Τι χρειάζεσαι περισσότερο; Τα 5 είδη αναγκών κατά Maslow

Αν υπήρχε μια λέξη να περιγράφει απόλυτα χιλιάδες συναισθήματα, τις καρτερικές αναμονές, τις προσπάθειες, τις θυσίες, τα «θέλω», που ζει αιώνες κάτω από τη μύτη μας και παρακινεί εξεγέρσεις, αρχαίες τραγωδίες, πολέμους, αλλαγές, εξαιρέσεις, σπάει κανόνες, γκρεμίζει ιδεώδη, θα ήταν μονάχα μια. Η ανάγκη. Αυτή η αναξιόπιστη «κυρία» που συχνά μάς παρακινεί να ενεργούμε δίχως συνοχή για να ικανοποιήσουμε αυτό που τόσο επιθυμούμε.

Η ανάγκη για σύνδεση, για επαφή, για πόθο, έρωτα, για κάτι καλύτερο ή νέο, για μεγαλύτερη ασφάλεια, αγάπη, κατανόηση, βελτίωση/ανανέωση, ίαση, απελευθέρωση μα κι ελευθερία, για περισσότερη δύναμη κι εξουσία, για επιβεβαίωση, για να ακουστεί η φωνή μας, να εκφραστούν τα συναισθήματα που βασανίζουν την ψυχή μας, η ανάγκη μας για δικαιοσύνη, γι’ αυτοβελτίωση, για συγχώρεση, όνειρα, γι’ ασφάλεια, περιπέτεια, κατάκτηση στόχων, εξέλιξη στη ζωή, στις επιστήμες, στην τεχνολογία, στην κοινωνία, για να μας δουν γι’ αυτό που πραγματικά είμαστε, για να δούμε τον κόσμο και να ζήσουμε αξέχαστες στιγμές κι η λίστα δε σταματά ποτέ. Η πείνα γίνεται πλέον ακόρεστη κι η ανάγκη μόνο μεγαλώνει, ποτέ δε χάνεται.

Ακόμα κι αν κατά τη διάρκεια της ζωής μας ικανοποιηθούν κάποιες ανάγκες μας, συλλογικά ή ατομικά, δεν ολοκληρωνόμαστε ποτέ. Κανένας δε θα πει «δεν έχω ανάγκη από τίποτε άλλο», πάντα υπάρχει και κάτι ακόμα. Δεν είναι θέμα αχαριστίας, καθώς εκτός από τις προσωπικές μας ανάγκες, υπάρχουν οι βιολογικές, οι ανάγκες «ασφάλειας», οι κοινωνικές, οι ανάγκες «εκτίμησης/αναγνώρισης» κι οι ανάγκες «αυτοπραγμάτωσης» σύμφωνα με την πυραμίδα αναγκών του Αμερικανού ψυχολόγου Abraham Maslow από την εργασία του το 1943 στο «A Theory of Human Motivation». Ο ίδιος υποστηρίζει πως οι άνθρωποι κινητοποιούνται συνεχώς από κάποια ανάγκη και πως πρέπει να ικανοποιήσουν τις κατωτέρου επιπέδου ανάγκες τους, όπως είναι η πείνα και η δίψα, πριν κινητοποιηθούν για να καλύψουν υψηλότερου επιπέδου ανάγκες, όπως είναι φυσικά η αγάπη κι η εκτίμηση. Όταν ικανοποιηθούν κι αυτές οι ανάγκες, μόνο τότε ο άνθρωπος θα μπορέσει να φτάσει πραγματικά στην αυτοπραγμάτωση.

Ο πατέρας της Ανθρωποκεντρικής Ψυχολογίας/Ψυχοθεραπείας έχει κατηγοριοποιήσει / ιεραρχήσει τις ανάγκες ως εξής:

1) Φυσιολογικές – βιολογικές ανάγκες

Σε αυτές τις ανάγκες συγκαταλέγονται οι βασικές ανάγκες διαβίωσης κι επιβίωσης του ανθρώπου όπως είναι η τροφή, το νερό, η στέγη, το οξυγόνο, η ξεκούραση, η διατήρηση θερμοκρασίας καθώς είναι οι απολύτως απαραίτητες γι’ αυτό κι είναι οι πρώτες στην ιεραρχία.

2) Ανάγκες ασφάλειας

Σε αυτές τις ανάγκες συμπεριλαμβάνονται η ασφάλεια και η προστασία. Μολονότι είναι αναγκαίες για την επιβίωση του ανθρώπου δεν είναι εξίσου απαιτητικές με τις βιολογικές, παρ’ όλα αυτά είναι υψίστης σημασίας. Παραδείγματα αυτών των αναγκών είναι η επιθυμία για σταθερή απασχόληση, φροντίδα υγείας, ασφαλείς κοινότητες-γειτονιές , ικανοποιητική στέγη.

3) Κοινωνικές ανάγκες/ κοινωνικής αποδοχής

Είναι η ευρέως γνωστή ανάγκη του «ανήκειν» και συμπεριλαμβάνει την αποδοχή, οικειότητα, της αγάπης και της στοργής. Ο Maslow περιέγραψε αυτές τις ανάγκες ως λιγότερο βασικές -αν και κάποιοι ψυχολόγοι διαφωνούν σθεναρά. Οικογενειακές σχέσεις, φιλίες, συντροφικότητα , αποδοχή και η συμμετοχή σε κοινωνικές ομάδες είναι κάποιες από αυτές τις ανάγκες της κατηγορίας.

4) Ανάγκες αυτοεκτίμησης

Μετά την ικανοποίηση των προηγούμενων τριών επιπέδων αναγκών, ακολουθούν οι ανάγκες αυτοεκτίμησης που ολοένα γίνονται και πιο σημαντικές με τα χρόνια, διότι περιλαμβάνουν όλα τα στοιχεία που έχουν αντίκτυπο στην αυτοεκτίμηση, το αίσθημα επιτυχίας, αυτοπεποίθησης, προσωπικής αξίας και την κοινωνική αναγνώριση.

5) Ανάγκες αυτοπραγμάτωσης

Το 5ο είναι και το υψηλότερο επίπεδο στην πυραμίδα του Maslow, καθώς πιστεύετε πως η αυτοπραγμάτωση οδηγεί στην αυτοαντίληψη σχετικά με τις προσωπικές μας ικανότητες, στην προσωπική ανάπτυξη αλλά και στην έντονη ανάγκη για εκπλήρωση προσωπικών στόχων και δυνατοτήτων του ατόμου.

Στην εποχή που ζούμε, η έντονη φοβία για το αν θα ικανοποιηθούν ακόμα κι οι βασικές μας ανάγκες ολοένα και μεγαλώνει, όπως είναι λογικό, λόγω των συνθηκών διαβίωσής μας. Όλοι έχουμε ανάγκες όμως, άλλοτε είναι πραγματικές, υλικές ή πνευματικές, πραγματικές ή επίπλαστες, αλλά όπως είπε κι ο Abraham Maslow «Είτε θα προχωρούμε προς την ανάπτυξη, είτε προς την ασφάλεια» το οποίο σημαίνει ότι πως πρέπει να βγούμε από τη ζώνη ασφαλείας μας για να φτάσουμε εκεί που πραγματικά επιθυμούμε.