

Πώς γίνεται το 2025, σε μια εποχή που η ισότητα των φύλων υποτίθεται ότι είναι δεδομένη, να ανακοινώνεται σειρά παραστάσεων με 17 συμμετέχοντες όλους άντρες; Αυτό ακριβώς συνέβη με το «Πες το Ψέματα», το νέο project του Βύρωνα Θεοδωρόπουλου, βασισμένο στο βρετανικό «Would I Lie to You?». Η πρώτη αφίσα της παράστασης δεν είχε ούτε μια γυναίκα, κάτι που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων – και δικαίως.
Ας μιλήσουμε ξεκάθαρα. Στην Ελλάδα του 2025, οι γυναίκες κωμικοί δε «λείπουν». Είναι εδώ, δουλεύουν, παράγουν εξαιρετική κωμωδία και χειροκροτούνται από το κοινό. Το γεγονός ότι καμία από αυτές δε βρέθηκε στις πρώτες παραστάσεις είναι απλά αποτέλεσμα της παγιωμένης αντίληψης πως η κωμωδία είναι αντρική υπόθεση.
Τα «ψέματα» πίσω από το «Πες το Ψέματα»
Η απουσία γυναικών από τις πρώτες παραστάσεις δεν ήταν θέμα «τύχης» ή «διαθεσιμότητας». Όπως δήλωσαν 9 κορυφαίες γυναίκες κωμικοί –Κατερίνα Βρανά, Χρύσα Κατσαρίνη, Ήρα Κατσούδα, μεταξύ άλλων–, καμία δεν έλαβε πρόταση με συγκεκριμένες ημερομηνίες. Αντίθετα, η δικαιολογία που επιστρατεύτηκε ήταν πως οι γυναίκες που επικοινώνησε η παραγωγή ήταν διαθέσιμες τον Μάρτιο. Κι όταν η πίεση του κοινού έγινε ανυπόφορη, προστέθηκαν γυναίκες στις επόμενες παραστάσεις. Μόνο που, δεν ήταν κωμικοί. Ήταν τραγουδίστριες, ηθοποιοί, παρουσίες που προστέθηκαν για να «κλείσουν στόματα» και που μπορεί να είναι εξαιρετικά ταλαντούχες, όμως δεν είναι αυτό το ζήτημα που θίγεται με την εσκεμμένη απουσία γυναικών σε μια κωμική παράσταση τέτοιου μεγέθους.
Αποχωρήσεις, διαψεύσεις και τα «δεν ξέραμε»
Οι αντιδράσεις δεν έμειναν μόνο στο κοινό και τους κωμικούς. Συμμετέχοντες όπως ο Στέλιος Ανατολίτης, ο Θωμάς Ζάμπρας και ο Διονύσης Ατζαράκης ανακοίνωσαν την αποχώρησή τους, ξεκαθαρίζοντας πως δεν είχαν καμία εμπλοκή στη σύνθεση της παραγωγής. Η εταιρεία παραγωγής, από την άλλη, προχώρησε σε απολογητικές ενημερώσεις, ενώ ακόμα και τα εισιτήρια επιτρέπεται να ακυρωθούν ή να μεταφερθούν.
Και κάπου εδώ, το πρόβλημα γίνεται εξοργιστικό. Όχι μόνο επειδή βλέπουμε για άλλη μια φορά την ίδια καραμέλα του «δεν το κάναμε επίτηδες», αλλά επειδή ακόμα και τώρα, η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από το πώς θα σωθεί η παραγωγή αντί να αναγνωριστεί ο πυρήνας του προβλήματος.
