«Στους δυο, τρίτος δε χωρά» κατά τη λαϊκή ρήση· στο μυαλό του καθένα όμως, το μόνο που δεν χωρά είναι λαϊκισμοί και περιορισμοί. Όσο κι αν έχει ποτίσει με τα «πιστεύω του», οι μύχιες σκέψεις είναι πάντα ανεξέλεγκτες. Το να σκέφτεσαι λοιπόν, κάποιον ενώ είσαι σε σχέση με κάποιον άλλο είναι απιστία;
Η απόδοση νοήματος σ’ αυτήν τη λέξη είναι πολύ λεπτή και φυσικά μεταβλητή ανά τις χιλιετίες. Η βιολογία κι η γενετική έχουν ήδη αποφανθεί ότι ελάχιστα όντα στην φύση είναι μονογαμικά· κι ο άνθρωπος δε συμπεριλαμβάνεται σ’ αυτά. Πριν 45000 χρόνια, όπου χρονολογείται το πρώτο δείγμα DNA ολοκληρωμένου ανθρώπου, το σεξ αποτελούσε απλώς το μηχανισμό διαιώνισης του είδους. Έτσι, η πολυγαμική σεξουαλική συμπεριφορά ευνοούσε την επιβίωση των ειδών, δίνοντας τη δυνατότητα δημιουργίας πολλών απογόνων. Όσοι χρησιμοποιείτε αυτό το κομμάτι της επιστήμης, όμως, ως δικαιολογία, σκεφτείτε πρώτα ότι δε ζείτε πια σε σπηλιές.
Ξεκινώντας από τον επαναστάτη Homo Sapiens, ο οποίος σε αντίθεση με τους πολυγαμικούς προγόνους μας, επέλεγε μια μόνο σύντροφο, τη ζήλευε και την προστάτευε, εξασφαλίζοντας έτσι τη διαιώνιση του δικού του γενετικού υλικού κι όχι όλου του είδους, δημιουργήθηκε μια ακατέργαστη πρώτη μορφή μονογαμικής κοινωνίας. Αργότερα, η απιστία –που αποτελεί όρο κοινωνικό- δαιμονοποιήθηκε απ’ την θρησκεία, η οποία προωθούσε τον θεσμό της οικογένειας. Και σήμερα, λειτουργούμε με την «ηθική» αρχή της πλειοψηφίας: Αφού το κάνουν σχεδόν όλοι, ναι μεν είναι «κακό», αλλά το αποδεχόμαστε.
Το να βρίσκεσαι ερωτικά με άλλους συντρόφους λοιπόν, είναι απιστία σύμφωνα με την κοινωνία στην οποία ανήκουμε· τουλάχιστον εάν δεν αποτελεί συμφωνημένη συμπεριφορά ανάμεσα στους δύο. Ας επανέλθουμε τώρα στο βασικό ερώτημα. Το να σκέφτεσαι κάποιον, χωρίς όμως να έχει γίνει κάτι πρακτικά μαζί του, είναι απιστία; Ρητά και κατηγορηματικά, όχι· η σκέψη δεν είναι απιστία. Διότι, με αυτή τη λογική, απιστία θα ήταν και το να ονειρευτείς -κυριολεκτικά- κάποιον άλλο, να ερεθιστείς χαζεύοντας το playboy ή έναν σέξι ηθοποιό.
Ο εγκέφαλός μας, προσλαμβάνει χιλιάδες ερεθίσματα καθημερινά, τα οποία και επεξεργάζεται συνειδητά ή ασυνείδητα κι οι σκέψεις είναι τα παράγωγά τους. Βρίσκοντας ένα ερέθισμα θελκτικό, είναι λογικό να στριφογυρνάει στο νου. Όσο κι αν πλήττει τον εγωισμό μας, την αυτοπεποίθησή μας και την τάση μας να πασχίζουμε να είμαστε μοναδικοί για τον άλλον, πάντα θα υπάρχει ένας ωραίος κώλος, μια ωραία φωνή, μια ενδιαφέρουσα προσωπικότητα, κάτι καινούριο που μπορεί να διεκδικήσει μέρος της σκέψης του συντρόφου μας ή της δικής μας. Κι ίσως και να κατακτηθεί αμαχητί. Αυτό δεν αποτελεί απιστία και δεν συνεπάγεται κιόλας απαραίτητα ότι θα την προκαλέσει.
