Σε λιγότερο από έναν μήνα (15 Απριλίου) συμπληρώνονται πέντε χρόνια από τη μέρα που ο φιλόμουσος και φιλότεχνος, κι όχι μόνο βέβαια, κόσμος της υφηλίου συγκλονίστηκε από τη μεγάλη πυρκαγιά που ξέσπασε σε ένα από τα χαρακτηριστικότερα κτήρια της γαλλικής πρωτεύουσας, την Παναγία των Παρισίων. Το αποτέλεσμα αποκαρδιωτικό: σημαντικό μέρος της στέγης (εκεί από όπου ξεκίνησε η φωτιά) μαζί με το εμβληματικό κωδωνοστάσιο καταστράφηκε, το γοτθικό βέλος κατέρρευσε και πολλά σημαντικά κειμήλια στο εσωτερικό της εκκλησίας κάηκαν. Το νησάκι Ιλ ντε Σιτέ, στο οποίο βρίσκεται ο ναός, εκκενώθηκε και τελικά κατασβέστηκε η φωτιά την επόμενη μέρα. Ακολούθησαν δηλώσεις συμπαράστασης από φορείς, οργανώσεις, προέδρους, πρωθυπουργούς, εκκλησιαστικούς αρχηγούς της Γαλλίας αλλά και της υφηλίου κι εξαγγέλθηκε σχέδιο ανοικοδόμησης κι αναστήλωσης του ναού.
Ο ναός ξεκίνησε να κατασκευάζεται (σε χώρο που προϋπήρχε ναός του Διός) τον 12ο αιώνα, αποπερατώθηκε μέσα του 13ου και αποτελεί, εκτός από πηγή έμπνευσης του Βίκτορος Ουγκώ για το μυθιστόρημα Παναγία των Παρισίων, χώρο στέψης του αυτοκράτορα Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Εκείνο που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη είναι η υπέροχη πύλη, ο τεράστιος ρόδακας, τα κωδωνοστάσια και φυσικά τα απαράμιλλης αξίας και μοναδικότητας βιτρό του.
O ναός αποτελούσε πάντα αντικείμενο συζητήσεων, ερευνών και παραφιλολογιών, όχι τόσο για την τέχνη του αλλά για τα κρυμμένα του μυστικά, πολλά από τα οποία έχουν να κάνουν με μεταφυσικά σύμβολα, ιστορίες με αλχημιστές, ακόμα και παγανιστικούς θεούς. Τελευταία και δημοφιλέστερη αναφορά γίνεται στο γνωστό μυθιστόρημα του Νταν Μπράουν «Κώδικας Ντα Βίντσι».
Ίσως η πιο διάσημη φωτογραφία του ναού, είναι ο γέρος με τον φρυγικό σκούφο (έμβλημα και σύμβολο τόσο της γαλλικής επανάστασης όσο και των φετινών Ολυμπιακών Αγώνων στο Παρίσι) που συμβολίζει τον αλχημιστή που παρατηρεί τον κόσμο από ψηλά, εξετάζει και αναρωτιέται για τον κόσμο.
Ο πνευματικός μαγνητισμός που ασκεί ο ναός είναι ένα μείγμα αλχημειών, ερμητισμού, παγανιστικών απόψεων, δοξασιών, δεισιδαιμονιών που ξεπερνούν κατά πολύ τη θέση που έχει στον χριστιανικό κόσμο. Ποιοι μύθοι, λοιπόν, και ποιες συνωμοσίες ακολουθούν τη φήμη του; Ήταν στ’ αλήθεια χώρος συνδεδεμένος με μυστήρια και σκοτεινά μυστικά;
Ήταν το 1905 όταν, στο πλαίσιο κατασκευής του γαλλικού μετρό, βρέθηκε στη Βαστίλη ακόμα ένα άγαλμα της αιγυπτιακής θεάς Ίσιδας (προσωνύμιό της είναι η Μαύρη Παναγιά), αφού το πρώτο που είχε βρεθεί, καταστράφηκε τον 16ο αιώνα. Η κρύπτη όπου λατρευόταν η θεά βρίσκεται κάτω από την Παναγία των Παρισίων, άλλωστε κι η επωνυμία της «Νοτρ Νταμ», «η Κυρά μας» αντιστοιχεί στον τρόπο με τον οποίο αποκαλούσαν την αιγυπτιακή θεότητα.
Η σχέση του ναού με τους αλχημιστές:
Τις πιο πρόσφατες πληροφορίες τις παίρνουμε από τον αλχημιστή Φουλκανέλι, που αφιέρωσε τη ζωή του για τον ναό της Παναγίας των Παρισίων. Ακόμα και η ίδια του η ζωή αποτελεί μυστήριο. Κάποιοι θεωρούν ότι ήταν εργάστηκε στην αποκατάσταση του ναού, ήταν άλλο άτομο με άλλο όνομα, ενώ άλλοι ότι ήταν ψευδώνυμο που ο ίδιος επινόησε, όμως τα πραγματικά του στοιχεία δεν έγιναν ποτέ γνωστά. Εκείνο που κινεί υποψίες, βέβαια, είναι το ότι, ενώ φέρεται να έφυγε από τη ζωή το 1932, στα βιβλία του καταγράφονται γεγονότα του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Και κάπως έτσι, ενισχύεται η θεωρία ότι ίσως και να βρήκε το ελιξίριο για την αθανασία, αέναος πόθος των απανταχού αλχημιστών.
