Σε μια επιστημονική μελέτη, οι ερευνητές έδειξαν σε ανθρώπους φωτογραφίες των αγαπημένων τους. Όταν τα άτομα έβλεπαν το ταίρι τους, υπήρχε μια αυξημένη δραστηριότητα στις περιοχές του εγκεφάλου (όπως είναι ο κερκοφόρος πυρήνας, η κοιλιακή ωχρά σφαίρα και το καλυπτρικό πεδίο) που σχετίζονται με την επιβράβευση, με την ευχαρίστηση και το κίνητρο. Αυτές οι περιοχές είναι πλούσιες σε ντοπαμίνη, ένα νευροδιαβιβαστή που παίζει τον πρωταρχικό ρόλο στο αίσθημα της ευχαρίστησης. Ο ρόλος της ντοπαμίνης έχει άμεση σχέση με την ικανοποίηση κι ενεργοποιεί τον μηχανισμό της επιβράβευσης, ο οποίος προσφέρει την ίδια ευφορία με τις εξαρτησιογόνα και λειτουργεί έτσι ώστε να ενισχύονται τα θετικά συναισθήματα όταν νιώθουμε αγάπη, αλλά ταυτόχρονα αναστέλλει τα νευρικά μονοπάτια τα οποία είναι υπεύθυνα για τα αρνητικά συναισθήματα (όπως είναι ο φόβος).
Μετά την αρχική έλξη έρχεται η μεθυστική τρέλα, η μαγεία που μας κάνει να μην μπορούμε να βγάλουμε το πιθανό ταίρι από το μυαλό μας. Σε αυτό το στάδιο είναι που χρησιμοποιεί ο εγκέφαλος το χημικό οπλοστάσιό του για να εστιάσουμε την προσοχή μας στο πρόσωπο, παραμερίζοντας όλους τους άλλους υποψήφιους. Όταν τελικά ερωτευόμαστε, το σώμα μας παράγει ορμόνες και νευροδιαβιβαστές που ενισχύουν τα θετικά αυτά συναισθήματα (τη χαρά, τον ενθουσιασμό, τη σ3ξουαλική διέγερση, το πάθος). Όταν όμως αυτή η διαδικασία σταματά, λόγω ενός χωρισμού, η «στέρηση» που αισθανόμαστε είναι εξαιρετικά δύσκολη κι επώδυνη, όχι μόνο σε ψυχικό, αλλά και σε σωματικό επίπεδο. Αν η αγάπη που νιώθουμε για ένα πρόσωπο δεν είναι αμοιβαία, τα ψυχοσωματικά συμπτώματα που μπορεί να παρουσιαστούν θα είναι έντονα, ακριβώς όπως θα ήταν η διαδικασία απεξάρτησης από τις εθιστικές ουσίες κι οι περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες γι’ αυτούς τους εθισμούς, είναι υπεύθυνες για τον σωματικό πόνο.
Όταν βρισκόμαστε σε μια σχέση «On-Off», η δραστηριότητα στους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου μεταλλάσσεται αλλάζοντας τη νευροχημεία του εγκεφάλου, δημιουργώντας μια ανθυγιεινή εξάρτηση στο πρόσωπο του ενδιαφέροντός μας, με αποτέλεσμα να αισθανόμαστε πως δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από αυτή την επαφή, ενώ ταυτόχρονα βιώνουμε έντονα συναισθήματα χαράς αλλά και βασανιστικού πόνου όταν τα επίπεδα ντοπαμίνης και σεροτονίνης αυξάνονται κι ύστερα με την απομάκρυνση του προσώπου μειώνονται απότομα. Η έλλειψη ντοπαμίνης σχετίζεται επίσης άμεσα με την κατάθλιψη, της οποίας σύμπτωμα είναι, μεταξύ άλλων, η ανικανότητα του ατόμου να αισθανθεί προσμονή ή ευχαρίστηση από δραστηριότητες που συνήθως το ευχαριστούν.
Στα social media τα τελευταία χρόνια κυκλοφορεί ένα είδος δίαιτας που ονομάζεται «Dopamine detox» δηλαδή «αποτοξίνωση ντοπαμίνης» και η βασική της ιδέα, ενθαρρύνει τα άτομα να αισθανθούν όλα εκείνα τα συναισθήματα που τους κάνουν να νιώθουν άβολα, όπως το αίσθημα της μοναξιάς, τα αρνητικά συναισθήματα ενός χωρισμού, η βαρεμάρα, ενόχληση, θλίψη, αντί να τρέχουν να ανακουφιστούν με εθιστικές δραστηριότητες που θα προσφέρουν εφήμερη ευχαρίστηση χωρίς να λύνουν το πρόβλημα.
