"Trad wives", "old money aesthetic": Μήπως αυτά τα trends προσπαθούν να επαναφέρουν την ελίτ στην καθημερινότητά μας;

Στην Ιστορία, η δύναμη της εικόνας ήταν πάντοτε καταλυτική. Κανένα αυταρχικό καθεστώς δεν οικοδομήθηκε αποκλειστικά με διατάγματα ή στρατιωτικές παρελάσεις· τα πιο στέρεα θεμέλιά του χαράχθηκαν μέσα από συμμετρικά μνημεία, επεξεργασμένα σύμβολα και προσεκτικά σκηνοθετημένες παραστάσεις ισχύος. Ο Μπενίτο Μουσολίνι και ο Αδόλφος Χίτλερ, αμφότεροι δεινοί γνώστες της ψυχολογίας του πλήθους, καλλιέργησαν μια αισθητική του μεγαλείου, της “καθαρότητας” και της αυστηρής τάξης, προκειμένου να ντύσουν τη βία τους με τον μανδύα του αιώνιου και του αναπόφευκτου. Σήμερα, σ’ έναν κόσμο που φαινομενικά έχει απομακρυνθεί από τέτοιες ακραίες εκδηλώσεις εξουσίας, η αισθητική διάσταση του αυταρχισμού επιστρέφει — άλλοτε υπόγεια κι άλλοτε θρασύτατα φανερή — μέσα από νέες μορφές. Το κίνημα των trad wives και η αναγέννηση του λεγόμενου old money aesthetic δεν είναι απλές “μόδες” ή “στυλιστικές επιλογές”· είναι αναδιατυπώσεις παλιών φαντασιώσεων, κωδικοποιημένες μέσα σε όμορφες, άρτια σκηνοθετημένες εικόνες.

@vincenzomelisi0 Feelin like a prince @Leonardo 👱🏻 @Antonio Ragone 🤪 #fyp #perte #viral #oldmoneyaesthetic #lanadelrey #prince #oldmoneylifestyle #lanacoded ♬ west coast apollo353 remix – uiitraviolence

Στην επιφάνειά του, το κίνημα των trad wives μοιάζει αθώο, ακόμη και συγκινητικό: γυναίκες που “επιλέγουν” να αφιερωθούν στην οικογένεια, τιμώντας την οικιακή ζωή και τις “παραδοσιακές αξίες”. Σε πλατφόρμες όπως το Instagram και το TikTok, κυκλοφορούν εικόνες λουσμένες στο ζεστό φως του απογεύματος: φούστες που ανεμίζουν στο λιβάδι, καρβελάκια ψωμιού φρεσκοψημένα, χαμόγελα πίσω από αχνιστές κούπες τσαγιού. Το μήνυμα είναι απλό αλλά ύπουλο: η ευτυχία μιας γυναίκας βρίσκεται στην υποταγή της σε έναν ανώτερο αρσενικό προστάτη και στην ολοκληρωτική της αφοσίωση στον ιδιωτικό χώρο του σπιτιού.

@esteecwilliams 9 tips for highschool girls who aspire to be a traditional wife in the future. This video is broken up into 2 parts: 1. If you choose to go to college 2. If you choose NOT to go to college #tradwife #traditionalwife #aspiringtradwife #traditionalmarriage #homemaker #traditionalgenderroles #futurewivesoftiktok #collegeornot? ♬ original sound – Estee

Αυτή η “επιστροφή στις παραδοσιακές αξίες” παρουσιάζεται ως προσωπική επιλογή, ως λύτρωση από τις πιέσεις του σύγχρονου κόσμου. Όμως, κάτω από την απατηλή της ομορφιά, αναβιώνει την ίδια παλιά αφήγηση που, επί αιώνες, κρατούσε τις γυναίκες δέσμιες ενός προδιαγεγραμμένου πεπρωμένου. Το πρόβλημα δεν είναι η ελεύθερη επιλογή μιας γυναίκας να μείνει στο σπίτι· το πρόβλημα είναι η πολιτικοποίηση αυτής της επιλογής, όταν παρουσιάζεται ως η φυσική και μόνη αυθεντική πορεία της γυναικείας ύπαρξης. Ο μύθος της “κανονικότητας”, με όλες του τις παγίδες, κρύβεται πίσω από κάθε νοσταλγικό πλάνο μιας trad wife: η κανονικότητα της υποταγής, της αόρατης εργασίας, της ανισότητας μεταμφιεσμένης σε αγάπη.

Παράλληλα, το old money aesthetic κατακλύζει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με εικόνες μιας άλλης νοσταλγίας: εκείνης της κομψής, υποτιθέμενα “ανώτερης” ζωής των παλιών αριστοκρατικών οικογενειών. Σελίδες αφιερωμένες σ’ αυτή την αισθητική παρουσιάζουν φωτογραφίες από πολυτελείς εξοχικές κατοικίες, βαριά χειροποίητα υφάσματα, καλοραμμένα σακάκια και υπαινικτικά χαμόγελα δίπλα σε ιπποδρόμια και παλιά βιβλιοπωλεία.

