Η φιλία επιβάλλεται να ‘ναι αμοιβαία

Μια ψυχή που ταξίδευε σ’ ένα σώμα λένε ότι ξεκίνησε κάποτε το παρθενικό της ταξίδι για να χωρέσει στις διαπροσωπικές σχέσεις των ανθρώπων και να τους αλλάξει συναισθηματικά μια για πάντα. Τη διαδρομή αυτή, στο πέρασμα του χρόνου, την ονόμασαν «Φιλία». Δεν ήταν ποτέ μονόπλευρη, ούτε ψυχοφθόρα, ώστε να μπορεί να απογοητεύσει τους ανθρώπους, σε αντίθεση με τον φτερωτό της φίλο, τον «Έρωτα», ένα πλάσμα εγωιστικό και ματαιόδοξο, ικανό να παίρνει τα πάντα χωρίς ποτέ να φέρνει εγγυήσεις πως θα τα επιστρέψει.

Η φιλία παρέμενε πάντα δοτική, παρηγορητική, λειτουργεί σαν μέντορας, βοηθάει τους ανθρώπους να εμπνευστούν απ’ αυτήν και τους σπρώχνει να κυνηγήσουν και να πετύχουν τους στόχους τους. Μπορεί να περνούσε κατά καιρούς διαφορετικές φάσεις στη ζωή της, αλλά ήταν πάντα εκεί για να στηρίξει όσους την είχαν πραγματικά ανάγκη. Ο υπερόπτης έρωτας, απ’ την άλλη, προσπαθούσε να αποδείξει καθημερινά την ανωτερότητά του κι όσο ρομαντικός και δοτικός κι αν ήταν κάποιες φορές, κατέληγε τις περισσότερες να πληγώνει τους άλλους και να τους δημιουργεί ανασφάλειες και συναισθηματική σύγχυση.

Ο έρωτας ως συναίσθημα μπορεί να ‘ναι μονόπλευρος, η φιλία όμως ποτέ. Υπάρχουν ερωτικές σχέσεις που νιώθει και προσπαθεί μόνο ο ένας, δεν υπάρχουν όμως φιλίες που να τις συντηρεί μόνο ο ένας απ’ τους δύο. Η φιλία είναι υπόθεση ομαδική∙ για να ‘χεις φίλους, πρέπει ταυτόχρονα να ‘σαι κι εσύ φίλος τους. Όσο για το ενδιαφέρον, επιβάλλεται να ‘ναι αμοιβαίο, γιατί στη φιλία πέρα από την αγάπη υπάρχει χώρος και για λογική.

Μαζί με την ανάγκη για συντροφικότητα προκύπτει κι η ανάγκη μιας ειλικρινούς φιλίας, ίσως γι’ αυτό κάποιες φορές έχουμε δει ζευγάρια να χωρίζουν, αλλά να παραμένουν φίλοι, καθώς τους ενώνει ένα ειλικρινές δέσιμο. Ο κανόνας, όμως, θέλει τις ερωτικές σχέσεις να ‘χουν ημερομηνία λήξης, τους εραστές να χωρίζουν τους δρόμους τους και στα ζόρια η μόνη διαφυγή να ‘ναι οι φίλοι. Αυτοί οι άνθρωποι που δε θα προδώσουν ποτέ τα συναισθήματά τους και θα ‘ναι πάντα εκεί για να δώσουν ένα χέρι βοηθείας όταν τα φιλαράκια τους τούς έχουν ανάγκη.

Η φιλία δεν μπορεί να ‘ναι μονόπλευρη, γιατί απλά παύει να ‘ναι φιλία. Δε γίνεται, δηλαδή, να προτείνει πάντα μόνο ο ένας, γιατί αν ο άλλος διαρκώς τον αποφεύγει, θα πάρει αυτομάτως το μήνυμα και θα απομακρυνθεί, αναζητώντας άλλους φίλους. Οι ρόλοι εναλλάσσονται, τη μία ρίχνει στο τραπέζι μια ιδέα ο ένας, την άλλη ο άλλος. Μπορεί να περάσουν εβδομάδες μέχρι την επόμενη συνάντηση, κι όμως όταν κανονιστεί θα το θέλουν και θα το χαρούν το ίδιο κι οι δύο, χωρίς πιέσεις ή συμβιβασμούς. Καμία σχέση, δηλαδή, με τον έρωτα που μπορεί να τον αισθάνεται, να τον επιδιώκει να τον διεκδικεί μόνο ο ένας, εκείνος που πάντα περιμένει και πάντα προσπαθεί, όταν ο άλλος χαριστικά του δίνει κάποτε λίγη σημασία.

Σε αντίθεση με τη φιλία, λοιπόν, ο έρωτας, μπορεί να ‘ναι μονόπλευρος, όπως κι απωθημένος, ή ίσως μονάχα πλατωνικός. Μπορεί να προσπαθεί μόνο ο ένας να συντηρήσει ή να καλλιεργήσει μια σχέση, δίχως ο άλλος να κάνει ούτε ένα βήμα απ’ τον υπέρμετρο εγωισμό του ή απλώς απ’ την αδιαφορία του. Μπορεί ο ένας να ‘χει θεωρήσει δεδομένη μια κατάσταση και να επαναπαύεται στο δόσιμο του άλλου προσώπου, που θυσιάζει αυτοεκτίμηση κι αξιοπρέπεια, για να μη χάσει κάποιον απ’ τη ζωή του -κι ας μην τον είχε ποτέ ουσιαστικά.

Στον έρωτα πολλές φορές η αλήθεια σκεπάζεται, στη φιλία (αν και συμβαίνει κάποτε κι αυτό) επικρατεί η ειλικρίνεια. Γιατί ο έρωτας, σε μια τοξική μορφή του, μπορεί να επιβιώσει για κάποιο διάστημα με μυστικά και κρυφές σκέψεις, η φιλία όμως χωρίς αλήθειες κι εμπιστοσύνη έχει πολύ σύντομη ημερομηνία λήξης.

Οι περισσότεροι έχουμε μάθει και βολευτεί στο να κοιτάζουμε τον αφρό, μένοντας στην επιφάνεια, χωρίς να έχουμε το ψυχικό σθένος να ρίξουμε μια βουτιά στα βαθιά. Μα στη φιλία θέλουμε-δε θέλουμε βουτάμε στα βαθιά και στεκόμαστε αυθεντικοί απέναντι στους ανθρώπους που θέλουμε να υπάρχουν στη ζωή μας. Ίσως γι’ αυτό πολλές φορές οι φίλοι μας να αποτελούν την καρμική μας σχέση, γιατί μαζί τους μας δένει η ατόφια αλήθεια μας. Αυτή η σχέση που θα παραμείνει αναλλοίωτη στο πέρασμα του χρόνου και κανείς δε θα ‘ναι ικανός να τη διαλύσει όσος καιρός κι αν περάσει.