Οι συχνότεροι τύποι γονέων και όσα περνάνε στα παιδιά τους

Το 1982, οι Billings και Moos, επιδίωξαν να αναπτύξουν κάποιες κλασικές οικογενειακές τυπολογίες που ισχύουν στις περισσότερες ομάδες οικογενειών. Βρήκαν λοιπόν ότι οι οικογένειες στην προσπάθειά τους να ισορροπήσουν και να είναι λειτουργικές, προσανατολίζονται στις εξής επτά συνθήκες:

1. Οικογένειες που προσανατολίζονται στην ανεξαρτησία

2. Οικογένειες προσανατολισμένες στα επιτεύγματα

3. Οικογένειες με ηθικό ή θρησκευτικό προσανατολισμό

4. Οικογένειες με πνευματικό ή πολιτιστικό προσανατολισμό

5. Οικογένειες που προσανατολίζονται στην αλληλοϋποστήριξη μεταξύ των μελών

6. Οικογένειες προσανατολισμένες στις συγκρούσεις

7. Και τέλος υπάρχουν οι αποδιοργανωμένες οικογένειες

Ο διάσημος Ψυχίατρος Ματθαίος Γιοσαφάτ, σε ομιλία του έχει πει: «Oι πολύ καλοί γάμοι στην Ελλάδα αποτελούν το πέντε τοις εκατό των ζευγαριών, ενώ οι αρκετά καλοί το είκοσι τοις εκατό. Από το εβδομήντα πέντε που απομένει, το τριάντα οχτώ έως το πενήντα τοις εκατό, χωρίζουν». Παρατηρούμε λοιπόν πως η συντροφικότητα και το τι θεωρείται κλασική οικογένεια, βρίσκεται σε ένα στάδιο αλλαγών. Τα ζευγάρια φαίνεται να είναι πιο ευάλωτα μπροστά στους εχθρούς που αντιμετωπίζουν και είναι άραγε αυτό μια φυσική εξέλιξη ή πρόκειται για «σύμπτωμα της γενιάς» όπως συχνά ακούγεται;

Στις οικογένειες με παιδιά, οι γονείς καλούνται να ανταπεξέλθουν στο ρόλο του γονιού, υιοθετώντας διάφορα στιλ ανατροφής. Σύμφωνα λοιπόν με την Ψυχολόγο Diana Baumrind (1966), υπάρχει ο «δημοκρατικός τύπος γονέα». Στην ουσία άτομα με υψηλές προσδοκίες, που κρατάνε τον πήχη πάντα ένα βήμα πιο ψηλά από εκεί που το παιδί φτάνει, σε μια προσπάθεια να το παρακινήσουν και να του δείξουν ότι μπορεί. Ταυτόχρονα είναι άτομα ζεστά και ανταποκρίνονται άμεσα στις ανάγκες τους. Είναι εκείνοι οι γονείς, οι οποίοι θέτουν κανόνες και επιβάλλουν όρια κάνοντας ανοιχτή συζήτηση, παρέχοντας καθοδήγηση και χρησιμοποιώντας τις λέξεις που ξέρουν ότι μπορούν να αγγίξουν τα παιδιά. Θα τους δεις να διδάσκουν αξίες, ήθη ή να βάζουν στόχους. Παράλληλα, ενθαρρύνουν την ανεξαρτησία και ξέρουν πως να δείχνουν ότι όσο το παιδί τηρεί τα όρια και τους εμπνέει εμπιστοσύνη, τόσο πιο ανοιχτοί θα είναι στις επιθυμίες του.

Όλο αυτό έχει ως αποτέλεσμα, τα παιδιά με δημοκρατικούς γονείς να φαίνονται πιο χαρούμενα και ικανοποιημένα, να είναι πιο ανεξάρτητα και ενεργά. Επίσης, έχει δειχθεί ότι επιτυγχάνουν υψηλότερους ακαδημαϊκούς στόχους, έχουν υψηλότερη αυτοεκτίμηση, ενώ αλληλεπιδρούν επαρκώς με τους συνομηλίκους τους και επιδεικνύουν λιγότερο επιθετικές συμπεριφορές.

