Οι έρευνες μίλησαν: Το snooze στο ξυπνητήρι σου κάνει καλό!

Μη μου πεις ότι δε θυμάσαι μία φορά που να μην έχεις πατήσει αναβολή στο ξυπνητήρι σου. Ο μισητός ήχος σε ξυπνάει απότομα και αρκεί μόνο μια μικρή κίνηση για να τον κάνεις να σταματήσει και να κερδίσεις άλλα πέντε λεπτά ύπνου. Και μετά άλλα πέντε λεπτά… Και άλλα πέντε… Και πριν το καταλάβεις, το μισάωρο πέρασε, ευτυχώς κοιμήθηκες καθ’ όλη τη διάρκεια των πενταλέπτων που έδωσες ως παράταση στον εαυτό σου, αλλά τώρα, κυριολεκτικά, δε χωράει άλλη αναβολή. Πρέπει να σηκωθείς και να αδράξεις τη μέρα.
Οι συνεχείς αναβολές στο ξυπνητήρι έχουν κάτι συνωμοτικό και ηδονικό ταυτόχρονα. Πόσες φορές δεν έχει αγανακτήσει ο άνθρωπος που κοιμάται μαζί σου για το ότι «βάζεις ξυπνητήρι υπερβολικά νωρίς με αποτέλεσμα να χτυπάει και να το αναβάλλεις συνέχεια, ή ακόμα χειρότερα να μην το ακούς». Εκεί είσαι λίγο εκνευριστικός γιατί τελικά όντως ξύπνησαν όλοι εκτός από εσένα. Και ακολουθεί η ερώτηση: «Γιατί το κάνεις αυτό στον εαυτό σου; Γιατί δε ρυθμίζεις το ξυπνητήρι σου μίση ώρα αργότερα ούτως ώστε να έχεις χορτάσει τον ύπνο σου και να σηκωθείς αμέσως;»
Και απαντάς εσύ «Γιατί νιώθω ανασφάλεια, γιατί θέλω να ετοιμαστώ με την ησυχία μου κλπ.» Και δεν παραδέχεσαι ότι και μισή ώρα αργότερα να το ρυθμίσεις πάλι θα φας άλλο ένα μισάωρο στις αναβολές. Είναι όμως αυτό τόσο κακό; Ή τόσο βλαβερό; Η απάντηση είναι όχι και ετοιμάσου να αντικρούεις πλέον τους ενοχλητικούς με επιχειρήματα επιστημονικά τεκμηριωμένα.
Για να μαθαίνουν, λοιπόν, και οι αντι – snoozers: Πρόσφατη μελέτη στο “Journal of Sleep Research” διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που πατούσαν τακτικά το κουμπί αναβολής έχαναν μόνο περίπου έξι λεπτά ύπνου τη νύχτα – και αυτό δεν επηρέασε την πρωινή υπνηλία ή τη διάθεσή τους. Τριάντα λεπτά αναβολής βελτίωσαν ή δεν επηρέασαν τη γνωστική λειτουργία σε σύγκριση με τους ανθρώπους που ξύπνησαν την πρώτη φορά που χτύπησε το ξυπνητήρι τους. Αυτό προστίθεται στην έρευνα του 2022 που είχε διαπιστώσει ότι η αναβολή του ξυπνητηριού δε σου δημιουργεί υπνηλία μεγαλύτερη από το να είσαι συνεπής στους χρόνους σου.
«Η αναβολή για περιορισμένο χρονικό διάστημα το πρωί πιθανότατα δεν είναι κακή για εσάς», λέει η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Tina Sundelin, ερευνήτρια ύπνου στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης.
Αναλυτικότερα, μια αναβολή του οριστικού ξυπνήματος για τριάντα λεπτά το πολύ δε θα κατακερματίσει τον ύπνο μας, αφού θα συμβεί έτσι κι αλλιώς στο τελευταίο στάδιο αυτού. Με έρευνες στις οποίες συμμετείχαν άτομα που έχουν αποκτήσει εδώ και χρόνια τη συνήθεια της αναβολής, συμπεραίνεται ότι η συνήθεια αυτή όχι μόνο δε βλάπτει αλλά ίσως μας βοηθάει να μεταβούμε πιο ομαλά από τον βαθύ ύπνο σε ένα ελαφρύτερο στάδιο που σιγά σιγά θα μας φέρει στη διαδικασία του ξυπνήματος. Η πρώτη αναβολή σε ξυπνά απότομα, ίσως ξανακοιμηθείς βαθιά ως τη δεύτερη. Μετά όμως, η αναμονή του τρίτου χτυπήματος είναι μια καλή ευκαιρία να μείνεις σε εγρήγορση -όσο μπορείς-, να αρχίζεις να σκέφτεσαι δειλά δειλά τη μέρα που ξεκινάει και να αποφεύγεις να ξαναπέσεις σε βαθύ ύπνο διότι πάντα καραδοκεί και ο κίνδυνος να αποκοιμηθείς πάλι βαθιά και να ξυπνήσεις όχι σε ένα τέταρτο αλλά σε δύο ώρες!
