Το φιλαράκι εκείνο με το χάλια σπίτι, σκέφτηκες μήπως περνάει ψυχολογικά ζόρια;

Όταν κοιτάμε, βλέπουμε την πραγματικότητα ή μέχρι εκεί που αντέχουμε; Μέχρι εκεί που ξέρουμε. Οτιδήποτε ξεφεύγει από αυτά τα στενά όρια μπορεί κάλλιστα είτε να απορριφθεί, είτε να μετονομαστεί σε κάτι γνώριμο είτε, ακόμα καλύτερα, να πάρει μια ωραιότατη ταμπέλα και να φύγει από μπροστά μας.

Και όχι, δεν γκρινιάζω ούτε παραπονιέμαι. Προβληματίζομαι. Γιατί, ναι, προφανώς συχνά κάνω το ίδιο. Μόνο που είμαι λίγο πιο ανοιχτή σε τέτοιες προκλήσεις – γιατί την έχω πατήσει. Ανήκω σε μια ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα, αυτή που την προσδιορίζει και η κατάσταση της υγείας της. Οπότε, τα φίλτρα μου είναι λίγο πιο ευαίσθητα και, έστω εκ των υστέρων, προσπαθώ να βλέπω τα πράγματα όπως είναι.

Για να μη χαθώ, θα το περιορίσω σε κάτι πιο συγκεκριμένο: ψυχική υγεία.

Γιατί τόση απόρριψη; Δεν είναι όλα στο μυαλό μας, ούτε περνούν με έναν καφέ και μια κουβέντα. Μιλάμε για κάτι σοβαρό, που απαιτεί αντίστοιχα σοβαρή προσέγγιση από ειδικούς, εκπαιδευμένους να το διαχειριστούν. Δεν το λέω τυχαία: ολόκληροι επιστημονικοί κλάδοι έχουν αφιερώσει χρόνια στην έρευνα του ανθρώπινου σώματος και πνεύματος, και συνεχίζουν να αναπροσαρμόζουν τα εργαλεία αντιμετώπισης σύμφωνα με τα ευρήματα που προκύπτουν.

Θες ένα challenge; Όταν ακούς τη λέξη «διπολικός», τι σκέφτεσαι; Κάποιον που, ενώ είναι καλά, ξαφνικά αλλάζει τελείως και γίνεται επικίνδυνος; Πώς περιγράφεις ένα καταθλιπτικό άτομο; Κάποιον που σέρνεται, κλαίει, πίνει, καπνίζει και κοιτάζει στο κενό; Και όχι, δεν εννοώ έναν θλιμμένο άνθρωπο που περνά μια δύσκολη φάση.

Τώρα φέρε στο μυαλό σου ανθρώπους που γνωρίζεις ή έχεις συναναστραφεί για κάποιο διάστημα. Μήπως έχεις παρατηρήσει κάποιες από τις παρακάτω συμπεριφορές και δεν μπορούσες να καταλάβεις γιατί τις κάνουν;

• Έχει ξεκινήσει και παρατήσει χιλιάδες χόμπι – δεν είναι αναποφάσιστ@, ούτε βαριέται εύκολα.

• Αποφεύγει να φροντίζει το χώρο του/της και την υγιεινή του/της – δεν είναι αμέλει@.

• Όταν είναι με αγνώστους, κοιτάζει τα παπούτσια του/της και δεν μιλά – δεν είναι απλά «ντροπαλ@».

• Δυσκολεύεται να πάρει ένα απλό τηλέφωνο για παραγγελία – δεν κάνει πλάκα.

• Κάνει σαρδάμ, χάνει τα λόγια του/της, αργεί να αντιδράσει – δεν είναι «στον κόσμο του/της».

• Βλέπει συνέχεια τις ίδιες σειρές – δεν είναι θέμα μόνο γούστου.

• Δυσκολεύεται να συνδεθεί ή να εκφραστεί – δεν είναι απόμακρ@.

• Μιλάει γρήγορα και πολύ – δεν είναι «ξερόλ@» ή «φαφλατ@ς».

• Κάνει αλόγιστα έξοδα – δεν είναι επιδειξιομαν@.

• Είναι επιρρεπής σε καταχρήσεις – δεν είναι «αδύναμ@ χαρακτήρ@».

Μπορεί να περνά περιόδους μεγάλης ευφορίας και δραστηριότητας και μετά, ξαφνικά, να χαθεί. Όταν επανεμφανιστεί, δείχνει μελαγχολικ@, χαμ@λ@ τόνων και εκτός στόχου. Αυτό το μοτίβο επαναλαμβάνεται. Και δεν εξηγείται εύκολα.

Ψάχνεις, σκέφτεσαι, δεν βρίσκεις κάτι που να δικαιολογεί αυτή τη συμπεριφορά. Οπότε, αρχίζεις να κάνεις υποθέσεις: “Έτσι ήταν πάντα”, “κάτι του/της συνέβη”, “δεν θέλει να φτιάξει τη ζωή του/της”, “το κάνει για να τραβήξει προσοχή”.

Αυτές τις συμπεριφορές τις έχουμε δει ή τις έχουμε ζήσει. Όλοι κουβαλάμε κάτι – βιώματα, σκέψεις, προσωπικότητες. Μέρες εύκολες και μέρες δύσκολες. Δεν είμαι γιατρός, δεν γράφω με επιστημονική τεκμηρίωση – γράφω με βάση όσα βλέπω και ζω γύρω μου.

Βλέπω ανθρώπους που παλεύουν, άλλους που αγνοούν και άλλους που «ταμπελοποιούν» για να νιώθουν ασφαλείς με τη δική τους εικόνα για τον κόσμο. Βλέπω κουτάκια και βλέπω και τις αντίστοιχες ταμπέλες που τους κολλάμε. Όπως στα κουτιά οργάνωσης στο σπίτι, για να ξέρουμε τι περιέχει το καθένα.

Μόνο που εδώ δεν πρόκειται για ντουλάπια, αλλά για ζωές.

Δεν βλέπουμε την πραγματικότητα. Την ανάγκη. Είτε ζούμε με μια ταμπέλα που μας κόλλησαν, είτε κολλάμε εμείς ταμπέλες στους άλλους. Και όσο αφορά την ψυχική υγεία, έχουμε ακόμη δρόμο. Γίνονται βήματα, αλλά έχουμε χιλιόμετρα μπροστά μας. Δεν ξέρω πού είναι το τέρμα. Ξέρω όμως από πού ξεκινάει:

Κοίτα μέσα σου αντικειμενικά και ψύχραιμα
και πες μου…

Τι βλέπεις;