Θα φανταζόσασταν ποτέ τάφ0υς που θα σας άνοιγαν μια πόρτα στο παρελθόν του εκλιπόντος; Θα μπορούσατε να σκεφτείτε ότι με ένα κλικ πάνω στην ταφόπλακα κάποιου θα μπορούσατε να δείτε φωτογραφίες από τον γάμο του, την αποφοίτησή του ή να μάθετε για το αγαπημένο του φαγητό και τραγούδι;

Κάποιοι όχι μόνο το σκέφτηκαν αλλά το έχουν ήδη εφαρμόσει. Στο Ντόρσετ της Μεγάλης Βρετανίας ένα γραφείο κηδειών προσφέρει έναν επαναστατικό νέο στοιχείο στους τάφους. Προσθέτουν ένα QR code στην ταφόπλακα το οποίο ο καθένας μπορεί να σκανάρει με το κινητό του για να δει τη βιογραφία, φωτογραφίες ή βίντεο του θανόντος σε έναν ψηφιακό χώρο. Όπως αναφέρει η εφημερίδα «The Sun», μία από τις πρώτες πελάτισσες του συγκεκριμένου γραφείου είναι η χήρα Τζιλ Τουτιέτ. Η 53χρονη αποφάσισε να τοποθετήσει ένα QR code στην ταφόπλακα του συζύγου της, που έφυγε ξαφνικά από τη ζωή σε ηλικία 55 ετών πέρυσι, επειδή όπως λέει ο άντρας της ήταν ενθουσιώδης χρήστης των νέων τεχνολογιών.

Η τάση έχει περάσει και στην Ιρλανδία, όπου η ενσωμάτωση QR κωδικών έχει αναχθεί σε επίπεδο τέχνης καθώς χαράζονται πολύ προσεκτικά πάνω στην ταφόπλακα με αποτέλεσμα να αποτελούν και καλλιτεχνικό προϊόν.

Η μέθοδος επίσης, έχει εφαρμοστεί στο Πάρκο Βετεράνων του Βιετνάμ. Εκεί ο βετεράνος Randy Ark έχει αναλάβει την ευγενή αποστολή της ανάπτυξης του Πάρκου στο κέντρο του Σπρίνγκφιλντν και τη διατήρηση των λεπτομερών αναμνήσεων των ντόπιων ανδρών που έπραξαν την απόλυτη θυσία στους αμερικανικούς πολέμους μέσω της καινοτόμου χρήσης κωδικών QR.

Επιπλέον, ορισμένα κινεζικά νεκροταφεία έχουν υιοθετήσει κωδικούς QR, επιτρέποντας στους πενθούντες να έχουν πρόσβαση σε εικονικά μοιρολόγια ανατρέποντας έτσι τις παραδοσιακές τελετουργικές διαδικασίες αλλά προσφέροντας ταυτόχρονα έναν ψηφιακό φόρο τιμής στον αποθανόντα.

Ενδιαφέρον έχει η ιστορία της εταιρείας Turning Hearts, η οποία με ένα video στο TikTok που έγινε αμέσως viral εξηγεί πώς μπορεί να αξιοποιηθεί η τεχνολογία για να κρατήσεις ζωντανό στη μνήμη σου τον νεκρό. Ο John Poulson, ιδρυτής της εταιρείας λέει ότι σκέφτηκε αρχικά την ιδέα αυτή καθώς κοιτούσε την ταφόπλακα του προπάππου του όταν ήταν 18 ετών. Ενώ ο Poulson πήρε το όνομά του από τον προπάππου του, δεν είχε ιδέα ποιος ήταν ή πώς έμοιαζε. Εκείνη τη στιγμή αναφέρει ότι ευχήθηκε να είχε πρόσβαση σε πληροφορίες και φωτογραφίες για τον προπάππου του. Τα χρόνια πέρασαν και τελικά ο Poulson δημιούργησε την εν λόγω εταιρεία.

Σκανάροντας, λοιπόν έναν QR κωδικό ενός τάφου μπορείς να διαβάσεις τη βιογραφία του εκλιπόντος, να δεις φωτογραφίες και βίντεο από τη ζωή του, να ακούσεις τα αγαπημένα του τραγούδια, να θαυμάσεις κομμάτι της επαγγελματικής του πορείας ή και να συμμετάσχεις σε φιλανθρωπικές δωρεές προς τιμήν του.