Ας πούμε για μια στιγμή, ότι έχεις μπλέξει σε ένα situationship, το ταίρι εμφανίζεται, περνάτε λίγο χρόνο μαζί και ύστερα δεν απαντά σε κλήσεις, τα μηνύματα είναι ψυχρά κι απόμακρα κι όσο κι αν σε ενοχλεί αισθάνεσαι ενόχληση, θλίβεσαι, θέλεις να το λήξεις γιατί γνωρίζεις ότι δε σου αξίζει, ταυτόχρονα αναμένεις καρτερικά ένα μήνυμα και τη στιγμή που θα ακούσεις το γκλιν στο messenger έχεις ήδη ντυθεί, αρπάξει τα κλειδιά και βρίσκεσαι στην πόρτα. Πριν την περάσεις, δοκίμασε τις επόμενες 5 συμβουλές:
1) Κάνε ένα kit kat
Κάνε ένα διάλειμμα από το άτομο/α που ξέρεις ότι έχεις εξάρτηση, αποστασιοποιήσου και μείνε πιστός σε αυτό. Όχι ξαφνικά μηνύματα στη μέση της νύχτας, όχι κλήσεις (ούτε με απόκρυψη), ακόμη κι αν αισθάνεσαι κυριολεκτικά πως θα εκραγείς και σίγουρα όχι μεταμεσονύκτιες συναντήσεις. Στην αρχή θα νιώσεις μια παλέτα αρνητικών συναισθημάτων, αργότερα όμως θα επιβραβευτείς με διαύγεια.
2) Παραιτήσου από το FBI
Μην παρακολουθείς τα social media του/τους , δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα για την ψυχική σου υγεία από το να ψάχνεις συνεχώς για ένα στοιχείο, αν το βρεις, δε θα αισθανθείς καλύτερα. Μπλόκαρε, κάνε φραγή, άλλαξε αριθμό, όσο αφορά εσένα, αυτός ο χωρισμός είναι οριστικός.
3) Οι 50 αποχρώσεις του «ναι»
Απαγορεύεται ρητά το «όχι». Ξεκίνα νέα χόμπι, ταξίδια, περιπέτειες, ακόμα και extreme sports αν σου αρέσουν, βάλε δυνατά μουσική και χόρεψε, βγες και διασκέδασε, κάνε γνωριμίες, διάβασε βιβλία, κλείσε το tik tok που σε κρατά ξύπνιο μέχρι τα χαράματα και δημιούργησε μια ρουτίνα με πολλά και διαφορετικά πράγματα που σου προκαλούν χαρά.
4) Όταν το τηλέφωνο χτυπήσει
Ο δ@λ@φόνος γυρνάει πάντα στο τόπο του εγκλήματος, αυτό σημαίνει ότι το παρελθόν θα σου χτυπήσει τη πόρτα, θα γίνει το τηλέφωνο καμπάνα εκκλησίας κι εσύ, δε θα απαντήσεις. Θα λειτουργείς σαν εθισμένος που είναι στην απεξάρτηση και ναι, ακόμα και το «λίγο θα μιλήσουμε, δε θα βγούμε» πειράζει. Απόφυγε τη βλαβερή ουσία της φερομόνης που κουβαλά το πρώην ταίρι, εν ανάγκη, κλείσε τη μύτη σου.
5) I got a feeling
Επίτρεψε στον εαυτό σου να αισθανθεί κάθε αρνητικό, θετικό, έντονο, ενοχλητικό συναίσθημα χωρίς να κάνεις κάτι γι’ αυτό. Μη ζητάς συμβουλές από φίλους, δοκίμασε έναν σύμβουλο ψυχικής υγείας που θα βοηθήσει στη διαχείριση της συναισθηματικής ανισορροπίας ώστε τα επίπεδα ντοπαμίνης και σεροτονίνης στον οργανισμό σου να επιστρέψουν σε φυσιολογικά επίπεδα. Μην αντιδράς σε κάθε συναίσθημα που έχεις, εκλογίκευσέ το κι αναρωτήσου πριν πράξεις, αν αυτό που σκέφτεσαι να κάνεις εξυπηρετεί τη ζωή που θέλεις να έχεις.
Οι εθισμοί μας -και σε ανθρώπους- αφαιρούν τον έλεγχο και τη λογική, αφήνοντάς μας εξουθενωμένους ψυχικά, κοντά σε άτομα που μας συμπεριφέρονται ανθυγιεινά κι έχουν τον έλεγχο στο πώς αισθανόμαστε και πως πράττουμε. Αποφεύγοντας όμως κάποια από τα ερεθίσματα για λίγο, δηλαδή υιοθετώντας τη «νηστεία της ντοπαμίνης, μπορείς να αυξήσεις τον αριθμό των υποδοχέων της ντοπαμίνης κι άρα να βρίσκεις ευχαρίστηση πιο εύκολα στην κάθε σου μέρα, έχοντας τον έλεγχο του εαυτού σου και συναισθηματική ισορροπία. Σε κάθε περίπτωση, μας αξίζουν άνθρωποι που βελτιώνουν κι εξελίσσουν τη ζωή μας προς το καλύτερο, χωρίς να δημιουργούμε εξαρτήσεις, αλλά επιλέγοντάς τους συνειδητά.
Συντάκτης: Σταυρίνα Τσατσανίδη
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
