Πώς είναι οι σχέσεις με τον ασφαλή τύπο προσκόλλησης;

«Η τάση να δημιουργούμε ισχυρούς δεσμούς με συγκεκριμένα άτομα είναι βασικό συστατικό της ανθρώπινης φύσης» -John Bowlby.
Ένας από τους (4) τέσσερις τύπους προσκόλλησης λοιπόν, είναι ο ασφαλής (secure attachment style). Ο εξής τύπος αποτελείται απ’ έναν ισορροπημένο κι ολοκληρωμένο χαρακτήρα. Από τη βρεφική ηλικία οι σχέσεις παίζουν σημαντικό ρόλο στη συναισθηματική κι εγκεφαλική ανάπτυξη ενός παιδιού και στη συνέχεια του ενήλικου ανθρώπου.

Το παιδί μαθαίνει πως όταν κάποιος ανταποκρίνεται με υγιή τρόπο στις ανάγκες του, αναπτύσσει αναπαραστατικά μοντέλα νιώθοντας ασφάλεια και σιγουριά ν’ ανακαλύψει τον κόσμο και να συνάψει υγιείς και βαθιές σχέσεις. Όλα αυτά, επηρεάζουν φυσικά και τη μετέπειτα ερωτική, κοινωνική κι εργασιακή του ζωή.

Το μέρος του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για τις λειτουργίες υψηλού επιπέδου όπως: Τη ρύθμιση της συμπεριφοράς, τη συναισθηματική έκφραση, την προσοχή και τη συγκέντρωση, τη δημιουργικότητα, την επίλυση προβλημάτων, τη λήψη αποφάσεων, τη βιωματική εκμάθηση, την κοινωνική συμπεριφορά καθώς και την ιεράρχηση προτεραιοτήτων ονομάζεται προμετωπιαίος λοβός και βρίσκεται εμπρόσθιο τμήμα του ανθρώπινου εγκεφάλου.

Οι εμπειρίες ενός ανθρώπου από τη βρεφική/παιδική ηλικία έως και την ενήλικη ζωή επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής και σχέσεων σύμφωνα με τον ψυχολόγο John Bowlby.

Ο ασφαλής τύπος δεσμού σ’ ένα παιδί, δημιουργείται κυρίως μέσω της μητέρας η οποία του διδάσκει ν’ επικοινωνεί τις ανάγκες του με υγιή τρόπο, αντιμετωπίζοντάς το με υπευθυνότητα, αγάπη, σεβασμό και κατανόηση. Επομένως ο συγκεκριμένος τύπος προσκόλλησης προϋποθέτει μια αίσθηση ηρεμίας και σεβασμού ανάμεσα σε βρέφος και μητέρα (και τους εκάστοτε φροντιστές) καθώς και κοινή γραμμή διαπαιδαγώγησης, η οποία είναι υπεύθυνη για το αίσθημα ασφάλειας και κατανόησης που βιώνει το βρέφος, ώστε να είναι έτοιμο ν’ ανακαλύψει τον κόσμο «μακριά» από τη μητέρα -χωρίς να βιώνει φόβο εγκατάλειψης ή απόρριψης.

Πώς μοιάζει όμως η ασφαλής προσκόλληση σε έναν ενήλικα και πώς αυτή επηρεάζει τη ζωή του;

Ένας ασφαλής ενήλικας εκφράζεται ελεύθερα και γνωστοποιεί ξεκάθαρα τις ανάγκες του, έχει αντίληψη, ανταποκρίνεται στις ανάγκες που μπορεί να έχουν οι συγγενείς, οι φίλοι ή το ταίρι του, ενώ δεν τείνει να έχει ανάγκη από απομόνωση. Είναι κοινωνικό άτομο και ανοιχτό σε γνωριμίες. Συγχωρεί αβίαστα και γρήγορα και δεν κρατάει «κακίες», εμπιστεύεται εύκολα, έχει νοητική ευελιξία, κατανόηση, καλή επικοινωνία αίσθηση «σιγουριάς» και αυτοπεποίθησης, αναγνωρίζει την αξία των άλλων, παραδειγματίζεται και επαινεί, λατρεύει την ικανοποίηση που παρέχει η οικειότητα καθώς θεωρεί ότι ***ουαλικότητα κι η οικειότητα είναι αλληλένδετα στοιχεία. Κάνει ισχυρούς και σταθερούς δεσμούς, θέτει ισχυρά όρια που ακολουθεί πιστά, ενώ διαθέτει ευαισθησία, διάθεση για συνεχή αυτοβελτίωση, προσωπική ανάπτυξη και βελτίωση σχέσεων. Διατηρεί θετική εικόνα για τον εαυτό του αλλά και για τους άλλους, παραμένει δίκαιο και στη ζωή του υπάρχει ισορροπία ανάμεσα σε λογική και συναίσθημα. Τέλος λατρεύει τη σταθερότητα κι επιθυμεί ν’ αναπτύσσει ικανότητες και δεξιότητες, αφού αγαπάει να δραστηριοποιείται κοινωνικά αλλά και επαγγελματικά.