Αρχίζουν και σου φαίνονται κάποια πράγματα παράξενα; Αρχίζεις να σκέφτεσαι ότι ίσως το παρακάναμε με την αξιοποίηση της τεχνολογίας; Μήπως σου περνάει από το μυαλό ότι κάποια πράγματα καλύτερα να μένουν ως έχουν και να μην παραβιάζεται η κοινή λογική και ακόμα χειρότερα η διάκριση των εγκοσμίων από τα ουράνια; Μήπως σου φαίνεται και λίγο ανατριχιαστικό; Τόσο ανατριχιαστικό όσο οι περιπτώσεις όπου με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης μπορείς να αναστήσεις το αγαπημένο σου πρόσωπο που έχει πεθάνει και να το ακούσεις να σου μιλάει;

Έχεις δίκιο να τα σκέφτεσαι όλα αυτά. Αρχικά, ίσως μπορεί κάποιος να ανησυχεί και για κάτι άλλο. Γιατί το παρελθόν μας ή το παρελθόν των αγαπημένων μας προσώπων να είναι τόσο εύκολα προσβάσιμο στον οποιοδήποτε που είτε από ειλικρινές ενδιαφέρον είτε από απλή ανία ή και περιέργεια θελήσει να σκανάρει τον κωδικό; Πόσο διαφορετικό είναι αυτό από την παραβίαση της ιδιωτικότητας στα social media όσο είμαστε ζωντανοί, όπου εκεί βέβαια δίνουμε την απόλυτη συγκατάθεσή μας; Σε αυτόν τον προβληματισμό, οι ειδικοί απαντούν ότι μπορεί να ρυθμιστεί έτσι το σύστημα, ώστε να έχουν πρόσβαση μόνο συγκεκριμένα άτομα που συνδέονταν με τον εκλιπόντα και προφανώς θα προμηθευτούν κάποιο μυστικό κωδικό εισόδου.

Ο πιο σοβαρός, όμως, ενδοιασμός, είναι ότι στην προσπάθειά μας να νικήσουμε τον θάνατο ή να κάνουμε την απώλεια να φαίνεται πιο υποφερτή, υποτιμάμε τη ζωή. Όποιος θέλει να θυμηθεί, θυμάται. Δεν εξαρτάται από φωτογραφίες ούτε από αντικείμενα. Όποιος θέλει να κουβαλήσει την ανάμνηση, την κουβαλά μέσα του. Τη θάβει και την ξεθάβει όποτε θέλει. Δε χρειάζεται κανένα σχέδιο χαραγμένο σε κανένα τάφο που θα του ανοίξει την πόρτα στον παρελθόντα κόσμο του αγαπημένου του. Ένα σημάδι που οποιαδήποτε στιγμή θα είναι εκεί για να το σκανάρει και να ξύσει την πληγή θα είναι ένα επιπλέον βάσανο γι’ αυτόν. Μερικές φορές, ναι, οι επιταγές της φύσης πρέπει να ακούγονται. Ο χρόνος πρέπει να κάνει αυτό που είναι προορισμένος να κάνει: να θεραπεύει όχι επειδή φέρνει τη λήθη αλλά επειδή φέρνει τη συμφιλίωση και τη γαλήνη. Ένα τέτοιο ανθρώπινο επινόημα μάλλον δε θα τα φέρει όλα αυτά, θα αναστατώνει και θα «ξυπνάει» συνεχώς τον πόνο της απώλειας.

Σκεφτείτε ένα νεκροταφείο με παραταγμένους τάφους στη σειρά με χαραγμένoυς QR κωδικούς πάνω τους. Τι σας θυμίζει; Μάλλον ένα μουσείο με εκθέματα ή ένα εστιατόριο με τα ψηφιακά μενού πάνω στα τραπέζια.

Οι αγαπημένοι μας, που έχουν φύγει, δεν είναι ούτε εκθέματα, ούτε μενού. Κι εμείς δεν είμαστε ούτε επισκέπτες μουσείου ούτε πελάτες εστιατορίου. Αυτοί είναι κομμάτια της ζωής μας κι εμείς είμαστε εκείνα τα πλάσματα που είμαστε καταδικασμένοι να ζήσουμε χωρίς αυτούς. Και αν υποθέσουμε ότι αυτοί βρίσκονται σε έναν άλλο κόσμο και μας έχουν ξεχάσει πίνοντας το νερό της λησμονιάς, γιατί εμείς να τους ταλαιπωρούμε αναμοχλεύοντας συνεχώς με ένα σαρωτή το παρελθόν τους; Όπως λέει και ο Μαβίλης στη “Λήθη” του αν το νερό της Λήθης θολώσει από τα δάκρυα των ζωντανών, οι νεκροί “ξαναθυμούνται…πόνους παλιούς, που μέσα τους κοιμούνται.” Ας μην τους το κάνουμε αυτό…

Συντάκτης: Σοφία Ρηγοπούλου
Επιμέλεια κειμένου: Αγγελική Θεοχαρίδη