Η πιο συχνή συμβουλή που μας δίνουν πληθώρα ανθρώπων όταν αντιμετωπίζουμε κάποιο θέμα στις σχέσεις μας είναι «Κάνε μια υποχώρηση. Κάνε λίγη υπομονή. Κι όλα θα φτιάξουν». Κατά ένα μεγάλο ποσοστό, το «δώσε λίγο χρόνο», ας πούμε, είναι η πιο «δημοφιλής» απάντηση στην ερώτηση «Μα τι άλλο να κάνω για να καταλάβει;».
Ωστόσο, κι ενώ οι απαντήσεις που δεχόμαστε είναι σταθερά οι ίδιες, οι σχέσεις μας ποικίλλουν. Και κάθε είδους σχέση οφείλουμε να τη χτίζουμε σε γερές βάσεις έτσι ώστε αργότερα να αποδώσει καρπούς και να παραμείνει υγιής. Σαφέστατα όταν δύο χαρακτήρες έρχονται αντιμέτωποι ο ένας με τον άλλον, καθότι διαφορετικοί, σε κάποια σημεία σίγουρα θα έχουν διαφορετικές απόψεις και ιδέες. Μα, το πιο ωραίο απ’ όλα, είναι αυτή η διαφορετικότητά τους, καθώς μέσα από αυτήν μπορούν να εξελιχθούν και οι δύο.
Κι εδώ φτάνουμε στο σημείο όπου δύο διαφορετικοί άνθρωποι φτιάχνουν μια ενεργή σχέση μεταξύ τους αλλά στην πορεία της δεν τη λες και τόσο υγιή. Ναι, για να «προχωρήσει» μια σχέση ο κάθε ένας μας κάνει κάποιον συμβιβασμό, και με τον εαυτό του αλλά και με το άλλο άτομο. Τι γίνεται όμως όταν αυτός ο συμβιβασμός περνάει την κόκκινη γραμμή και μετατρέπεται σε «υπομένω»;
Η κυρία Ντόρα Μίνου, ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας, Ψυχοθεραπεύτρια ενηλίκων/ζεύγους/οικογένειας, μας δίνει την εξής απάντηση: «Όλες οι σχέσεις προκειμένου να λειτουργήσουν, να εξελιχτούν και να διαρκέσουν χρειάζονται αποδοχή, σεβασμό, επικοινωνία και ευελιξία. Η επιλογή της συνύπαρξης με έναν άνθρωπο σε μια κοινή πορεία ζωής αναμφισβήτητα προϋποθέτει τη διάθεση να λειτουργείς όχι μόνο με το ‘εγώ’ και το ‘εσύ’ αλλά και με το ‘μαζί’, που για να πετύχει εκτός από την επικοινωνία χρειάζεται και τη διάθεση για κάποιες συμβιβαστικές λύσεις μεταξύ των δύο». Και προσθέτει, «ο συμβιβασμός έχει δύο «πρόσωπα», το υγιές που θα ωριμάσει τη σχέση και το μη υγιές που θα εγκλωβίζει, θα αποσιωπά, θα αποξενώνει και θα βυθίζει στη θλίψη και στο ανικανοποίητο».
Στην περίπτωση του «προβληματικού» συμβιβασμού υπάρχουν δύο πόλοι. Στο ένα μέρος μπορεί να δούμε ένα άτομο που αφήνεται και λειτουργεί μόνο συμβιβαστικά. Δεν αντιδρά, δεν παίρνει κάποια πρωτοβουλία, δε διεκδικεί με αποτέλεσμα να νιώθει αποπνικτικά ακόμα και για τον ίδιο του τον εαυτό. Αυτό γιατί άραγε συμβαίνει; Είτε γιατί δεν υπήρχε ισοτιμία στη γονεϊκή σχέση. Είτε γιατί μόνο το ένα άτομο είχε τον έλεγχο και έπαιρνε αποφάσεις οπότε ο συμβιβασμός και το να εκτελεί τις «αποφάσεις» του άλλου ήταν κάτι δεδομένο και για τους δύο. Είτε γιατί υπήρχαν τραυματικές εμπειρίες από προηγούμενες σχέσεις, είτε τέλος γιατί το άτομο αυτό διακατέχεται από τον φόβο της απόρριψης ή ακόμα και της εγκατάλειψης.
Επιπλέον, άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση καταλήγουν στο να υποχωρούν συνέχεια και να μετατρέπονται σε παθητικές προσωπικότητες εντός της σχέσης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι ίδιοι να υπονομεύουν την ευτυχία τους και στο τέλος να μην ικανοποιούνται μέσα από τη σχέση τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε αυτή τη φάση της σχέσης το άτομο αρχίζει και νιώθει ασφυκτικά καθότι δεν υπάρχει προσωπικός χώρος και χρόνος, η καταπίεση αυξάνεται και αυτό μπορεί να οδηγήσει κάποιον στο να καταπατήσει αξίες και αντιλήψεις του επειδή δεν μπορεί να τις υποστηρίξει. Δεν εξαιρούνται και περιπτώσεις που κάποια άτομα υπόκεινται σε κακοποίηση, αλλά παραμένουν στη σχέση αυτή.