Άλλη μία κατηγορία, στην αντίθετη τελείως πλευρά είναι ο «αυταρχικός τύπος γονέα». Πρόκειται για όσους θα προτιμήσουν τον έλεγχο από την ερώτηση. Δεν έχουν προσδοκίες μα απαιτήσεις. Δε στηρίζουν συναισθηματικά, επιβάλλουν τιμωρία εύκολα. Είναι απόλυτοι και δίνουν μεγάλη σημασία στην υπακοή. Δε συζητούν, δείχνουν απλώς τις επιθυμίες και τις οδηγίες τους. Θέλουν το παιδί τους να πρωτεύει και μονίμως συγκρίνουν την επίδοσή του με εκείνη άλλων. Ωστόσο, αν και τα κίνητρα είναι καλά, έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά με αυταρχικούς γονείς, δεν είναι -εν τέλει- ευχαριστημένα με τον εαυτό τους.  Δυσκολεύονται να θέσουν στόχους και παραιτούνται εύκολα από την προσπάθειά τους. Δεν κάνουν εύκολα παρέες ούτε ανοίγονται, αγχώνονται εύκολα και δεν ξέρουν πώς να το αποβάλλουν, δυσκολεύονται να εμπιστευτούν τους άλλους αλλά και τον εαυτό τους. Γενικότερα, μια στάση γονέων που παιδεύει τα παιδιά αργότερα έντονα.

Υπάρχουν επίσης οι «επιτρεπτικοί-επιεικείς γονείς». Εκείνοι οι οποίοι θέτουν πολύ λίγα όρια και είναι απρόθυμοι να επιβάλουν κανόνες. Ωστόσο, δίνουν απλόχερα ζεστασιά και ενδιαφέρον στα παιδιά, με τη συνήθεια ωστόσο να μην τους λένε «όχι». Παλαιότερες έρευνες έδειχναν ότι τα παιδιά αυτά, δυσκολεύονταν να ακολουθήσουν τα πρέπει, είχαν χαμηλό αυτοέλεγχο, διέθεταν εγωκεντρικές τάσεις, ενώ αντιμετώπιζαν πολλά προβλήματα στις σχέσεις και τις κοινωνικές τους αλληλεπιδράσεις. Ωστόσο, πρόσφατες έρευνες (Martinez et al., 2020), λένε ότι το συγκεκριμένο στιλ ανατροφής, αποτελεί το βέλτιστο σε ό,τι έχει να κάνει με την αυτοεκτίμηση που θα χτίσει ένα παιδί. Πράγματι, σε αντίθεση με παλαιότερα, όπου ο συνδυασμός ζεστασιάς και αυστηρότητας θεωρούνταν η καλύτερη στρατηγική, σημερινές έρευνες δείχνουν ότι η αυστηρότητα, όχι μόνο δεν είναι απαραίτητη, αλλά μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο.

Τέλος, οι Maccoby και Martin (1983), επεκτάθηκαν και σε έναν τέταρτο -και σίγουρα όχι καλό- τύπο γονέα, τον «επιτρεπτικό-αδιάφορο» ή αλλιώς μη εμπλεκόμενο. Πρόκειται για τους γονείς που δε θέτουν σταθερά όρια ή υψηλά πρότυπα στα παιδιά τους. Τις περισσότερες φορές είναι αδιάφοροι και αμέτοχοι στη ζωή των παιδιών. Δυστυχώς, είναι άτομα που πιθανότατα να αντιμετωπίζουν ψυχικά προβλήματα, όπως κατάθλιψη, ή ίσως αντιμετώπισαν σωματική επιθετικότητα ή παραμέληση όταν ήταν οι ίδιοι σε νεαρή ηλικία. Έτσι, βλέπουμε τα παιδιά που μεγαλώνουν από αδιάφορους γονείς να τείνουν να είναι συνήθως πιο παρορμητικά, να μην μπορούν να ελέγξουν τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά τους, να αντιμετωπίζουν περισσότερα προβλήματα παραβατικότητας και σε γενικές γραμμές να έχουν περισσότερα θέματα.

Η βιβλιογραφία σε συνδυασμό με τα όσα και στην πράξη έχουμε δει, δείχνει ότι οι επιεικείς-επιτρεπτικοί και οι δημοκρατικοί γονείς, έχουν τα καλύτερα αποτελέσματα στο να μεγαλώνουν ευτυχισμένα και ψυχικά ανθεκτικά παιδιά. Οι αυταρχικοί από την άλλη συχνά μεγαλώνουν παιδιά που δυσκολεύονται. Αν είστε γονείς ή αν σκέφτεστε να γίνετε, πάντα να έχετε κατά νου ότι έχετε καθήκον να επιτρέπετε και να αποδέχεστε τις συναισθηματικές εκφράσεις, το χαρακτήρα και τα ενδιαφέροντα του κάθε παιδιού σας, να τηρείτε κάποιους κανόνες στην οικογένεια και να σέβεστε τα όρια μεταξύ σας. Αλλά, το σπουδαιότερο, στο οποίο όλοι μπορούμε να στοχεύσουμε, είναι να προσφέρουμε αρχικά φροντίδα και ενδιαφέρον στον σύντροφό μας κι έπειτα, όλο αυτό να το μεταφέρουμε μαζί στο παιδί.

Θέλουμε και τη δική σου άποψη!

Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!

Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!