Είναι ο τύπος ανθρώπου που θέλεις να έχεις στη ζωή σου, διότι είναι πάντα εκεί για σένα, έτοιμος να δώσει ένα χέρι βοήθειας και να προσφέρει αντικειμενικότητα στα προβλήματα της ζωής σου. Ίσως θεωρείται ο πιο «ξενέρωτος» από όλους τους τύπους προσκόλλησης γιατί τα έχει όλα «στρωμένα» στο μυαλό των περισσότερων. Νευριάζει τους ανθρώπους με ψυχικά τραύματα με την απίστευτη εικόνα του για τη ζωή και την αδιαμφισβήτητή του ηρεμία. Δεν έχει ίχνος αρνητισμού -δε θα ήθελε κιόλας- και δεν επιθυμεί το κακό κανενός.

Λατρεύει να μιλάει για τα συναισθήματά του, έχει πάντα σταθερή σχέση, δε ζηλεύει και δεν εμπλέκεται σε δράματα και σε εντάσεις -τι ξενέρωτος ε; Θα πει το τραύμα μέσα μου και μέσα σου-, ευχάριστος κι ανάλαφρος, ακολουθεί βήμα-βήμα πιστά και ευλαβικά τα θέλω του και τα πιστεύω του.

Η ζωή για ‘κεινον είναι γεμάτη δοκιμασίες και δυσκολίες και είναι έτοιμος να αδράξει τη μέρα και δε φοβάται ν’ αντιμετωπίσει ό,τι βρεθεί στο δρόμο του με ψυχραιμία , σχεδιασμό, σκληρή δουλειά κι όρεξη. Αναλόγως τον κοινωνικό του κύκλο θα μπορούσε εύκολα να αλλάξει τύπο προσκόλλησης και να πάει στον αγχωτικό με λάθος χειρισμούς και κακές παρέες. Παρ’ όλα αυτά δύσκολα δε θα επιτρέψει στον εαυτό του να εμπλακεί σε μια τέτοια κατάσταση καθώς χαρακτηρίζεται από την ικανότητα να ελέγχει τις αντιδράσεις και τα συναισθήματά του.

Επειδή όμως κανένας δεν είναι τέλειος, έχει κι αυτός ο τύπος ελαττώματα. Δυσκολεύεται να διαχειριστεί άτομα με τα οποία δεν έχουν τον ίδιο τύπο προσκόλλησης, καθώς δεν έχει τις ίδιες εμπειρίες και δεν μπορεί -όσο και να θέλει- να ταυτιστεί. Καθώς οι αντιδράσεις και οι λόγοι αυτών ποικίλουν από τύπο σε τύπο, δύσκολα συμβιώνει με τον αποφευκτικό και τον αποδιοργανωμένο. Οι πιθανότητες είναι ότι θα τα πήγαινε πιο ομαλά μια σχέση με τον αγχωτικό τύπο μιας και η «δουλειά» θα ήταν πιο εύκολη και διαχειρίσιμη από τους άλλους δύο «περίπλοκους» τύπους προσκόλλησης όπου πολλές φορές η σχέση θα λήξει πριν καλά-καλά ξεκινήσει.

Η εργασιακή ζωή ενός ενήλικα με ασφαλή τύπο προσκόλλησης είναι σταθερή και μακροχρόνια -όπως και οι συγγενικές και φιλικές σχέσεις του- διότι διατηρεί συνεργασίες κάνοντας σοφές επιλογές που θα αποφέρουν αργά και σίγουρα αποτελέσματα καθώς η ασφάλεια είναι το αγαπημένο του συναίσθημα. Κυρίως ενδιαφέρεται για τα μαθήματα που έχει να του διδάξει αυτή η ζωή, αφού επιθυμεί συνεχώς να βελτιώνει τον εαυτό του.

Αν δεν ανήκεις σ’ αυτόν το τύπο προσκόλλησης μην απογοητεύεσαι, γιατί όπως έχω ξανά πει, με θέληση και δουλειά μπορεί κάποιος ν’ αλλάξει το τύπο δεσμού που τον διακρίνει. Είναι σημαντικό να γνωρίσουμε το παρασκήνιο πίσω από την παράσταση που δίνουν οι άνθρωποι καθημερινά, κατανοώντας ότι τα βιώματά μας είναι μέρος της ζωής. Είτε είναι θετικά, είτε αρνητικά κι επώδυνα δε μας ορίζουν, έχουμε την ελευθερία να επιλέγουμε το είδος ανθρώπου που θέλουμε να είμαστε και τη ζωή που θέλουμε να ζούμε.

Κυρίως όμως, είναι σημαντικό ερχόμενοι σε στενές ανθρώπινες επαφές να είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε και να βοηθήσουμε όσους έχουν ανάγκη να ξεπεράσουν τα πιο δύσκολα και μελανά σημεία της ζωής, χωρίς κριτική αλλά με αγάπη. Γιατί στο τέλος της ημέρας είμαστε άνθρωποι θνητοί, με επιτακτική ανάγκη για σύνδεση, κατανόηση κι αγάπη.