Ο ανθρώπινος πληθυσμός τις τελευταίες δεκαετίες έχει κάνει μα αλματώδη αύξηση, ξεπερνώντας τα 8 δισεκατομμύρια ανθρώπους ήδη από το 2023. Παρά τους πολέμους και τις πανδημίες, υπάρχει μια ραγδαία αύξηση η οποία αποτυπώνεται σε αριθμούς κάθε χρόνο δημιουργώντας ένα παράδοξο: το παράδοξο της μοναξιάς. Η μοναξιά έχει ξεκινήσει να εξελίσσεται ως ένα από τα σοβαρότερα κοινωνικά και ψυχικά φαινόμενα του 21ου αιώνα, που χρήζει άμεσης διαχείρισης. Παρά την αλματώδη αύξηση του πληθυσμού και την ταυτόχρονη ανάπτυξη εκατοντάδων ψηφιακών και μη τρόπων επικοινωνίας, όλο και περισσότεροι είναι οι άνθρωποι αισθάνονται απολύτως μόνοι, ακόμα και μέσα σε σχέσεις, φιλίες και οικογένεια. Το ποσοστό αυτό μπορεί να ξεπεράσει ακόμα και το 35% και την επόμενη δεκαετία προβλέπεται να αγγίξει το 50%. Μέσα στα επόμενα 10 χρόνια ένας στους δύο ανθρώπους που γνωρίζουμε θα βιώνει αισθήματα μοναξιάς.
Αυτή η σιωπηλή «επιδημία» έχει ήδη προκαλέσει ζημιά στην ψυχή των ανθρώπων. Έτσι, είναι σημαντικό να βρούμε την πηγή του κακού, αυτή τη ρίζα που κάνει τους ανθρώπους να είναι τόσο μόνοι, ενώ ταυτόχρονα είναι όλο και περισσότερο συνδεδεμένοι. Οι τέσσερις παράγοντες που θα αναλυθούν παρακάτω, διαδραμάτισαν και θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο αναφορικά με την εξέλιξη της μοναξιάς σε παγκόσμιο επίπεδο.
1. Ψηφιακή απομόνωση
Ο πρώτος παράγοντας δεν είναι άλλος από την ψηφιακή απομόνωση στην οποία έχουν περιέλθει οι άνθρωποι. Ενώ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δημιουργήθηκαν με απώτερο σκοπό να φέρουν πιο κοντά τους ανθρώπους και να μειώσουν τις αποστάσεις, δημιουργώντας νέους τρόπους επικοινωνίας, διαφαίνεται πως έχουν καταφέρει το αντίθετο. Η αυξανόμενη εξάρτηση από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συμβάλλει στο να παραμένουν οι άνθρωποι σε επαφή, χάνοντας όμως τη χαρά της σύνδεσης και τις αλληλεπιδράσεις που είχαν. Όλα είναι εύκολα και γρήγορα και με το πάτημα ενός κουμπιού, λαμβάνουν την ευτυχία που πιστεύουν πως έχουν ανάγκη, αλλά στο τέλος της μέρας η μοναξιά είναι εκεί και καραδοκεί. Γιατί, η ψηφιακή σύνδεση δεν αρκεί για να βιώσουμε την πραγματική σύνδεση που έχουμε ανάγκη.
2. Μεγάλες πόλεις, μικρές ζωές
Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι αφήνουν τα χωριά τους για να μετακομίσουν στις μεγάλες πόλεις χάνοντας ουσιαστικά την αίσθηση της κοινοτικής συνοχής. Στις μεγάλες πόλεις, όλοι είναι άγνωστοι μεταξύ τους παρά των μεγάλο αριθμό κατοίκων δίνοντας ένα ισχυρό μήνυμα πως ο αριθμός των ανθρώπων που έχουμε δίπλα και γύρω μας δε μειώνει το αίσθημα μοναξιάς το οποίο βιώνουμε. Από την άλλη, η έντονη αστυφιλία σε συνδυασμό με τους γρήγορους ρυθμούς ζωής των πόλεων συνέβαλλαν στο να ξεχάσουν οι άνθρωποι πως χρειάζεται να επενδύουν χρόνο για ξεκούραση, γιατί κανένας εξαντλημένος άνθρωπος δεν μπορεί να αφιερώσει χρόνο στο να συνδεθεί με άλλους.
3. Η σημασία της ομάδας
Ο τρίτος παράγοντας είναι απόρροια των προηγούμενων 2 και έχει να κάνει πως στον σύγχρονο δυτικό κόσμο οι άνθρωποι δεν έχουν μάθει τη σημασία της ομάδας. Προωθείται έντονα η ατομική επιτυχία με κάθε κόστος κάνοντας τους ανθρώπους να κλείνονται ολοένα και περισσότερο στον εαυτό τους. Σύγχρονα δεδομένα δείχνουν πως οι νεότερες γενιές, όπως η Gen Z, καταγράφει τα υψηλότερα ποσοστά μοναξιάς διότι δεν έχουν μάθει να συνεργάζονται ως ομάδα για να πετύχουν έναν στόχο. Η προώθηση της ατομικής επιτυχίας, εκτός του ότι δημιουργεί το αίσθημα της μοναξιάς, συμβάλλει ταυτόχρονα στην αύξηση των διαγνωσμένων διαταραχών άγχους και κατάθλιψης.
4. Τα λεφτά
Ο τέταρτος παράγοντας έχει να κάνει με την οικονομική αβεβαιότητα που βιώνει όλη η υφήλιος από το 2009 και μετά. Η ανασφάλεια σε θέματα εργασίας και οικονομικών έχει κάνει τους ανθρώπους να έχουν ένα βαρύ ψυχικό φορτίο να διαχειριστούν. Η έλλειψη χρημάτων μειώνει σημαντικά τη δυνατότητα των ανθρώπων να συμμετέχουν σε κοινωνικές και μη δραστηριότητες, να έρθουν κοντά με άλλους, να κάνουν ένα ταξίδι ή να βγουν για ένα φαγητό. Ως αποτέλεσμα αυτού ο εγκλεισμός στο σπίτι μοιάζει μονόδρομος και το αίσθημα το οποίο κυριαρχεί είναι αυτό της απομόνωσης.
Παρότι το μέλλον προδιαγράφεται δύσκολο αν συνεχίσουμε στους ίδιους ρυθμούς, υπάρχουν ακόμα περιθώρια αλλαγής. Η μοναξιά, όσο κι αν εξαπλώνεται, δεν είναι ανίκητη. Χρειάζεται η συνειδητή στροφή προς την ουσία: αυθεντικές σχέσεις, λιγότερο ψηφιακό θόρυβο και περισσότερη ανθρώπινη παρουσία. Αν η κοινωνία επιλέξει να αναλάβει την ευθύνη, ίσως στο μέλλον να κοιτάμε αυτή την εποχή όχι ως το σκοτάδι που μας κατάπιε, αλλά ως την αρχή μιας μεγάλης αφύπνισης.
Συντάκτης: Τρύφων Κάμπο