Η πιο σημαντική πληροφορία που παίρνουμε είναι ότι ο ναός χρησιμοποιούνταν ως χώρος γιατρειάς ασθενών, οι οποίοι μαζεύονταν κάτω από έξι λάμπες και δεν έφευγαν αν δε γίνονταν καλά, και ταυτόχρονα που τους φρόντιζαν συγκεντρώνονταν γύρω από το βαπτιστήριον στην είσοδο του ναού. Εκεί, μπορεί κανείς να δει μορφές που συμβολίζουν φάσεις και διαδικασίες του αλχημισμού, εκ των οποίων τρεις γυναίκες. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι συμβολίζει την ίδια την αλχημεία και η κλίμακα είναι αυτή της Φιλοσοφίας.
Σύμφωνα με τον Φουλκανέλι, ακόμα και η Παναγία συμβολίζει την αρχή από την οποία φτιάχτηκε ο κόσμος από τον Δημιουργό γι’ αυτό και αποδίδεται με μπλε χρώμα, ο Χριστός με κόκκινο και ο Θεός με λευκό, τα χρώματα της γαλλικής σημαίας. Αναφέρει, επίσης, πως ο ναός λειτουργούσε κι ως χώρος για ασυνήθιστες μυσταγωγίες, με βακχικές τελετές αι όργια να λαμβάνουν χώρα στο εσωτερικό του. Παγανιστικά πανηγύρια, ξέφρενο γλέντι, γυμνοί άντρες, άφθονο αλκοόλ, συνέθεταν μια εικόνα ηδονής και λαγνείας στην οποία επιδίδονταν και κληρικοί.
Οι συνωμοσίες για την πυρκαγιά:
Ενώ η Παναγία των Παρισίων καιγόταν κι ο κόσμος ανησυχούσε για την πιθανή καταστροφή ενός μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, οι απανταχού συνωμοσιολόγοι κατέληγαν σε θεωρίες κι αυθαίρετα (;) συμπεράσματα. Ως πιο δημοφιλής είναι η θεωρία που θέλει τους Ναΐτες (τάγμα ιπποτών) να εκδικούνται 605 χρόνια μετά για τον θάνατο του αρχηγού τους (15/4/1414 ) από τον Πάπα, η δίκη του οποίου έγινε στον προαύλιο χώρο του ναού. Σύμφωνα, λοιπόν, με τη θεωρία τους, οι Ναΐτες «επέστρεψαν» για να υλοποιήσουν την κατάρα τους. Εξάλλου, η σχέση των Ναϊτών με το Παρίσι ενέπνευσε μεγάλα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Από όλα αυτά, δεν είναι καθόλου παράξενο που η Παναγία των Παρισίων εξώθησε πολλούς λόγιους, ανάμεσά τους και Έλληνες, να ασχοληθούν με τη μεταφυσική της υπόσταση. Ο Προυστ παρατηρούσε την πρόσοψή της για ώρες, ο Φρόιντ ύμνησε σε γράμματά του τον σκοτεινό καθεδρικό ναό και ο Καζαντζάκης έγραφε: «Όλα στην άγια ετούτη αρχιτεκτονική αποκορυφώνονται και γίνονται βέλος. Οχι πια η ισιόγραμμη, τετράγωνη λογική του ελληνικού ρυθμού, που βάζει ανθρώπινη τάξη στο χάος, τέλεια ισορροπώντας την ομορφιά με την ανάγκη κι εγκαινιάζοντας λογική συνεννόηση του ανθρώπου με το Θεό. Η Παναγία των Παρισίων είναι κάτι παράφορο, παράλογο, μια ένθεη αλλοφροσύνη που συνεπαίρνει ξάφνου τους ανθρώπους και τους σπρώχνει να επιχειρήσουν έφοδο στην επικίντυνη γαλάζια ερημία, για να κατεβάσουν στη γης το μέγα Κεραυνό, το Θεό».
Μύθοι ή πραγματικότητες, αλήθειες ή δοξασίες, η Παναγία των Παρισίων παραμένει ίσως ο πιο αναγνωρίσιμος ναός του Καθολικού κόσμου, σε μια από τος γραφικότερες συνοικίες της Ευρώπης. Συνεπαίρνει τον επισκέπτη, σίγουρα για την αρχιτεκτονική και τα βιτρό, κι υποσυνείδητα για την ενέργεια του χώρου, τα μυστικά και το παρελθόν που είναι διάχυτα παντού. Στους τοίχους, στην ατμόσφαιρα, στην οροφή. Και τέλος, στην καρδιά της.
Συντάκτης: Χριστιάνα Δεμέναγα
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
