας είναι αρνητικά για σένα, είναι υψίστης σημασίας για τη μετέπειτα πορεία της ζωής σου. Τι θα συμβεί πιστεύεις αν δεν έχεις και λίγο άγχος όταν πηγαίνεις σε συνέντευξη για δουλειά; Πώς θα κρατιέσαι σε εγρήγορση και πώς θα είσαι σε ετοιμότητα για τη σωστή απάντηση; Κι αν δε φοβηθείς και λίγο και πατήσεις περισσότερο το γκάζι υπερεκτιμώντας τα αντανακλαστικά σου, ξέρεις πόσο εύκολα μπορείς να τρακάρεις;
Οι άνθρωποι γενικότερα συνηθίζουμε να βλέπουμε αρνητικά συναισθήματα και να τρέχουμε απ’ την άλλη μεριά ενώ απ’ την άλλη προσδοκούμε συνεχώς τη χαρά και την αισιοδοξία στη ζωή μας, μη κατανοώντας ότι για να πετύχει το φαγητό θα πρέπει να ρίξεις όλα τα συστατικά κι όχι μόνο τη ζάχαρη. Το σύνδρομο της Πολυάννας μπορεί να αποτελέσει παγίδα και να σε κάνει να ζεις σ’ ένα ροζ συννεφάκι αγνοώντας πλήρως τις καιρικές συνθήκες που δείχνουν βροχή. Καλή κι ανεβασμένη ψυχολογία και προτιμητέα, φτάνει μόνο να συνάδει και λίγο με την πραγματικότητα για να μην πέσεις εντέλει μετωπικά στο έδαφος.
Προς θεού δεν είπε κανείς να μην ελπίζεις και να έχεις όνειρα, ούτε να αρχίσεις να αγχώνεσαι περισσότερο ή να μιζεριάζεις. Το βασικό είναι να καταλάβεις ότι πρέπει να υπάρχει ισορροπία σε όλα. Εκεί που πρέπει να χαρείς θα χαρείς κι εκεί που πρέπει να πενθήσεις αυτό και να κάνεις. Πρέπει να τιμάς κάθε κατάσταση της ζωής σου όπως της αξίζει και να μη φοβάσαι να δεχτείς κάτι αρνητικό, γιατί ακόμα κι αυτό για κάποιο λόγο σου συμβαίνει. Υπάρχει βέβαια κι η επιλογή να γίνεις σαν την Πολυάννα και να ζεις στο δικό σου κόσμο, όπου βρέξει-χιονίσει βγαίνεις μόνο με κοντομάνικο, είναι κι αυτό ένα στιλ.
Συντάκτης: Φιλομήλα
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