Το πρόβλημα είναι έμφυλο – και κοινωνικό
Όπως τόνισαν οι γυναίκες κωμικοί στην ανακοίνωσή τους, αυτό δεν είναι μια απλή παράλειψη. Είναι έμφυλο ζήτημα. Όταν η ελληνική κωμωδία λειτουργεί σαν αντρικό κλαμπ, όπου οι γυναίκες πρέπει να αποδεικνύουν συνεχώς ότι «ανήκουν», κάτι πάει πολύ λάθος. Δεν υπάρχει χώρος για αφέλεια: όταν βλέπεις μια αφίσα με 17 άντρες και καμία γυναίκα και το θεωρείς αποδεκτό, αυτό είναι μια ξεκάθαρη άποψη την οποία καταθέτεις δημόσια. Και το μήνυμα που εκπέμπεται είναι ξεκάθαρο: «Οι γυναίκες δε χωράνε εδώ». Και αυτό δε θίγει μόνο τις κωμικούς. Θίγει κάθε γυναίκα που προσπαθεί να ανοίξει χώρο σε ανδροκρατούμενες δομές. Θίγει το κοινό, που αντιμετωπίζεται σαν να μην μπορεί να εκτιμήσει την κωμική ευφυΐα πέρα από το αντρικό βλέμμα.
Η τοποθέτηση που υπογράφεται από τις Κατερίνα Βρανά, Κύνθια Βουκουβαλίδου, Χριστίνα Βούλγαρη, Χρύσα Κατσαρίνη, Ήρα Κατσούδα, Αθηνά Κεφαλοπούλου, Μελίνα Κόλλια, Δήμητρα Νικητέα και Ειρήνη Ξυγκάκη:
«Με αφορμή την ανακοίνωση των τεσσάρων πρώτων ημερομηνιών της παράστασης ‘Πες το Ψέματα’ βασισμένη στο κωμικό τηλεπαιχνίδι ‘Would I Lie To You?’ η οποία ανακοινώθηκε στις 15 Ιανουαρίου, θεωρούμε σημαντικό να τοποθετηθούμε δημόσια.
Είναι αναφαίρετο δικαίωμα κάθε δημιουργού να συνθέσει το έργο του όπως κρίνει και να εκφράζεται καλλιτεχνικά με τους συνεργάτες που επιθυμεί. Ωστόσο είναι αναφαίρετο δικαίωμα και η κριτική. Στις πρώτες αυτές 4 παραστάσεις οι συμμετέχοντες είναι μόνο άντρες, για την ακρίβεια 17 άντρες. Να τονίσουμε σε αυτό το σημείο ότι δεν πρόκειται για κάποιο θεατρικό έργο με ορισμένους και δοσμένους ρόλους, αλλά ένα κωμικό game show στο οποίο θα μπορούσε να παίξει οποιοσδήποτε άνθρωπος.
Δηλώνουμε ότι καμία γυναίκα κωμικός δεν έλαβε συγκεκριμένη πρόταση με ημερομηνίες, πριν την ανακοίνωση της παράστασης. Αλλά το θέμα δεν είναι αν κάλεσαν κάποια από εμάς, έχει μεγαλύτερες διαστάσεις. Είναι ξεκάθαρο όταν σε μια παραγωγή είδαν μια αφίσα παράστασης που επιτελείται από 17 άντρες και καμία γυναίκα και το θεώρησαν εντάξει, το θέμα δεν είναι καλλιτεχνικό, δεν είναι τυχαίο.
Είναι προφανώς, και πέρα από κάθε αμφιβολία έμφυλο. Θίγει θέματα πρόσβασης και αποκλεισμού των γυναικών. Αυτό μας θίγει προσωπικά, μας προσβάλλει επαγγελματικά και είναι απαξιωτικό και προσβλητικό για το κοινό. Σαν σκηνή και σαν κοινωνία μπορούμε καλύτερα και έχουμε χρέος να το κάνουμε».
Δεν είναι αστείο – είναι προσβλητικό
Αν κάτι μας δίδαξε αυτή η υπόθεση, είναι πως η αλλαγή δε θα έρθει μόνη της. Η ελληνική κωμωδία χρειάζεται να αναθεωρήσει τα θεμέλιά της. Όχι άλλες δικαιολογίες. Όχι άλλες υποσχέσεις για «ίσες ευκαιρίες» που μένουν κενές λέξεις. Οι γυναίκες δε ζητούν χάρες. Ζητούν τον χώρο που δικαιούνται. Και η κοινωνία οφείλει να σταματήσει να γελάει με αυτές τις «αστείες» παραλείψεις – γιατί δεν έχουν τίποτα το αστείο. Κι εσείς που είστε κωμικοί, θα έπρεπε να το ξέρετε αυτό.