Περνώντας την αρχική περίοδο που «δεν έχεις μάτια για άλλον», οι ορμόνες επανέρχονται σε φυσιολογικά επίπεδα και το μυαλό σε κανονική λειτουργία. Το να είσαι ερωτευμένος, να αγαπάς και να νιώθεις πλήρης στην σχέση σου, δεν σημαίνει ότι παύουν να λειτουργούν οι αισθήσεις σου. Ούτε ότι όλοι οι υπόλοιποι άνθρωποι έγιναν ξαφνικά άσχημοι ή αδιάφοροι. Το να παρατηρείς ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά στους ανθρώπους, επαναφέροντας τους στην σκέψη σου, απέχει απ’ το να βρεθείς στο κρεβάτι τους. Ίσα-ίσα που είναι κι ευκαιρία επαναδιαπραγμάτευσης της σχέσης σου. Εάν σκέφτεσαι κάποιον, αλλά δε σου δημιουργείται δυνατά η επιθυμία να προχωρήσεις μαζί του, προφανώς σημαίνει ότι συνειδητά είσαι εκεί που είσαι.
Μια σεξουαλική φαντασίωση με το άτομο που σκέφτεσαι, επίσης δεν διαφέρει από μια αντίστοιχη φαντασίωση με έναν ηθοποιό για παράδειγμα ή έναν εντελώς άγνωστο. Αφού οι φαντασιώσεις αυτές θεωρούνται υγιείς κι όχι μορφές απιστίας, δεν μπορεί να υπάρχει παράμετρος που να τις διαφοροποιεί ανάλογα με το υποκείμενό τους. Η φαντασία, άλλωστε, είναι χάρισμα κι όχι ελάττωμα. Και δεν μπορεί να βλάψει κανέναν όσο δεν μεταβάλλεται σε πράξη. Άλλωστε, πάντα οι πράξεις είναι που δικάζονται κι όχι οι σκέψεις.
Σκεπτόμενοι τη φύση μας, τους πειρασμούς και την ελαστικότητα της ηθικής, η απιστία είναι μια πολύ εύκολη διέξοδος στα σημαντικά ή ασήμαντα προβλήματα ενός ζευγαριού· πόσο μάλλον όταν συμφωνεί με τη φυσική ροπή μας. Η γενετήσια ορμή είναι φυσική, το να επιβάλλεται κάποιος σ’ αυτήν είναι το στοίχημα που κερδίζει συνεχώς όταν είναι σε σχέση χωρίς να απιστεί. Στην «Ασκητική», ο Καζαντζάκης γράφει ότι η «πειθαρχία είναι η ανώτατη αρετή». Όσο κι αν σκέφτεσαι κάποιο άλλο άτομο ή σε ελκύει, αν η σχέση που έχεις δημιουργήσει είναι πραγματικά σημαντική για εσένα και θέλεις να τη διατηρήσεις, την προστατεύεις απ’ τον ίδιο σου τον εαυτό.
Αυτό σημαίνει ότι δε θα μπεις στη διαδικασία να γνωρίσεις τον άλλον καλύτερα, βάζοντας τα χεράκια σου να βγάλεις τα ματάκια σου, ούτε θα εξελίξεις την όποια επικοινωνία σας, βαφτίζοντας την «φιλική», ανώδυνη ή κοινωνική. Την σκέψη δεν μπορείς να την ελέγξεις, εκτός αν κάνεις με τις ώρες γιόγκα και διαλογισμό· τις πράξεις σου όμως μπορείς. Κι είναι οι πράξεις που συνιστούν την απιστία. Αν παρόλα αυτά η σκέψη γίνει τελικά εμμονή και αυτό που νιώσεις είναι τόσο δυνατό που δεν μπορείς πια να το ελέγξεις, είναι αυτονόητο ότι ο χωρισμός κι όχι η απιστία, είναι η λύση.
Συντάκτης: Νανά Πολίτη