Η αφήγηση είναι σαφής: υπάρχει μια φυσική ελίτ, εκλεπτυσμένη, αγέρωχη και πολιτισμένη, που στέκει αγέρωχη απέναντι στη χυδαιότητα του “λαϊκού πλήθους”. Το old money δεν αφορά μόνο τον πλούτο — αφορά τη διατήρηση των συμβολικών φρουρίων της κοινωνικής ιεραρχίας. Κι όπως ακριβώς και στο κίνημα των trad wives, έτσι κι εδώ η επιστροφή σε ένα φαντασιακό παρελθόν παρουσιάζεται ως αντίδοτο στις “αταξίες” του σύγχρονου κόσμου: στις κοινωνικές ανατροπές, στις διεκδικήσεις δικαιωμάτων, στις φωνές των αποκλεισμένων. Το “παλιό χρήμα” γίνεται όχι απλώς πρότυπο γούστου, αλλά σύμβολο ενός κόσμου όπου ο καθένας ήξερε τη θέση του — κι αυτό παρουσιαζόταν ως αρετή.

Σε όλες αυτές τις σύγχρονες μορφές αισθητικής, ο κοινός παρονομαστής είναι η πολιτισμική αντίδραση: η αγωνιώδης προσπάθεια να ανακτηθεί μια “χαμένη τάξη”, πραγματική ή φανταστική. Η αισθητικοποίηση παίζει κεντρικό ρόλο: αντί να εμφανίζονται ως αυταρχικές προτάσεις, οι παλιές ιεραρχίες επανασυστήνονται μέσα από την κομψότητα, τη νοσταλγία και την ιδεαλιστική απεικόνιση. Αυτή η στρατηγική δεν είναι τυχαία. Η ωραιοποίηση της καταπίεσης τη νομιμοποιεί στα μάτια εκείνων που αναζητούν απεγνωσμένα σταθερότητα. Σαν τις καλοστημένες σκηνές στα φασιστικά ντοκιμαντέρ της Λένι Ρίφενσταλ, έτσι και οι trad wives και το old money aesthetic πακετάρουν τον αυταρχισμό μέσα σε περιτυλίγματα ομορφιάς και ρομαντισμού.

Η επιστροφή σε “φυσικές” ιεραρχίες παρουσιάζεται όχι ως πολιτική επιλογή, αλλά ως επιστροφή σε κάποια ανώτερη, σχεδόν μεταφυσική τάξη πραγμάτων. Στην πραγματικότητα, είναι μια βαθιά πολιτική πράξη: είναι το φίμωμα της κριτικής σκέψης και η εκμηδένιση της προόδου μέσα από την παραμυθητική δύναμη της εικόνας.

Η κοινωνία αλλάζει. Οι παραδοσιακές ιεραρχίες αμφισβητούνται, οι φωνές που κάποτε σιωπούσαν τώρα διεκδικούν τον χώρο τους. Και κάθε φορά που τα θεμέλια τρίζουν, αναδύονται κινήσεις που επιχειρούν να μας τραβήξουν πίσω, σ’ έναν κόσμο “πιο απλό”, “πιο αγνό” — έναν κόσμο που ποτέ δεν υπήρξε όπως τον φαντάζονται. Η αισθητικοποίηση αυτών των κινημάτων είναι το πιο αποτελεσματικό τους όπλο. Δεν κηρύσσουν τη βία στα ανοιχτά· την τυλίγουν σε λουλούδια, σε κεντημένα φορέματα, σε εικόνες διακριτικού πλούτου και σε “επιστροφές” στις “ρίζες”. Καλλιεργούν την αίσθηση πως το παρελθόν είναι ασφαλές, ότι οι παλιές ιεραρχίες δεν ήταν μόνο δίκαιες, αλλά και όμορφες. Όμως η Ιστορία διδάσκει: κάθε φαντασιακή αναβίωση της παλιάς τάξης πραγμάτων είναι, στην ουσία της, άρνηση του παρόντος και φόβος για το μέλλον. Και κάθε φορά που ενδίδουμε στη γοητεία αυτών των εικόνων, διακινδυνεύουμε να ξαναγράψουμε την πρόοδο με λέξεις γεμάτες σιωπή και υποταγή.

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, οφείλουμε να βλέπουμε πίσω από τις εικόνες. Να αναγνωρίζουμε την πολιτική σημασία της αισθητικής. Να θυμόμαστε ότι, όσο καλαίσθητα κι αν ντύνεται, η επιστροφή σε “φυσικές” ιεραρχίες και “παραδοσιακές” τάξεις πραγμάτων είναι πάντοτε μια κίνηση προς την ανισότητα. Η πρόοδος δεν έχει τη γοητεία της τέλειας εικόνας, έχει όμως τη βαθιά, ακατέργαστη δύναμη της αλήθειας.

Πηγή εικόνας: BBC