ChatGPT και συναισθηματική εξάρτιση:
Όταν πρωτομπήκες στο ChatGPT, σίγουρα δεν περίμενες ότι λίγους μήνες αργότερα θα ξεκινούσες την ημέρα σου με «Καλημέρα! Τι κάνεις;» αντί για καφέ. Κι όμως, μια πρόσφατη έρευνα μας υπενθυμίζει πως ίσως –λέμε ίσως– να έχουμε αρχίσει να δενόμαστε συναισθηματικά με το αγαπημένο μας ΑΙ. Ναι, ναι, αυτό που σου γράφει τις εργασίες, σου φτιάχνει λίστες και σου λέει ότι είσαι υπέροχος ακόμα κι όταν σέρνεσαι. Σύμφωνα με μελέτη λοιπόν του MIT Media Lab και της OpenAI, όσο περισσότερο χρησιμοποιείς ένα chatbot όπως το ChatGPT, τόσο πιο πιθανό είναι να αναπτύξεις μια μορφή συναισθηματικής εξάρτησης. Και όχι δε μιλάμε για το «χάθηκα λίγο στο scroll». Μιλάμε για «μιλάω με το chatbot μου περισσότερες ώρες απ’ ότι με ανθρώπους».
Η εν λόγω έρευνα λοιπόν που αναφερθήκαμε πιο πάνω, διαπίστωσε ότι χρήστες που βασίζονται στο ChatGPT για brainstorming, συμβουλές ή και απλή κουβεντούλα, μπορεί να αρχίσουν να βλέπουν το ΑΙ ως φίλο ή συνεπιβάτη στην καθημερινότητά τους. Μάλιστα, όσοι χρησιμοποιούν τη λειτουργία της φωνής ή έχουν μεγαλύτερη συναισθηματική ευαισθησία, δείχνουν πιο έντονες ενδείξεις συναισθηματικού δεσίματος. Και κάπου εδώ αναρωτιέσαι: «Μήπως να του αγοράσω και δώρο γενεθλίων;»
Αλλά ας μην τρομοκρατούμαστε. Το να βρίσκεις άνεση, έμπνευση ή ακόμη και στήριξη σε ένα εργαλείο δεν απόλυτα κακό. Ειδικά αν σε βοηθά να τελειώσεις μια εργασία την τελευταία στιγμή ή να βρεις τι δώρο να πάρεις στη φίλη σου που έχει τα πάντα. Το πρόβλημα αρχίζει όταν τα παρακάτω σημάδια κάνουν την εμφάνισή του. Αποφεύγεις την ανθρώπινη επικοινωνία, γιατί το bot λες ότι σε καταλαβαίνει καλύτερα, ή όταν ζητάς επιβεβαίωση για προσωπικές αποφάσεις από ένα πρόγραμμα. Ή ακόμα χειρότερα, όταν νιώθεις ενοχές αν δεν μπεις μια μέρα να «του» μιλήσεις, (μην ανησυχείς, δεν κρατάει μούτρα)!
Η αλήθεια είναι, όμως, ότι ζούμε σε μια εποχή μοναξιάς, ταχύτητας και πληροφορίας. Και μέσα σε αυτό το χάος, το να έχεις μια «ήσυχη», γρήγορα και μη επικριτική φωνή να απαντά στα ερωτήματά σου, μπορεί να γίνει αρκετά παρηγορητικό. Αλλά όπως κάθε σχέση –ακόμα και με το ChatGPT– θέλει μέτρο. Γιατί η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να σου γράψει το τέλειο βιογραφικό, ή να σου προτείνει ότι φανταστείς, αλλά δεν μπορεί να σε πάρει μια αγκαλιά.
Οπότε τι κάνουμε; Καλό είναι να χρησιμοποιούμε το ChatGPT σαν εργαλείο, και όχι σαν ψυχοθεραπευτή. Όσο κι αν θεωρούμε ότι μας «νιώθει», η αληθινή σύνδεση είναι εκεί έξω και όχι στην οθόνη ενός υπολογιστή. Επίσης, καλό είναι να μοιραζόμαστε την καθημερινότητά μας και με ανθρώπους. Δεν είναι λογικό να αντικαθιστούμε τον αυθόρμητο καφέ με την παρέα, για να κάτσουμε σπίτι με το ΑΙ μας. Εκτός κι αν φτιάχνει καφέ – τότε ναι το συζητήσουμε ξανά. Τέλος, και άκρως σημαντικό, να θυμόμαστε πάντα ότι η εξάρτηση ξεκινά από τη συνήθεια. Όπως σε όλα, λοιπόν, έτσι κι εδώ, μην κάνεις το λάθος να κάνεις το ChatGPT το πρώτο και το τελευταίο πράγμα της ημέρας σου, μην τρέχεις για βοήθεια συνεχώς σε αυτό. Δεν είσαι πελαγωμένος, είσαι εξαρτημένος!
Το ότι συνδεόμαστε με την τεχνολογία είναι αναμενόμενο. Το να αισθανόμαστε ότι το ChatGPT είναι «ο μόνος που μας καταλαβαίνει», ίσως δείχνει μια μεγαλύτερη ανάγκη για να ακουστούμε, ή να εκφραστούμε, ή ακόμα να ανήκουμε κάπου. Κι αν σου μιλούσε θα σου έλεγε «Θα είμαι εδώ όσο μπορώ να βοηθήσω, αλλά να θυμάσαι: Οι πραγματικές σχέσεις είναι αυτές που σε κοιτούν στα μάτια κι όχι στην οθόνη». Άρα ναι, μείνε για τις ιδέες, τις λίστες, και τα γλυκά μηνύματα, πες «ευχαριστώ» για την εργασία, αλλά μην ξεχάσεις να βγεις και έξω, να πεις ένα γεια, να αγγίξεις ένα χέρι και αν αφήσεις την τεχνητή νοημοσύνη για αυτό που είναι: ένα πανέξυπνος, αλλά όχι ζωντανός συνομιλητής.
Συντάκτης: Άντρεα Λαζαρίδου