Στο άλλο άκρο θα δούμε το άτομο που δεν μπορεί να συμβιβαστεί με τίποτα. Αντιδρά στο κάθε τι και φέρεται ανταγωνιστικά απέναντι στον άλλον. Και βέβαια, θεωρεί τον συμβιβασμό ως αδυναμία. Κρατάει μια στάση εγωκεντρική και πιστεύει πως η αγάπη του άλλου αποδεικνύεται όταν του κάνει όλα τα χατίρια και ικανοποιεί κάθε τι που θέλει και ζητά. Όπως αντιλαμβάνεστε υπάρχει αυτή η δυσερμηνεία που έχει κάποιος για την έννοια της αγάπης και της φροντίδας. Η σχέση γίνεται μονόπλευρη και καλλιεργεί τον θυμό. Το πιο πιθανό να επέλθει μοιραία η κρίση ανάμεσα στα δύο αυτά άτομα και να δημιουργηθεί ένα αίσθημα τοξικότητας. Τα άτομα που προαναφέραμε στην κατηγορία αυτή είναι κυρίως χειριστικά άτομα. Πολύ πιθανόν να έχουν ζήσει κατά το παρελθόν τους σε ένα περιβάλλον υπερπροστατευτικό, ή δεν είχαν βιώσει την απαραίτητη φροντίδα. Παρ΄ όλα αυτά μπορεί να είναι και στοιχείο της προσωπικότητάς τους χωρίς απαραίτητα να φταίει κάτι άλλο.
Η πιο «αδύναμη» ουσιαστικά ομάδα είναι εκείνη που αφορά τα άτομα που φοβούνται τη μοναξιά και κάνουν τις πιο απερίσκεπτες και ίσως επικίνδυνες επιλογές για τους εαυτούς τους ορισμένες φορές. Διότι αν δεν μπορεί αυτό το άτομο έστω και για ένα μικρό χρονικό διάστημα να μείνει μόνο του, να γνωρίσει τον εαυτόν του και να του αφιερώσει χρόνο γιατί φοβάται τον κενό χώρο και χρόνο του, τότε ‘εξαναγκάζεται’ να υποχωρεί και να υπομένει συμπεριφορές και μια ζωή που δεν του αξίζει. Συμβιβάζεται παντού, σε φιλίες, στον έρωτα, σε επαγγελματικές σχέσεις, στα παιδιά του, στους γονείς του κ.ο.κ. γιατί απλά νιώθει την επιτακτική ανάγκη να μη μείνει μόνο του ποτέ.
Όλα τα παραπάνω ισχύουν για όλες τις κατηγορίες ενεργών σχέσεων. Και μας δίνουν σαφή απάντηση στο ερώτημα «να συμβιβαστώ ή να υπομείνω;». Σύμφωνα με ψυχολόγους και life coaches, η πιο βαριά αιτία ανθρώπινης δυστυχίας δεν είναι ούτε ο πόνος, ούτε η ερήμωση, ούτε η αρρώστια, ούτε η φτώχεια. Η μεγαλύτερη αιτία δυστυχίας στον άνθρωπο είναι ο συμβιβασμός διότι του στερεί δύο πολύτιμα αγαθά που του προσφέρουν από μόνα τους πληρότητα, την αγάπη και την ελευθερία. Το να τρομάζει κάποιος στο να μείνει μόνος του, κατά βάθος είναι το να φοβάται τον ίδιο του τον εαυτό.
Τελική και βασική ερώτηση πρέπει να είναι «μέχρι ποιο σημείο επιτρέπεται να υποχωρώ;». Η απάντηση είναι μέχρι εκεί που αισθάνεστε ότι δεν ξεκινάτε να χάνετε τη χαρά σας. Μέχρι εκεί που νιώθετε ότι δεν ξεκινάτε να εγκλωβίζεστε και ότι πονάτε ψυχικά. Ο συμβιβασμός, για να είναι υγιής, θέλει υγιείς ανθρώπους να τον πράττουν. Αμφότερες πλευρές να είναι χαρούμενες, ελεύθερες, από κοινού συνειδητά μαζί.
Και τελικά, όλα καταλήγουν σε αυτούς τους 6 «κανόνες» για έναν υγιή συμβιβασμό και μια όμορφη σχέση:
1. Το παρελθόν στο παρελθόν.
2. Δεν υπάρχουν μόνο ωραίες στιγμές αλλά κάθε πρόβλημα είναι και μια όμορφη δοκιμασία.
3. Μην απαιτείς αλλαγές μόνο από τον άλλον.
4. Δεν έχεις πάντα δίκιο.
5. Τίποτα δεν είναι δεδομένο.
6. Κανένας δεν είναι τέλειος.
Συντάκτης: Μαριάννα Σεργάκη