Η αλλιώς όπως εξηγούν οι ειδικοί: Αυτό είναι το σημείο όπου η αναβολή μπορεί να βοηθήσει. Οι άνθρωποι που στριμώχνονται σε μικρούς υπνάκους μεταξύ των αφυπνίσεων μπορούν πιο αποτελεσματικά να απομακρυνθούν από τον βαθύ ύπνο και να ξυπνήσουν κατά τη διάρκεια ελαφρύτερου ύπνου. Αυτό μπορεί να τους βοηθήσει να μειώσουν την αδράνεια του ύπνου και να αισθάνονται πιο προσεκτικοί και ενεργητικοί το πρωί.
Ο πρόσθετος ελαφρύς ύπνος μπορεί επίσης να βοηθήσει τη γνωστική λειτουργία, δείχνουν τα αποτελέσματα του Sundelin. Οι snoozers ήταν αρκετά προσεκτικοί για να αποδώσουν καλά σε γνωστικά τεστ ταχύτητας επεξεργασίας, επεισοδιακής μνήμης και εκτελεστικής λειτουργίας, καθώς και απλής αριθμητικής. Μια άλλη δοκιμή έδειξε ότι αυτά τα οφέλη συνεχίστηκαν για έως και 40 λεπτά μετά το ξύπνημα ενός ατόμου.
Ο Sundelin υποθέτει ότι η αναβολή εμποδίζει τους εγκεφάλους των ανθρώπων να επιστρέψουν γρήγορα σε βαθύτερα στάδια ύπνου. Οι αναβολείς έδειξαν επίσης υψηλότερα επίπεδα κορτιζόλης, μιας ορμόνης που εμπλέκεται στην εγρήγορση, αμέσως μετά το ξύπνημα σε σύγκριση με τους ανθρώπους που κοιμόντουσαν χωρίς διακοπή όλη τη νύχτα.
Φυσικά τα αποτελέσματα διαφέρουν από οργανισμό σε οργανισμό. Η αναβολή επιδρά ευεργετικά σε άτομα που έτσι κι αλλιώς λόγω ρουτίνας έχουν μάθει να ξυπνάνε και χωρίς ξυπνητήρι. Εάν είσαι αρχάριος στην καθιέρωση ενός σταθερού προγράμματος ύπνου ή γενικά κοιμάσαι πολύ λίγες ώρες, η αναβολή δεν είναι καλή ιδέα γιατί πρώτον μπορεί να μην ακούσεις το ξυπνητήρι ποτέ και δεύτερον αφού πατήσεις το κουμπάκι να ξαναπέσεις ατάραχος για κανονικό βαθύ ύπνο.
Αναφορικά με την ηλικία, οι νεαροί ενήλικες συνήθως πιέζουν την αναβολή πιο συχνά από τους μεγαλύτερους. Κι αυτό διότι πρόκειται για «νυχτερινές κουκουβάγιες» δηλαδή για οργανισμούς με καθυστερημένους χρονότυπους. Κοιμούνται αργά, διότι δεν μπορεί ο οργανισμός να κοιμηθεί πριν τα μεσάνυχτα, αλλά λόγω προγράμματος πρέπει να ξυπνήσουν νωρίς. Συνεπώς, απαιτείται η αναβολή, διότι δεν είναι σε θέση να σηκωθούν με το πρώτο χτύπημα.
Συμπεραίνουμε, λοιπόν τα εξής:
Η αναβολή στο ξυπνητήρι μπορεί να λειτουργήσει θετικά όταν:
1. Πρόκειται για μια αναβολή συνολικής διάρκειας κάπου μεταξύ 20 και 30 λεπτών,
2. Πρόκειται στην ουσία για τρία ή τέσσερα πατήματα του κουμπιού αναβολής ανά πέντε λεπτά
3. Μιλάμε για άτομα που γενικά δε στερούνται ύπνο, κοιμούνται, δηλαδή, συνολικά 7 με 8 ώρες.
Υπό αυτές τις προϋποθέσεις η αναβολή μπορεί να δώσει στο σώμα λίγο χρόνο για να προσαρμοστεί και να προετοιμαστεί για να σηκωθεί από το κρεβάτι.
Σε περίπτωση που η αναβολή είναι μεγαλύτερη, υπάρχει κίνδυνος να επιστρέψεις στη φάση βαθύτερου ύπνου και όταν σηκωθείς επειδή θα έχει μπερδέψει ο εγκέφαλος τα στάδια, θα ξυπνήσεις ζαλισμένος και αποπροσανατολισμένος.
Μήπως, λοιπόν, ήρθε η ώρα ως τακτικός snoozer να αποδεχτείς αυτό το κομμάτι της ρουτίνας σου και να το απενεχοποιήσεις ως ένδειξη αναβλητικότητας; Μήπως, τώρα, έχεις να απαντήσεις κάτι στα αστειάκια των φίλων σου που νομίζουν ότι η αναβολή απλά σου παρέχει μια ψευδαίσθηση παραπάνω ύπνου για ένα μισάωρο; Μήπως όμως αυτό το μισάωρο σε κάνει πιο αποδοτικό και πιο αποτελεσματικό στο 24ωρο που ακολουθεί; Και μεταξύ μας τώρα: ως αυθεντικός snoozer, παραδέξου ότι τις μεγαλύτερες αποφάσεις για τη μέρα τις πήρες στο διάστημα αυτού του 30λεπτου snoozing. Συνέχισέ το χωρίς τύψεις και δες το ως το πρώτο δώρο της ημέρας στον εαυτό σου.